تبیین و اولویت‌سنجی ابعاد تأثیرگذار جهت تحقق نوسازی مشارکتی در بافت فرسوده شهری (نمونه موردی : محله شهید خوب‌بخت تهران)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد

2 پژوهشگر دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تهران، ایران.

چکیده

طولانی‌شدن فرایند اجرا که به موجب شروع فرایند اقدام با تأمین زیرساخت‌های آن بوده، غالباً سبب نارضایتی تدریجی ساکنین از نوسازی بافت محل سکونتشان شده و بدین دلیل که هیچ آگاهی و مشارکتی نیز در آن نداشته‌اند، حمایت خود را از نوسازی حذف کرده و همکاری‌های لازم را مبذول نمی‌دارند. این امر سبب شکست یا طولانی‌تر شدن بسیاری از طرح‌های نوسازی و نیز عدم تحقق طرح‌های بعدی شده است. تحقیق حاضر با هدف اولویت‌سنجی مداخله در بافت فرسوده به منظور مشارکت حداکثری مردم و افزایش رضایت آنان از فرایند اقدام در بافت فرسوده صورت گرفته است.
در این تحقیق که توصیفی - تحلیلی است، با شرح و بسط دو مفهوم بافت فرسوده و مشارکت، مدل تحلیلی پژوهش با روش مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای تدوین شد. سپس با استفاده از مشاهدات میدانی، پرسشنامه بسته و باز و مصاحبه‌های اکتشافی به بررسی ابعادی از مدل تحلیلی پرداخته شده است که در فرآیند نوسازی، بیشترین تأثیر را بر مشارکت ساکنین در نوسازی بافت فرسوده دارند. پس از بررسی روایی پرسشنامه از طریق سنجش روایی محتوایی و همچنین سنجش پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ1 و از طریق آزمون بارتلت2 و شاخصKMO3 در سطح بالایی (85/0) مورد تأیید قرار گرفته است. جهت تعیین حجم نمونه موردی پرسشنامه نیز از جدول گرجسی و مورگان4 استفاده شده و در نتیجه با توجه به جمعیت ساکنین محله 386 نفر به صورت توزیع تصادفی، مخاطب پژوهش قرارگرفته‌اند. در نهایت پس از بررسی و تحلیل پرسشنامه به روش نظریه داده‌بنیان، نتایج نشان‌دهنده آن هستند که به منظور آغاز فرآیند تدوین، طرح و اجرای مداخله در بافت‌های فرسوده شهری به شیوه مشارکتی اولویت با بعد اجتماعی و سپس زیرساختی، کالبدی و کاربری‌های مورد نیاز محله است و اقداماتی جهت تحقق این امر پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explanation and Assessment of Priority of Affective Dimensions for RealizationParticipatoryReconstruction in Urban Eroded Fabrics (Case study: Shahidkhoobakht neighborhood in Tehran)

نویسندگان [English]

  • setareh zeinalzadeh 1
  • Mohammad Jahed Ghadami 2
1
2
چکیده [English]

 As implementation process has mostly been prolongedresulted fromopening proceedings process by providing its infrastructure, the reconstruction of the place of residencehas driven residents to discontent. Given the lack of knowledge and participation in the reconstruction project, residents' supports have reduced from this project. This has prolonged and doomed to failure in many reconstruction projects as well as the further projects failure. The purpose of present study is to determine the priority of intervention in the eroded fabrics in order to increase residents' participation and their satisfaction from the proceedings process conducted in these fabrics.
In this descriptive-analytical paper, an analytical framework for this study has been developedthrough using library and documentary research approach in order to explain and elaborate the two concepts of the eroded fabrics and people's participation. Then, fieldwork method, open and close questionnaire, and exploratory interviews have been used to examine dimensional research of the analytical framework which have the highest impact on the residents' participation in reconstruction projects. The questionnaire's validity using content validity and itsreliability has been approved at a high level of 0/85,by using Cronbach’s alpha, Bartlett test, and KMO index. To determine the volume of case study,a questionnaire through usingMorgan and Krejcie’stable has been applied. Consequently, according to neighborhoods population, 386 subjects have chosen random sampling method. Finally, after analyzing and examining the questionnaire using Grounded theory, the results reveal that social dimension is prior to infrastructure, physical, and required functional dimensions in order to start the process of codification, design, and implementation of intervention in the urban eroded fabrics in the participatory method.

آئینی، محمد و دیگران. 1387. جلب مشارکت‌های مردمی در بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده. مجموعه مقالات اولین کنفرانس بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری، مشهد.
پاکزاد، جهانشاه. 1386. سیر اندیشه‌ها در شهرسازی. تهران : انتشارات شهرهای جدید.
پوراحمد، احمد.، حبیبی، کیومرث و کشاورز، مهناز. 1389. سیر تحول مفهوم‌شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو دربافت‌های فرسودة شهری، شهر ایرانی اسلامی، (1) : 92-73.
پورجعفر، محمدرضا. 1388. مبانی بهسازی و نوسازی بافت قدیم شهرها، چاپ اول. تهران : انتشارات پیام.
تیزدل، استیون.، اک، تنر و هیث، تیم. 1379. به سوی احیای موفقیت‌آمیز محله‌های تاریخی شهرها، ت ‌: حمید خادمی. فصلنامه عمران و بهسازی شهری هفت شهر، (1) : 17-8.
حبیبی، سیدمحسن و مقصودی، ملیحه.1386. مرمت شهری. تهران : دانشگاه تهران.
دوبران، اسماعیل. 1387. آسیب‌شناسی و تحلیل شیوه‌های مداخله در بافت فرسوده. اولین همایش بافت‌های فرسوده. مشهد مقدس. قابل دسترس در: http://www.iranshahrsaz.com/attachment.php?aid=18251
روستا، مجید. 1389. سنجش میزان مشارکت مردم در تأمین مالی نوسازی بافت‌های فرسوده،‌ مجموعه خلاصه مقالات دومین همایش ملی بهسازی و بازآفرینی بافت های تاریخی فرسوده شهری و سکونتگاه های غیر رسمی.شیراز: نوید شیراز.
رهنما، محمدرحیم و دیگران. 1378. کاربرد تلفیقی مدل تحلیل فرآیند سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی برای شناسایی نقاط اولویت‌دار توسعه در محلات مرکزی شهر مشهد. مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی، (26): 27-1.
زنگنه، یعقوب.، فرهادی، جواد و توبی، وجیه. 1392. تبیین و اولویت‌بندی مداخله در بافت‌های فرسوده شهری با استفاده از روش AHP (نمونه موردی : مشهد، محله نوغان(قطاع). مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، (12) : 62-49.
زنگی‌آبادی، علی.، فرامرز، خسروی و صحراییان، زهرا. 1390. استخراج شاخص‌های شناسایی بافت فرسوده شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (شهر جهرم). مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، (4) : 136-117.
سعیدی رضوانی، هادی و حبیبی، محسن. 1384. شهرسازی مشارکتی، کاوشی نظری در شرایط ایران. نشریه هنرهای زیبا، (24) : 24-15.
شماعی، علی و پوراحمد، احمد. 1385. بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا. تهران : دانشگاه تهران.
ضرابی، المیرا و فرید طهرانی،‌ سایه. 1388. رویکرد مشارکت جویانه در نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده شهری. آرمان‌شهر، (2) : 46-39.
صادقیانی، آرش. 1392. طراحی شهری محله شهید خوب‌بخت جهت ارتقای امنیت اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران : دانشکده معماری و شهرسازی.
عندلیب، علیرضا. 1392. اصول نوسازی شهری ( رویکردی نو به بافت‌های فرسوده). تهران : آذرخش.
فراش خیابانی، مریم. 1390. طراحی عرصه عمومی بافت‌های فرسوده شهری با بهره‌گیری از الگوی ترکیبی مشارکتی (نمونه موردی : محله سنگلج شهر تهران). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علم و صنعت ایران : دانشکده معماری و شهرسازی.
نوروزی، شمس و همکاران. خانه به جای خانه، ایده‌ای نوین در تملک. مجموعه مقالات اولین کنفرانس بهسازی و نوسازی بافت فرسوده،‌ قابل دسترس در: http://www.shahrsazionline.com/wp-content/uploads/2014/07/shahrsazionline-1132.pdf
Alpopi, C. & Manole, C. ( 2013). Integrated Urban Regeneration - Solution for Cities Revitalize. Procedia Economics and Finance, (6): 178 – 185.
Abu samah, A. F. (2009). People’s Participation in Community Development: A Case Study in a Planned Village Settlemen in Malaysi. World Rural Observtions, 1(2): 45- 54.
Amado, M. P., et al. (2009). Public Particiration in Sustainable Urban Planning. World Academy of Science, Engineering and Technology, (53): 597- 603.
Driskell, D. (2002). Creating better cities with children and youth, a manual for participation. United Kingdom: United nations educational and Scientific and cultural organization and Erthscan publication Ltd.
Kweit, M. G. & Kweit, R. V. (2007). Participation, Perception of Participation, and Citizen Support. American Politics Research, 35 (3): 407-425.
Mahjbeen, Z. & Shresta, K. (2009). Rethinking community participation in Urban Planning: The Role of Disadventaged Groups in Sydney Metropolitan Stategy. Australasian Journal of Regional Studies, 15(1): 45-63.