مطالعۀ تطبیقی سنگ‌افراشته‌ای منطقۀ تاریخی شَهریری واقع در مشگین‌شهر استان اردبیل و سَن سرنن آویرون واقع در جنوب فرانسه

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه نقاشی، دانشکدة هنر، دانشگاه الزهرا (س)، تهران ، ایران.

2 کارشناسی ارشد نقاشی، دانشکدۀ هنر، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.

چکیده

بیان مسئله: شباهت ظاهری بین سنگ‌افراشت‌های متعلق به عصر آهن II (1000- 586 ق. م.) در منطقة شَهریری واقع در مشگین‌شهر استان اردبیل و سَن سرنن آویرون واقع درجنوب فرانسه با وجود مسافت بسیار زیاد بین این دو منطقه، مسئلة مهمی است که تاکنون به آن پرداخته نشده است. بررسی چگونگی شباهت‌های این سنگ‌افراشت‌ها که از آداب تدفین مشابه رایج در این دو منطقه نشأت گرفته است، ضرورت این مطالعه را به وجود آورده است.
هدف پژوهش: پژوهش فوق با هدف اصلی مطالعة چگونگی شباهت‌های سنگ‌افراشت‌های دو مکان باستانی شَهریری و سَن سرنن آویرون و هدف فرعی تطبیق شباهت‌ها و تفاوت‌های این سنگ‌افراشت‌ها و همچنین، شناخت ماهیت آنها، به مطالعة گستردگی فرهنگ و آیین تدفین ترکان باستان (مکتب اوشاقلاری) در غرب ایران می پردازد. لذا این مطالعه محققین را به جنبه‌های دیگری از هنر سوق می‌دهد.
روش پژوهش: این نوشتار به شیوة کیفی تاریخی- تطبیقی و گردآوری اطلاعات از طریق کتابخانه‌ای (اسنادی) و تصاویر شَهریری به‌ صورت میدانی توسط نگارندگان بوده است.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد شباهت در سنگ‌افراشت‌های شَهریری و سَن سرنن آویرون ناشی از ذهن دوساحتی یا تکامل در ‏ساختارهای عصبی زیربنای ادراک بشر است. به این ترتیب ذهن بشر با دریافت الهامات ذهنی به تکامل دست یافت و به آگاهی مشترک ذهنی رسید و این تفکر و آگاهی یکسان منجر به پدیدآوردن آثار هنری ‏مشابه در نقاط مختلف جهان شده است. این آثار علی‌رغم بُعد مکانی متفاوت دارای شباهت در کلیات و تفاوت در جزییات است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Menhir of the Shaharyeri Historical Site Located in Meshginshahr of Ardabil Province and the Saint-Sernin Aveyron in the South of France

نویسندگان [English]

  • Elaheh Panjehbashi 1
  • Negar Najibi 2
1 Associate Professor, Faculty of Art, Department of Painting, Alzahra University, Tehran, Iran.
2 Master of Arts in Painting, Faculty of Art, Department of Painting Al-Zahra University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Problem statement: The physical similarity between the Menhirs from the Iron Age II (586–1000 BC) in the Shaharyeri historical site in Meshginshahr, Ardabil province, and Saint-Sernin Aveyron in the south of France is a significant issue that has not been addressed thus far. This research seeks to study the similarities between these Menhirs, which originated from similar burial rituals commonly held in these two areas.
Research objective: The main objective is to study the physical similarity between the two Menhirs at the historical sites of Shaharyeri and Saint-Sernin Aveyron. The sub-goal is to compare the similarities and differences between these Menhirs, recognize their nature, and study the culture and burial ritual of the ancient Turks (Ushaghalari School) in the west of Iran. Therefore, this study draws the researchers’ attention to the other aspects of art.
Research method: This study employed the comparative-historical method. All documents were collected through library research and Shaharyeri’s pictures were compiled by the authors through field research.
Conclusion: The results of this study show that the similarities between Shaharyeri and Saint-Sernin Aveyron’s Menhirs are due to the Bicameral Mind, or the evolution of neural structures underlying human perception. So, the human mind evolved through mental inspiration and attained a common mental consciousness, and these same thoughts and awareness have led to the emergence of similar artistic works across the world. Despite quite a distance, these artworks have similarities in general and differences in details.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Menhir
  • The Shaharyeri
  • The Saint-Sernin Aveyron
  • The Early Humans
  • Ushaghalari School
ابتهاج، ویدا. (1383). بررسی ساختار معماری قبور مگالیتیک عصرآهن ایران. مطالعة موردی محوطة شهریری اردبیل (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد باستان‌شناسی). دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
آغاسی اوغلو، فریدون. (1397). داش بابا (ترجمة حامد همتی). تهران: انتشارات ساوالان ایگی دلری.
پوررستم، مسلم. (1394). سکوت سنگ‌ها (بررسی فرم و نقش استل‌های موزة آذربایجان و مقایسة آنها با آثار مشابه در قفقاز و آناتولی). دومین همایش ملی باستان‌شناسی ایران. دانشگاه بیرجند/ ادارة کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی.
جینز، جولین. (1400). خاستگاه آگاهی در فروپاشی ذهن دوجایگاهی (ترجمة خسرو پارسا و دیگران). تهران: آگه.
چاریی، عبدالرضا. (1387). نقش‌های سنگ مزارهای گورستان دارالسلام شیراز. آینة خیال. (6)، 132- 138. 
حصاری، مرتضی و علی یاری، احمد. (1391). مطالعه و گونه‌شناسی قبور کلان‌سنگی و تپه‌ای (گورگان) استان اردبیل. مطالعات باستان شناسی (دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران)، 4(1)، 113-130.
خانعلی، حمید. (1397). تحلیلی بر روابط فرهنگی شمال غرب ایران و قفقاز براساس مطالعة موردی سنگ‌افراشت‌های انسان‌ریخت به دست آمده از مطالعات باستان‌شناسی محوطة نیایشگاه شَهریری استان اردبیل (پایان‌نامة منتشرنشدة دکتری باستان‌شناسی). دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
دورانت، ویلیام جیمز. (1380). تاریخ تمدن. تهران: علمی و فرهنگی.
دهقان‌زاده، عطیه؛ رستم بیگی، سمانه (ثمین) و رهبر، ایلناز. (1398). شـیرهای سنگی مناطق مرکزی فلات ایران. پژوهش در هنر و علوم انسانی، 4 (6)، 15- 24.
رستم بیکی، سمانه و زاویه، سعید. (1390). تجربه‌های بصری انسان پیش از تاریخ. هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، (49)، 71-89.
عزت اللهی نژاد، طیبه. (1387). بررسی سنگ‌افراشته‌های شَهریری. هنر و معماری، (78)، 170- 193.
قائم ‌مقامی، سیف‌الدین. (1348). تمدن و فرهنگ ایران در دورة سنگ‌افراشتی. بررسی‌های تاریخی، (23 و 24)، 79-100.
کرمی، ماندانا. (1384). فرهنگ مصور باستان‌شناسی. تهران: سمیرا.
گیرشمن، رومن. (1335). ایران از آغاز تا اسلام (ترجمة محمد معین). تهران: نگاه.
مبینی، مهتاب. (1398). اسطوره و هنر. تهران: دانشگاه پیام نور.
محمدی، میرروح‌الله. (1382). کنکاشی در مجموعة باستانی پیرآزمیان. باستان‌پژوهی، (11)، 57- 66.
محمدی‌فر، یعقوب؛ محمدیان، فخرالدین و شریف کاظمی،خدیجه. (1394). بررسی تطبیقی تعامل هنر پیکره‌تراشی و نقش‌برجسته‌های محوطة بوتکارای پاکستان با دورة تاریخی در ایران. مطالعات تطبیقی هنر،  5 (9)، 63- 78.
مرزبان، پرویز. (1388). خلاصة تاریخ هنر. تهران: علمی و فرهنگی.
مهروند، فریبا. (1394). سنگ‌نگاره‌های اشکانی خوزستان در دو موزة شوش و ایران باستان. کنفرانس بین‌المللی پژوهش درعلوم و تکنولوژی. تهران: موسسة مدیران ایده‌پردازان پایتخت ایلیا، انجمن اقتصاد و انرژی.
نوح هراری، یووال. (1396). انسان خردمند (تاریخ مختصر بشر) (ترجمة نیک گرگین). تهران: فرهنگ نشر نو.
هژبری نوبری، علیرضا؛ خانعلی، حمید؛ آنیل، یلماز؛ موسوی کوهپر، سید مهدی و حاجی زاده باستانی، کریم. (1397). بررسی و تحلیل باستان‌شناختی محوطة شهریری استان اردبیل. برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 22 (1)، 1- 21.
هژبری نوبری، علیرضا؛ خانعلی، حمید؛ آنیل، یلماز و موسوی کوهپر، سید مهدی. (1399). بررسی و تحلیل باستان‌شناختی محوطة شهریری استان اردبیل. مطالعات باستان شناسی، 12(2)، 267-283.
 
Alizade, M., Rezalo, R., Hajizade, K. & Afkhmi, B. (2018). Archaeological Surveys in the East Azerbaijan: North of Namin, Ardebil Province. Journal of Archaeological Studies, 10(2), 221-238.
Asgari, S. (2018). Bioarchaeological Analysis of Human Skeletal Remains at Köhne Shahar an Early Bronze Age Site in Northwestern Iran. Unpublished Ph.d. thesis. Faculty of California State University, East Bay.
Burney, C. A. (1979). Meshkinshahr Survey. Iran, (17), 155-6.
D’ANNA, A. (1998). Les statues-menhirs du Sul de la France, “L’Art des Mégalithes Peints et Gravés”. Dossiers d’Archéologie,  (230), 48-55.
Dan, R. & Cesaretti, A. (2020). The “Mouthless People”: Some Remarks on the Shahr Yeri Statue-Stela Complex, Iran. Iran and the Caucasus, 24(4), 347-357.
Díaz-Guardamino, M. (2021). The temporality of stone: late prehistoric sculpture in Iberia. Cham: Springer.
Gross, K. (2019). The dream of the moving statue. New York: Cornell University Press.
Guillaumont, A. (1960). F. Niel. Dolmens and menhirs. Review of the History of Religions , 157 (1), 98-104.
Handwerk, B. (2019). Europe’s Megalithic Monuments Originated in France and Spread by Sea Routes. New Study Suggests, Smithsonian Magazine, 125 (2), 11-12.
Hejebri Nobari, A., Khanali, H., Yilmaz, A., & Mosavi Kohpar, S. M. (2020). Archaeological analysis and investigations on Shaharyeri in Ardabil province. Journal of Archaeological Studies, 12(2), 267-283.
Huffman, C. A. (2014). A History of Pythagoreanism. Cambridge University Press.
Ingraham, M. L. & Summers, G. (1979). Stelae and settlements in the Meshkin Shahr plain,northeastern Azerbaijan, Iran. Archäologische Mitteilungen aus Iran Berlin, (12), 67-102.
López, C. M. (2020). Matronage: A useful concept for understanding the involvement of women in the public sphere in ancient societies. In K. Hughe (Ed.), Engendering Transnational Transgressions.  New York: Routledge.
Morris, B. (1994). Anthropology of the self: The individual in cultural perspective. New York: Pluto Press.
Morriss‐Kay, G. M. (2010). The evolution of human artistic creativity. Journal of Anatomy, 216(2), 158-176.
Mourey, J. M. (2020). La voie des marques (ou Lévi-Strauss dans le Midi). Une première approche structuraliste des stèles anthropomorphes néolithiques d’Occitanie. L’anthropologie, 124(4), 102- 767.
Rodríguez, P. M., Garcia, A. F., & Rufo, V. M. (2010). The statue-menhir of Ca l’Estrada (Canovelles, Barcelona), a representation with elements of the figurative group of La Rouergue (Aveyron, France). Munibe (Supplement), (32), 498-505.
Sagiv, G. (2017). Dazzling Blue: Color Symbolism, Kabbalistic Myth, and the Evil Eye in Judaism. Numen64(2-3), 183-208.
Schaller, M., Norenzayan, A., Heine, S. J., Yamagishi, T. & Kameda, T. (2011). Evolution, culture, and the human mind. New York: Psychology Press.
Shaw, I. & Jameson, R. (2008). A dictionary of archaeology. New York: John Wiley & Sons.
Soutou, A. (1973). The three statues-menhirs of Ardaliès (Saint-Izaire, Aveyron). Narbonnaise Archaeological Review, 6 (1), 255-261.
Steimer, T. (2020). Rawk: Statues-Menhirs and Anthropomorphic Statues of Ancient Wadi ‘Idim. Landscape History of Hadramawt: The Roots of Agriculture in Southern Arabia (RASA) Project 1998-2008, 455-474.
Tripadvisor. (2019). Photos of Shahr Yeri Historical Site, Meshgin Shahr. Retrieved September 10, 2021, from https://www.tripadvisor.com/Attraction_Review-g13002323-d10210937-Reviews-Shahr_Yeri_Historical_Site Meshgin_Shahr_Ardabil_Province.html
Twohig, E. S. (1981). The megalithic art of Western Europe. Oxford: Oxford University Press.
Zimmer, H. R. (2021). Myths and symbols in Indian art and civilization. New Jersey: Princeton University Press.