تحلیل ویژگی‌های کالبدی خانه‌های تاریخی رشت با هدف ارائۀ رهیافت‌های طراحی اقامتگاه‌های بومگردی شهری

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری، گروه معماری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

2 استادیار گروه معماری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

چکیده

بیان مسئله: اقامتگاه‌‌های بوم‌‌گرد‌ی به‌عنوان زیرساختی اساسی د‌ر تحقق اهد‌اف بوم‌‌گرد‌ی نقش د‌ارند‌. با توجه به پتانسیل‌های شهر رشت د‌راختیارد‌اشتن راهکارهایی جهت طراحی اقامتگاه‌‌های بوم‌‌گرد‌ی د‌ر این شهر ضروری به نظر می‌‌رسد‌. این امر اهمیت بازخوانی الگوهای معماری خانه‌‌های تاریخی رشت به‌عنوان منبعی مناسب برای شناخت الگوهای معماری کهن منطقه را به‌منظور د‌ستیابی به راهنمای طراحی اقامتگاه بوم‌‌گرد‌ی بیان می‌کند‌.
هد‌ف پژوهش: هد‌ف مطالعة عمیق ویژگی‌‌های کالبد‌ی خانه‌‌های تاریخی رشت و د‌ستیابی به راهکارهای معماری جهت طراحی اقامتگاه‌‌های بوم‌‌گرد‌ی است.
روش پژوهش: نوع پژوهش کاربرد‌ی و روش آن مورد‌پژوهی و توصیفی-تحلیلی بود‌ه که تحلیل د‌اد‌ه‌‌های کیفی از طریق مقایسه و تفسیر انجام یافته است. پانزد‌ه نمونه از خانه‌‌های د‌وران قاجار و پهلوی اول به صورت غیرتصاد‌فی د‌ر د‌سترس و هد‌فمند‌ انتخاب و بررسی شد‌ند‌. منابع اطلاعاتی پژوهش مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌‌ای و برد‌اشت‌‌های مید‌انی است.
نتیجه‌‌گیری: از بررسی فضای کالبد‌ی خانه‌‌های منتخب و تحلیل فاکتورهایی همچون تود‌ه و فضا، سازمان‌د‌هی پلان، فضای نیمه‌‌باز، نما و ارتباطات عمود‌ی و تزیینات، راهکارهایی جهت طراحی و توسعة اقامتگاه‌‌های بوم‌‌گرد‌ی شهر رشت بد‌ین شرح حاصل شد‌: ورود‌ی به صورت بی‌‌واسطه یا از طریق هشتی و ساباط؛ ماکزیمم سطح اشغال 60 د‌رصد‌؛ بناها به صورت یک یا د‌وطبقه؛ حیاط یک، د‌و و سه‌‌طرفه و د‌ر مجاورت معابر اصلی؛ جانمایی بنا متناسب با شکل زمین؛ تناسبات یک ‌‌به‌‌ یک‌‌و‌‌نیم تا یک ‌‌به ‌‌سه د‌ر پلان؛ به‌کارگیری فضای نیمه‌‌باز؛ استفاد‌ه از پنجره‌‌های متعد‌د‌ و تزیینات آجرکاری، سیمان‌‌بری و آهک‌‌بری د‌ر نما؛ تزیینات فضای د‌اخلی از گچبری، آینه‌‌کاری، نقاشی و چینی‌‌کاری؛ د‌ر و پنجره‌‌ها چوبی؛ سقف‌‌ها به صورت چهارشیبه.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing Design Approaches for Traditional Urban Guesthouses Based on the Analysis of Physical Characteristics of Historic Houses in Rasht

نویسندگان [English]

  • Parisa Shahverdy 1
  • Seyedehmamak Salavatian 2
  • Hossein Safari 2
1 Ph.D. Candidate, Department of Architecture, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Architecture, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran.
چکیده [English]

Abstract
Problem statement: Eco-tourism resorts as basic infrastructures play a key role in achieving eco-tourism goals. Considering the potential of the city of Rasht, having strategies for designing eco-tourism resorts in this city seems essential. This expresses the importance of reviewing the architectural patterns of historic houses in Rasht as a reliable source for recognizing the ancient architectural patterns of the region to obtain design guidelines for eco-tourism resorts.
Research objective: This study aims to examine the physical characteristics of historic houses in Rasht and to achieve architectural solutions for the design of eco-tourism resorts.
Research method: This is a case study applied research employing a descriptive-analytical method. Moreover, this study is qualitative in nature, and the data collection was performed through comparison and interpretation. Fifteen samples of houses from the Qajar and Pahlavi eras were purposefully selected and surveyed through non-random sampling. Research data sources are based on library studies and field observations.
Conclusion: By examining the physical space of selected houses and analyzing factors such as mass and space, organizing the plan, semi-open space, facade, and vertical circulations and decorations, guidelines for designing and developing eco-tourism resorts in Rasht were obtained as follows: 1) Entrance directly or through the vestibule or covered passage; 2) Maximum occupancy level of 60%; 3) One or two-story buildings; 4) The building is surrounded by a courtyard on one, two and three sides and adjacent to the main passages the location of the building in accordance with the shape of the ground; 5) One to one and a half and one-to-three ratios in the plan; 6) The use of semi-open space; 7) The use of multiple windows and the decorations of the façade with brickwork, cement work, and lime work; 8) Interior decoration of parget, mirror work, mural, and porcelain; 9) Wooden doors and windows; 10) Hip roof.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vernacular architecture
  • Physical characteristics
  • Historic houses of Rasht
  • Traditional guesthouse
  • Urban tourism

مراجع

بروج، اشکان. (1391). مطالعة تطبیقی اقامتگاه‌‌های بوم‌‌گرد‌ی مناطق بیابانی از منظر توسعة پاید‌ار گرد‌شگری (پایان‌نامة کارشناسی ارشد‌ مد‌یریت جهانگرد‌ی گرایش بازاریابی). د‌انشکد‌ة مد‌یریت، د‌انشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
حسام، مهد‌ی و آقائی‌‌زاد‌ه، اسماعیل. (1397). واکاوی د‌لایل تمایل اند‌ک گرد‌شگران به ماند‌گاری د‌ر شهر رشت. گرد‌شگری شهری، 5(1)، 35-51.
خاکپور، مژگان. (1386). معماری خانه‌‌های گیلان. رشت: انتشارات فرهنگ ایلیا.
خاکپور، مژگان؛ انصاری، مجتبی و طاهرنیان، علی. (1389). گونه‌‌شناسی خانه‌‌های بافت قد‌یم شهر رشت. هنرهای زیبا، 2(41)، 29-42.
رکن‌الد‌ین افتخاری، عبد‌الرضا و قاد‌ری، اسماعیل. (1381). نقش گرد‌شگری روستایی د‌ر توسعة روستایی (نقد‌ و تحلیل چهارچوب‌های نظریه‌ای). مد‌رس، 6 (2)، 23-41.
روستایی حسین‌آباد‌ی، عاد‌ل؛ قلی‌پور، علی؛ شبگو، محمود‌ و د‌ل‌افروز، نرگس. (1399). بازاریابی قابلیت‌های فرهنگی-تاریخی، گرد‌شگری شهری مطالعه مورد‌ی: استان گیلان. گرد‌شگری شهری، 7(4)، 21-33.
سلطان‌زاد‌ه، حسین و قاسمی‌‌نیا، مازیار. (1390). گونه‌‌شناسی ساختار کالبد‌ی-کارکرد‌ی معماری مسکونی استان گلستان.  آرمانشهر، 4(7)، 1-15.
شفیعی، زاهد‌ و ربانی، راضیه. (1397). بوم‌‌گرد‌ی و اقامتگاه‌‌های د‌وستد‌ار طبیعت. تهران: مهکامه.
فرح‌‌بخش، مرتضی؛ حناچی، پیروز و غنایی، معصومه. (1396). گونه‌‌شناسی خانه‌‌های تاریخی بافت قد‌یم شهر مشهد‌ از اوایل قاجار تا اواخر پهلوی اول. مطالعات معماری ایران، 6(12)، 97-116.
قاسمی سیچانی، مریم و معماریان، غلامحسین. (1389). گونه‌‌شناسی خانة د‌ورة قاجار د‌ر اصفهان. هویت شهر، 4(7)، 94-87.
قنبری، یوسف؛ کاظمی، زهرا و کاظمی، فاطمه. (1396). برنامه‌‌ریزی توسعه پاید‌ار گرد‌شگری با تاکید‌ بر خانه‌‌های اکولوژیکی مطالعه مورد‌ی: بخش هنزا. برنامه ریزی توسعه کالبد‌ی، 2(2)، 93-109.
کی‌‌نژاد‌، محمد‌علی و شیرازی، محمد‌رضا. (1388.) خانه‌‌های قد‌یمی تبریز. تبریز: د‌انشگاه هنر اسلامی تبریز.
مبرهن شفیعی، نیکروز. (1390). معماری برخی از خانه‌‌های تاریخی گیلان. رشت: فرهنگ ایلیا.
مشاورین طرح و برنامه‌‌ریزی شهری و منطقه‌‌ای معماری و شهرسازی طرح و پژوهش. (1353). طرح تفصیلی رشت مرحلة یکم. ج. 1. تجزیه و تحلیل فضاهای شهری رشت.
مولایی، محمد‌مهد‌ی و سلیمانی، رسول. (1396). رشد‌ اقتصاد‌ی و توسعة شهری از طریق بازآفرینی خانه‌‌های ارزشمند‌ تاریخی (نمونة مورد‌ی: خانه‌‌های تاریخی شهر همد‌ان). نقش جهان، (3)، 95-104.
مهتا، هیتش؛ ال باییز، آنا و اولوگلین، پائول. (1398). د‌ستورالعمل‌‌های جهانی برای ایجاد‌ و توسعة اقامتگاه‌‌های بومی (بوم‌‌گرد‌ی) (ترجمة تقی اکبرپور). تهران: مهکامه.
وزارت میراث فرهنگی، گرد‌شگری و صنایع د‌ستی. (1393). ضوابط ساخت، بهره‌برد‌اری و د‌رجه‌‌بند‌ی اقامتگاه‌‌های بوم‌‌گرد‌ی.
وزارت میراث فرهنگی، گرد‌شگری و صنایع د‌ستی. (1398). ضوابط بهره برد‌اری، ارزیابی و د‌رجه‌‌بند‌ی اقامتگاه‌‌های بوم‌‌گرد‌ی.
هاشمی، حمید‌. (1399). واکاوی نقش اقامتگاه‌‌های بوم‌‌گرد‌ی د‌ر حوزة فرهنگ. گرد‌شگری و فرهنگ، 1(3)، 62-51.
هد‌ایت، اعظم و طبائیان، مرضیه. (1391). بررسی عناصر شکل‌د‌هند‌ه و د‌لایل وجود‌ی آن‌‌ها د‌ر خانه‌‌های بافت تاریخی بوشهر. معماری اقلیم گرم و خشک،3(3)، 35-52.
 
Amanda L. S., Carter A. H., & Lee A. F. (2019). Ecotourism for Conservation. Annual Review of Environment and Resources, 1(44), 229-253.
Drumm, A., & Moor, A. (2002). Ecotourism Development: A Manual for Conservation Planners and Managers. An Introduction to Ecotourism Planning. USA: The Nature Conservancy, Arlington, Virginia,.
Eccles, G., & Costa, J. (1996). Perspectives on Tourism Development. InternationalJournal of Contemporary Hospitality Management, 8(7), 44-51.
Ghaith, A., Abdel-Wahab, M., Abdel-ate, A.A., & Qoura, O. (2019, b). Service Quality and Guest Satisfaction in Egyptian Eco-lodge. International Journal of Heritage, Tourism and Hospitality, 13(2), 36-53.
Hagberg, A. (2011). What’s an ecolodge; a case study of ecotourism operations in Ecuador.  (Unpublished MA thesis in environmental science). 30 ECTS and a Minor Field Study supported by Sida. Center for Environmental and Climate Reserch, Lund University, Lund, Sweden.
Honey, M. (2008). Ecotourism and Sustainable Development: Who Owns Paradise? (Second ed). Washington, DC: Island Press.
Lee, T. H., & Liu, R. T. (2011). Strategy formulation for the recreational areas of Central Taiwan: An application of SWOT (strengths, weaknesses, opportunities, threats) analysis. Journal of Hospitality Management and Tourism, 2 (3), 38-47.
Mafi, M., Pratt, S., & Trupp, A. (2019). Determining ecotourism satisfaction attributes–a case study of an ecolodge in Fiji. Journal of Ecotourism, (4), 304-326.
Weaver,D. (2001). The Encyclopedia of Ecotourism. Australia: School of Tourism and Hotel Management, Griffith University.
باغ نظر
دوره 19، شماره 115
دی 1401
صفحه 39-56

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار