تحلیل عوامل عدم تحقق‌پذیری طرح‌های جامع در شهرهای کوچک (مطالعۀ موردی: شهرهای سنگر، خشکبیجار و شفت)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری شهرسازی، استادیار گروه شهرسازی، دانشکدۀ معماری و هنر دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

2 کارشناس ارشد شهرسازی-برنامه‌ریزی شهری، دانشکدآ معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

3 کارشناس ارشد شهرسازی-برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

چکیده

بیان مسئله: ارزیابی تحقق‌پذیری طرح‌های توسعة شهری در پژوهش‌های متعدد صورت‌گرفته، حاکی از عدم موفقیت آن‌ها بوده و ضرورت بازنگری و ریشه‌یابی علل عدم تحقق‌پذیری چنین طرح‌هایی را در برنامه‌ریزی شهری آشکار می‌سازد.
هدف پژوهش: پژوهش حاضر به دنبال واکاوی و تحلیل عوامل مؤثر بر عدم تحقق‌پذیری طرح‌های جامع در شهرهای کوچک است که بدین منظور سه شهر کوچک استان گیلان به‌عنوان نمونه‌موردی انتخاب شدند.
روش پژوهش: جهت حصول به هدف مورد نظر از روش تحقیق کیفی از نوع نظریة زمینه‌ای استفاده شد تا اطلاعات و نظرات موثق و قابل اطمینانی با استفاده از مصاحبة نیمه ساختارمند حاصل شود. بدین‌ترتیب جهت رسیدن به اشباع نظری، با 23 نفر از افراد مطلع و صاحب‌نظر در حوزة مدیریت شهری شهرهای کوچک مصاحبه ‌صورت گرفت که هر مصاحبه حدود یک ساعت تا یک ساعت و سی دقیقه به طول انجامید. فرایند تحقیق به‌صورت رفت و برگشتی بوده است.
نتیجه‌گیری: پس از تجزیه و تحلیل مصاحبه‌ها و کدگذاری‌ها، هفت محور اصلی برای علل عدم تحقق‌پذیری طرح جامع استخراج شد. این محورها عبارتند از: ضعف نظام مدیریتی، مشکلات نظام قانونی، مشکلات نظام اجرایی، مشکلات مالی، مشکلات ماهوی طرح، نبود مشارکت سازنده و مشکلات نظام فرایند تهیة طرح. در هر محور راه‌حل‌های متناسب با کدهای باز اولیه و فراوانی آن‌ها ارائه شده است. یافته‌های این پژوهش نشانگر این بود که مقوله‌های متفاوت در عدم تحقق‌پذیری طرح‌های جامع، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و به عبارتی دیگر به‌صورت زنجیره‌وار می‌توانند به یکدیگر متصل باشند و با اصلاح برخی موارد می‌توان به بهبود مقوله‌های دیگر نیز کمک نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Non-Feasibility Factors of Master Plans for Small Cities (Case Study: Sangar Khoshkebijar City-Shaft City in Guilan Province)

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Salaripour 1
  • Farangis Alizadeh jorkouyeh 2
  • Narges Taleb vali alah 3
1 Assistant Professor in the Department of Urban Planning, University of Guilan, Iran.
2 Master of Urban Planning, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Iran.
3 Master of Urban Planning, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Iran.
چکیده [English]

Problem statement: The evaluation of the feasibility of urban development plans, which has been carried outin various studies, suggests their failure and reveals the urgency to review and find out the main causes of the impracticability of such plans in urban planning.
Research objective: This research investigates the main factors affecting the feasibility of ‌‌master plans for small cities. For this purpose, three small citieswere selected as a case study in Guilan Province.
Research method: This qualitative study employed the grounded theory method to obtain reliable information and opinions using semi-structured interviews.Thus, 23 expertsin the field of the urban management of small cities were interviewed to achieve theoretical saturation. Each interview lasted from one hour to one hour and thirty minutes. The research process included multiple iterations.
Conclusion: Seven main themeswere extracted for the non-feasibility of ‌‌master plans based on the code analysis of the interviews. These themes are weaknesses of the management system, problems of the legal system, problems of the executive system, financial problems, substantive problems of the plan, lack of constructive participation, and problems with the plan preparation process system. For each theme, appropriate solutions were proposedaccording to the initial open codes and their frequency. The findings of this study showthat different factors of the non-feasibility of ‌‌master plans are closely related to each other, in other words, they can be connected like a chain. Some factors can also be improved by modifying other factors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evaluation
  • Master Plan
  • Grounded Theory
  • Coding
  • Small Cities

مراجع

پاکساز، مجید. (1388). فرایند تهیة طرح جامع جدید تهران در بوتة نقد. منظر، 1(2)، 70-76.
پوراحمد، احمد؛ حاتمی‌نژاد، حسین و حسینی، سید‌هادی. (1385). آسیب‌شناسی طرح‌های توسعة شهری در کشور. پژوهش‌های جغرافیایی، 38(58)، 167-180.
جودی، پویان. (1399). به‌کارگیری روش نظریه مبنایی برساخت‌گرا در پژوهش‌های برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای. مطالعات شهری، 9(34)، 3-16. 
حجتی، حمید؛ پورمحمدی، محمدرضا و قربانی، رسول. (1397). نقدی بر فرایند برنامه‌ریزی جامع شهر رشت با رویکردی تطبیقی (طرح‌های جامع سه‌گانة رشت). دانش شهرسازی. 2(1)، 1-22.
حسین‌زاده دلیر، کریم؛ صدر موسوی، میرستار؛ حیدری چیانه، رحیم و رضاطبع، سیده خدیجه. (1390). درآمدی بر رویکرد جدید استراتژی توسعة شهری (CDS) در فرایند برنامه‌ریزی شهری با تأکید بر چالش‌های فراروی طرح‌های جامع در ایران. فضای جغرافیایی، 11(36)، 173-210.
دبیرخانة شورای عالی شهرسازی و معماری ایران. (1388). مقررات شهرسازی و معماری و طرح‌های توسعه و عمران مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، تهران.
زنگی آبادی، علی؛ عبداللهی، مهدی؛ سالک قهفرخی، رقیه و  قاسم‌زاده، بهنام. (1393). ارزیابی عوامل اثرگذار بر عدم تحقق‌پذیری طرح‌های جامع شهری در ایران وچالش‌های مربوط به آن (مطالعه موردی: محورتاریخی-فرهنگی منطقة 6 شهر تبریز). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 5(18)،41-58.‎
زیاری، کرامت‌اله؛ رضایی، مریم و مسعودی‌راد، ماندانا. (1393). تحلیل وارزیابی مشکلات مدیریتی شهرهای کوچک و میانی (نمونه موردی: شهر ایلام).  فرهنگ ایلام، 15(44 و 45)، 37-57.‎
سالاری‌پور، علی‌اکبر؛ علیزاده جورکویه، فرنگیس؛ فریدی فشتمی، عالیه؛ یوسفی ماتک، حمیدرضا؛ عبدالهی حاکی گرمرودی، نیلوفر و حسنلی، امیرحسین. (1400). برنامة راهبردی توسعة شهرهای مرزی ایران، مطالعة موردی؛ شهر مرزی بندر آستارا. علوم و فنون مرزی،10(2)، 143-174.
سالاری‌پور، علی‌اکبر؛ مهرجو، مهرداد و خیل کردی، مائده. (1398). ارزیابی تأثیر پروژه‌های بزرگ‌مقیاس بر نگرش شهروندان به مدیریت شهری (نمونه موردی: میدان شهرداری شهر رشت). مدیریت شهری، 18(56)، 93-108.
عزیزی، محمدمهدی و آراسته، مجتبی. (1390). ارزیابی تحقق‌پذیری پیش‌بینی‌های کاربری اراضی و پیشنهادهای جهات توسعه در طرح جامع شهر لار. ‎مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 3(11)، 1-22.
قرائی، آزاده. (1392). ارزیابی طرح جامع شهر اردکان براساس دیدگاه توسعة پایدار. دومین همایش ملی معماری پایدار و توسعة شهری با رویکرد پدافند غیر عامل در معماری و شهرسازی، بوکان - شرکت سازه کویر.
قربانی، رسول؛ جام کسری، محمد و میرزابکی، ملیحه. (1393). ارزیابی میزان انطباق مکانی در فرایند اجرای طرح‌های جامع شهری (مطالعة موردی؛ طرح جامع شهر بناب).  جغرافیا و برنامه‌ریزی،  18(49)، 191-216.‎
مرادی مسیحی، واراز. (1384). برنامه‌ریزی استراتژیک و کاربرد آن در شهرسازی ایران. چاپ اول، تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری وابسته به شهرداری تهران‏.
وحیدی برجی، گلدیس؛ نوریان، فرشاد و عزیزی، محمد مهدی. (1396). شناسایی علل عدم تحقق کاربری‌های پیشنهادی درطرح‌های توسعة شهری ایران با استفاده ازنظریة زمینه‌ای.  هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 22(1)، 5-14.‎
 
Beauregard, R. A. & Marpillero-Colomina, A. (2011). More than a master plan: Amman 2025. Cities, 28(1), 62-69.
Bowen, G. A. (2006). Grounded theory and sensitizing concepts. International Journal of Qualitative Methods, 5(3), 12-23.
Bryant, A. (2017). Grounded Theory and Grounded Theorizing: Pragmatism in Research practice. Oxford, England: Oxford University Press.
Calvert, A. (2019). Gentrification of an indianapolis community: the city planning process and resident narratives on change (Unpublishe Master’s Thesis in Arts). Faculty of the Department of Applied Sociology, University of Indianapolis.
Charmaz, K. & Thornberg, R. (2020). The pursuit of quality in grounded theory. Qualitative Research in Psychology, 18(3), 1-23.
Dembich, A., Mutallapova, G. & Sayfutdinova, A. (2021). Naberezhnye Chelny–implementation roadmap of the Master Plan-2022. In E3S Web of Conferences, 274, 01032, EDP Sciences.‏
Faludi, A. (1977). Planning Theory. England: Oxford.
Khalifa, M. A. (2012). A critical review on current practices of the monitoring and evaluation in the preparation of strategic urban plans within the Egyptian context. Habitat International, 36(1), 57-67.
Khan, S. N. (2014). Qualitative research method: Grounded theory. International Journal of Business and Management, 9(11), 224-233.
Liu, F. & Kang, J. (2016). A grounded theory approach to the subjective understanding of urban soundscape in Sheffield. Cities, 50, 28-39.
Magaldi, D. & Berler M. (2020). Semi-structured Interviews. In V. Zeigler-Hill & T. Shackelford (Eds.), Encyclopedia of personality and individual differences (pp. 1–16). Cham: Springer.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Beverly Hills, CA: Sage Publications.
Neamtu, B. (2011). A Methodology for Assessing how Master Plans Contribute Toward Acheiving Sustainable Urban Development. Transylvanian Review of Administrative Sciences, 7(32), 174-194.
Pleshkanovska, A. M. (2019). City Master Plan: Forecasting Methodology Problems (on the example of the Master Plans of Kyiv). Transfer of Innovative Technologies, 2(1), 39-50.
Qian, Z. (2013). Master plan, plan adjustment and urban development reality under China’s market transition: A case study of Nanjing. Cities, 30, 77-88.
 Saunders, B., Sim, J., Kingstone, T., Baker, S., Waterfield, J., Bartlam, B. & Jinks, C. (2018). Saturation in qualitative research: exploring its conceptualization and operationalization. Quality & Quantity , 52(4), 1893-1907.
Thomson, S. B. (2010). Sample size and grounded theory. Thomson, SB (2010). Grounded Theory-Sample Size. Journal of Administration and Governance, 5(1), 45-52.
Yin, R. K. (2015). Qualitative research from start to finish. New York: Guilford Press.
Zamani, B. & Babaei, E. (2021). A Critical Review of Grounded Theory Research in Urban Planning and Design. Planning Practice & Research, 36(1), 77-90.
باغ نظر
دوره 19، شماره 110
مرداد 1401
صفحه 5-20

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار