بررسی تطبیقی معماری بازار سنتی و مرکز خرید گلستان در کرمانشاه براساس نظریۀ سینومرفی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه کردستان، کردستان،سنندج، ایران.

2 کارشناسی ارشد معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه کردستان، کردستان، سنندج، ایران.

چکیده

چکیده
بیان مسئله: ایجاد ارتباط مطلوب بین کاربران و محیط کالبدی یکی از مسائلی است که معماران معاصر با آن روبه‌رو هستند، به‌طوری‌که می‌توان میزان موفقیت برنامة کارکردی هر فضا را با سنجش ارتباط کالبد و رفتار ارزیابی کرد. بارکر بیان می‌دارد هر چه سازگاری ساختارهای کالبدی- اجتماعی محیط که آن را سینومورفی می‌نامد، قوی‌تر باشد، فضا از کارایی بیش‌تری برخوردار خواهد بود. مطالعة رابطة محیط کالبدی و الگوهای رفتاری در فضاهای عمومی، به سبب درک رابطة بین انسان و نیازهای آن با شکل بروز رفتار در محیط و این‌که طیف گسترده‌ای از رفتارهای انسانی را در برمی‌گیرد، همواره اهمیت دارد. هم‌چنین عدم ارزیابی اکولوژیک محیط‌های انسان‌ساخت می‌تواند سبب نابسامانی معماری شود. بدین‌منظور در این پژوهش دو فضای تجاری با ساختار کالبدی متفاوت بررسی شد تا تأثیرات کالبد متفاوت بر تشکیل رفتارها ارزیابی شود. از این‌رو سؤال پژوهش عبارت است از چگونه می‌توان عملکرد بازارها (اعم از سنتی و معاصر) را با تأکید بر نظریة قرارگاه‌های رفتاری بارکر بهبود بخشید؟
هدف پژوهش: هدف کلی این پژوهش بررسی پیوند سینومورفیک ساختارهای محیطی و رفتار محیطی در بازار سنتی کرمانشاه و مرکز خرید گلستان به‌عنوان نمونه‌ای از مراکز تجاری معاصر است.
روش پژوهش: این پژوهش، تحقیقی کاربردی با رویکردی کیفی، از نوع توصیفی-تحلیلی، میدانی و غیرشبیه‌سازی‌شده است که در بازه‌ها و مقاطع زمانی معینی اجرا شده است.
نتیجه‌گیری: می‌توان نتیجه گرفت بازار سنتی کرمانشاه با توجه به هم‌ساختی قوی‌تر کالبد-رفتار کارایی مناسب‌تری داشته و پاسخ‌گوی الگوهای رفتاری کاربران است، اگرچه در آینده با توجه به عوامل تهدیدکننده و نقاط ضعف موجود، احتمال کاهش تنوع الگوهای رفتاری و در نتیجه تضعیف برنامة بازار ‌وجود دارد. در مرکز خرید گلستان نیز ارتباط کالبد-رفتار نامطلوب ارزیابی شد که با استفاده از پیشنهاداتی که ارائه شده است می‌توان در جهت ارتقاء کارکرد آن قدم برداشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Architecture in Traditional Bazaar and Golestan Shopping Center in Kermanshah, Iran through the Lens of Synomorphy Theory

نویسندگان [English]

  • Sara Soleimani 1
  • Majid Fattahi 2
1 Assistant Professor, Architecture Department, Faculty of Art and Architecture, University of Kurdistan, Iran.
2 Master in Architecture, Architecture Department, Faculty of Art and Architecture, University of Kurdistan, Iran.
چکیده [English]

Abstract
Problem statement: Establishing fitting relationships between users and physical spaces is among the contemporary challenges for architects in a way that the success rates associated with the functional plans of environments are typically assessed based on the structure-behavior connection. As stated by Barker (1968), the high harmony between the physical and social components, also called synomorphy, gives birth to more efficient spaces. Investigating associations between physical environments and behavioral patterns in public spaces has been thus of utmost importance as it helps reach a better understanding of the relationships between humans and their needs as expressed by a diverse set of behaviors in an environment. Against this background, this study reflected on two commercial centers as behavior settings to evaluate the effects of their distinctive physical structures on users’ behavior formation.
Research objective: The main objective of this study was to investigate the synomorphy between physical structures and environmental behaviors in the Traditional Bazaar and Golestan Shopping Center, as a manifestation of contemporary commercial centers, in the city of Kermanshah, Iran. The study attempted to fulfill this goal by answering this question:
How are the functions of commercial centers, traditional and contemporary, improved with emphasis on Barker’s Theory of Behavior Settings (TBS, 1968)?
Research method: Utilizing a qualitative approach and a descriptive-analytical, field-based, unsimulated research design, this applied study was fulfilled at certain intervals.
Conclusion: The study results revealed that the Traditional Bazaar had a much more appropriate function thanks to its stronger structure-behavior synomorphy, and was even quicker to respond to users’ behavioral patterns, granting the prospect of minimizing the diversity of such patterns and undermining the market plan, attributable to the threats and weaknesses. Reflecting on Golestan Shopping Center, the structure-behavior relationship was assessed to be uncomplimentary, so more constructive steps needed to be taken to boost its functions based on the suggestions raised here.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Synomorphy
  • Behavior Settings
  • Ecological Environment
  • Market Function
  • Traditional Bazaar
  • Kermanshah
  • Iran

مراجع

اشتگ، لیندا؛ ون دن برگ، اگنس و دگروت، جودی. (1396). مفاهیم پایه در روا‌‌ن‌شناسی محیطی (ترجمة سپیده برزگر و آناهیتا شهپری). تهران: کتاب فکرنو.
پاک‌نژاد، نوید و لطیفی، غلامرضا. (1397). تبیین و ارزیابی تأثیرات مؤلفه‌های محیطی بر شکل‌گیری الگوهای رفتاری در فضاهای شهری (از نظریه تا عمل: مطالعة میدان تجریش). باغ نظر، 15 (69)، 51-66.
پاک‌نژاد، نوید؛ طبیبیان، منوچهر و لطیفی، غلامرضا. (1399). تبیین چارچوب تأثیر سازمان فضایی بر الگوهای رفتاری شهروندان (مطالعة تطبیقی محلات زرگنده و دروس با استفاده از روش تحلیل شبکة شهری UNA). معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 13 (33 )، 225-237.
پاک‌نژاد، نوید؛ طبیبیان، منوچهر و لطیفی، غلامرضا. (1400). چگونگی شکل‌گیری الگوهای رفتاری در سازمان فضایی محلات «زرگنده» و «درّوس» با استفاده از نرم‌افزار «اگراف». باغ نظر، 18 (97)، 47-62.‎
تفکر، ثریا، شاه چراغی، آزاده، و حبیب، فرح. (1398). بررسی تطبیقی معماری بازار تاریخی تجریش و مرکز خرید ارگ تهران بر اساس نظریة سینومرفی (هم‌ساختی کالبد رفتار). مطالعات معماری ایران، 8(16 )، 105-132.
تفکر، ثریا؛ شاه‌چراغی، آزاده و حبیب، فرح. (1399). تبیین مدل نقد محیط‌های انسان‌ساخت عمومی مبتنی بر نظریة سینومرفی (محیط‌های خرید معاصر و بازارهای ایرانی) (پایان‌نامة منتشرنشدة دکتری تخصصی معماری). گروه مهندسی، دانشکدة عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی. تهران، ایران.
شاهچراغی، آزاده و بندرآباد، علیرضا. (1394). محاط در محیط:کاربرد روان‌شناسی محیطی در معماری و شهرسازی. تهران: انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی.
شعله، مهسا؛ صادقی، علیرضا؛ نجفی، پیمان و خاکسار، زهرا. (1396). ارزیابی قلمروهای همگانی براساس مشاهده و تحلیل الگوهای فعالیتی-رفتاری (موردپژوهی: پیاده‌راه احمدی شیراز). فصلنامة مطالعات شهری، 7 (25)، 45-62.
علیمردانی، مسعود و ثقفی، پریسا. (1395). بررسی فضاهای عمومی بازارهای شهری در راستای ارتقای کیفیت قرارگاه‌های رفتاری مطالعة موردی بازار شهر اهر. کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در عمران، معماری و شهرسازی.
غفاری، علی؛ دوستی، فاطمه؛ بهزادفر، مصطفی و وریج کاظمی، عباس. (1397). تولید فضاهای همگانی معاشرت‌پذیر در محله؛ بافت میانی شهر تهران. صفه، 28 (1)، 69-84.
فیضی، محسن و سهرابیان، افروز. (1393). بررسی تأثیر قرارگاه‌های رفتاری در بهینه‌سازی تعامل رفتار محیط. دانش نما، 23 (233-235)، 74.
وریج کاظمی، عباس. (1401). پرسه‌زنی و زندگی روزمرة ایرانی. تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
گل، یان و سوار، بریجیت. (1382). چگونه زندگی همگانی را مطالعه کنیم (ترجمة مصطفی بهزادفر؛ محمد رضایی ندوشن و احمد رضایی ندوشن). تهران: علم معمار رویال.
گلرخ، شمین. (1391). قرارگاه رفتاری: واحدی برای تحلیل محیط. تهران: آرمان‌شهر.
لنگ، جان. (1395). آفرینش نظریة معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط (ترجمة علیرضا عینی‌فر). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مومنی، کورش و سلطانی، پریا. (1396). شناخت معماری بازار کرمانشاه، دوازدهمین سمپوزیوم پیشرفت‌های علوم و تکنولوژی کمیسیون پنجم: سرزمین پایدار، معماری و شهرسازی، مشهد.
منصورنیا، سوران؛ قرایی، فریبا و بهرامی، بختیار. (1395). رفتارنگاری رهیافتی جهت ارزیابی میزان پاسخ‌دهی فضاهای شهری، مطالعة موردی: فضای فراغتی کنارة آب دریاچة زریبار، شهرستان مریوان. فصلنامة مطالعات شهری، 5 (18)، 77-90.
نقشة بازار کرمانشاه. (بی.تا). تاریخ مراجعه:10/6/1401. قابل دسترس در https://www.google.com/maps.
 
Barker, R. G. (1968). Ecological Psychology: Concepts and Methods for Studying the Environment of Human Behavior. Stanford. CA: Stanford University Press.
Bonnes, M. & Secchiaroli, G. (1995). Environmental psychology: A psycho-social introduction. Thousand Oaks, CA, US, Sage Publications, Inc.
Charles, E. (2012). Ecological Psychology. In Encyclopedia of Human Behavior: 2nd Ed. Maryland Hights MO: Elsevier.
Do, T., Nguyen, V. & Nguyen, N. (2019). Impact of the physical environment on user behavioral psychology in urban district park. Journal of Urban and Environmental Engineering, 13 (2), 336-352.
Eklund, S.  & Scott, M. (1985). Barker’s behavior setting theory: A useful conceptual framework for research on educational administration. Journal of Educational Administration, 23 (1), 82-90.
Francovich, Ch. (2008). Exploring Leadership Influence Behaviors in the Context of Behavior Settings. International Journal of Leadership Studies, 4 (1), 38-50.
Heft, H., Hoch, J., Edmunds, T. & Weeks, J. (2014). Can the Identity of a Behavior Setting Be Perceived Through Patterns of Joint Action? An Investigation of Place Perception. Behavioral sciences (Basel, Switzerland), 4 (4), 371-393.
Kalis, A. (2023). How Concepts Travel in Actual Spaces: The Interdisciplinary Classroom as a Behavior Setting. Journal of Interdisciplinary Studies in Education, 12 (S1), 50-66.
Keshmiri, H. & Nikounam Nezami, H. (2023). The Concept of Behavioral Setting and its Impact on Improving Environmental Quality Neighborhood Parks (Case Study: Shiraz SEKONJ Neighborhood Park). Iran University of Science & Technology, 33 (2).
Perkins, D. V., Burns, T. F., Perry, J. C. & Nielsen, K. P. (1988). Behavior setting theory and community psychology: An analysis and critique. Journal of Community Psychology, 16 (4), 355-372.
Popov, L & Chompalov, I. (2012). Crossing over: The interdisciplinary meaning of behavior setting theory. International Journal of Humanities and Social Science, 2 (19), 18-27.
Sajadzadeh, H., Abbasi Kernachi, M. & Sohrabi, N. (2020). Optimizing the Structure of Traditional Bazaars with Emphasis on Spatial Configuration and Interconnection (Case Study: Kermanshah Bazaar). Geography and Environmental Planning, 31 (3), 79-106.
Raja, V. & Heras-Escribano, M. (2023). Behavior settings, enabling constraints, and the naturalization of social norms. Places, Sociality, and Ecological Psychology: Essays in Honor of Harry Heft, 91.‏ Routledge: Taylor and Francis Group.
Scott, M. (2005). A powerful theory and a paradox: Ecological psychologists after Barker. Environment and Behavior, 37 (3), 295-329.
Strumse, E. (2014). Perceiving, Believing and Acting in the Physical Environment. Lillehammer University College: Norway.
Walsh, W. B. (1973). Theories of person-environment interaction: Implications for the college student. American Coll. Testing Program, Mon. Oxford: England.
باغ نظر
دوره 20، شماره 127
دی 1402
صفحه 5-20

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار