مطالعۀ تطبیقی مفهوم نقش فرشته در آثار حجت امانی (به مثابۀ هنر معاصر) و نگاره‌های دورۀ قاجار

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه خاتم، تهران، ایران.

2 استادیار پژوهشی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، گروه هنرهای سنتی، تهران، ایران.

چکیده

بیان مسئله: عدم تمایل به عینیت و پرهیز از وفاداری تام به ذهنیت در هنر دورة قاجار، جهانی خیالی-واقعی را پدید آورد که نقش‌مایة فرشتگان با لباس قاجاری و تأثیراتی که از فرشتگان غربی پذیرفته‌اند، نشأت‌گرفته از همین تفکر است. از این رو، در این پژوهش با این فرض که فرشتگان در آثار حجت امانی به‌عنوان نقش‌مایة فرشتگان در هنر معاصر در امتداد دورة قاجار قرار داشته، به دنبال تطبیق و تحول فرشتگان درهنر دورة قاجار و هنر معاصر است. از آنجایی که نقش تطبیقی فرشتگان واکاوی و مورد مطالعه قرار نگرفته و به لایه‌های پنهان آثار فرشته‌گون این دو عصر پرداخته نشده است، این پژوهش بدیع به نظر می‌رسد.
هدف پژوهش: هدف اصلی این پژوهش نمایش چگونگی به‌کارگیری نقش فرشتگان و روند شکل‌گیری آن‌ها در هنر معاصر است که بتواند پرسش‌های پیش‌آمده در این تحقیق را با استفاده از تطبیق و نتایج نظرسنجی پاسخ دهد.
روش پژوهش: این پژوهش تطبیقی به روش توصیفی-تحلیلی، به همراه آمارگیری، استفاده از منابع اسنادی‌ و مصاحبه انجام شده است.
نتیجه‌گیری: پروژة فرشته‌های پست‌مدرن با نگاه فمنیستی حجت امانی، در تطبیق با هنر دورة قاجار از نظر بصری و مفهومی علاوه بر دارابودن مؤلفه‌های هنر سنتی دورة قاجار معانی وسیع‌تر اجتماعی در دوران معاصر را نیز به همراه دارد. همچنین نوعی بازسازی از آرزوی بشر برای پرواز به ماورای ماده و قرارگرفتن بر فراز شرایط انسانی است که در باستانی‌ترین لایه‌های فرهنگ ایرانی و در بین عامة مردم وجود دارد‌.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study on the Meaning of the Angel Motif in Hojat Amani (as Contemporary Art) and Qajar Era

نویسندگان [English]

  • Shohreh Shasti 1
  • Azadeh Pashootanizadeh 2
1 Master of Art Research, Faculty of Art and Architecture, Khatam University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of Cultural Heritage and Tourism Research Institute, Traditional Arts Group, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Problem statement:  Unwillingness for objectivity and an aversion to total adherence to subjectivity in the Qajar era art, have created a real-imaginary world. The motifs of angels dressed in Qajari attire and being influenced by Western ideals have their roots in this way of thinking.  Therefore, with the assumption that angels in the works of Hojat Amani have the role of angel motifs in the contemporary art of the Qajar period, this study seeks to examine the adaptation and evolution of angels in the Qajar era and contemporary art. So far the comparative role of angels has not been examined and the hidden layers of the angelic works of these two eras have not been studied. The originality of this research lies in this area.
Research objective: The main purpose of this study is to show the utilization of the role of angels and their formation process in contemporary art, to use adaptation and survey results to answer the questions raised in this study.
Research method: This comparative research uses descriptive-analytical methods, along with statistics, documentary sources, and interviews.
Conclusions: In comparison with the Qajar era art, the project of postmodern angels with the feminist view of Hojat Amani, brings wider social meanings to the contemporary era in addition to having the components of the traditional art of the Qajar period, both visually and conceptually. It also delivers a resurrection of the human desire to ascend beyond matter and to place itself above the human condition that exists in the most ancient layers of Iranian culture and the general public.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Angels
  • Hojat Amani
  • Qajar Art
  • Contemporary Art
اشقر، عمر سلیمان. (1415ق.). عالم الملایکه الابرار. اردن: دارالنفایس.
احدی کلی، پرستو. (1389). مطالعة مفاهیم و کاربرد رنگ در نقاشی قاجار (پایان‌نامة کارشناسی ارشد پژوهش هنر). دانشکدة هنر ، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران.
احسانی، محمدتقی. (1382). جلدها و قلمدان‌های ایرانی و نگارگری. تهران: انتشارات امیرکبیر.
آدمیان، مرضیه؛ عظیمی هاشمی، مژگان و صنعتی شرقی، نادر. (1391). تحلیل جامعه‌شناختی سبک پوشش زنان. زن و جامعه، 3(4)‌،161-181.
امانی، حجت. (1387). بازتاب سنت‌ها وآیین‌ها در هنر جدید ایران (پایان‌نامة کارشناسی ارشد پژوهش هنر). دانشکدة هنرهای تجسمی، دانشگاه شاهد، تهران.
امانی، حجت. (1389). فرشتگان. کاتالوگ منتخب مجموعة فرشتگان.
امانی، حجت. ( 10/11/ 1399). مصاحبة شخصی.
اولریش، مارزلف. (1398). تصویرسازی داستانی در کتاب‌های چاپ سنگی (ترجمة شهروز مهاجر). چاپ چهارم. تهران: نشر نظر.
براتی، پرویز و امیر‌فرشی، مریم. (1392). مرز میان هنرها برچیده می‌شود. روزنامة شرق، 11(1975).
پاکباز، رویین. (1378). دایره المعارف هنر. تهران: انتشارات سمت.
پاکباز، رویین (1389). دایره المعارف هنر. چاپ نهم. تهران: سمت.
خمینی، روح‌الله. (1378). شرح چهل حدیث. تهران: مؤسسة تنطیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
راوندی، مرتضی. (1359). تاریخ اجتماعی ایران. ج. 4. تهران: انتشارات امیرکبیر.
سجادی، سیدمهدی. (1384). فیمنیسم در اندیشه‌های پست‌مدرنیسم. مطالعات راهبردی زنان، 8(29)، 7-38.
سلطانی بیرامی، اسمعیل. (1392). تمثل فرشتگان در شکل انسان از دیدگاه علامه طباطبایی. قرآن وشناخت، 6(2)،41-62.
 صفر‌زاده، نغمه و احمدی، بهرام. (1392). بررسی تصویر فرشتگان در نقاشی دورة قاجار. پیکره،3(5)، 47-53.
علی‌پور سعدانی، رضا و شیخ‌زاده، مرجان. (1388). اشیا جادویی در فرهنگ عامة ایران و تأثیر آن در نقاشی مکتب سقاخانه‌. باغ نظر، 7(11)،53-68.
قره‌باغی، علی اصغر. (1378). تبارشناسی پست‌مدرنیسم: شناخت اصول و مفاهیم پست‌مدرنیسم (2). گلستانه، (8)، 59-70.
کامرانی، بهنام. (1385). تبار‌شناسی فرشته در نقاشی ایران. کتاب ماه هنر، (95 و 96).
کفشچیان مقدم، اصغر و علیپور، سمیه. (1391). پژوهشی پیرامون تصویر فرشتگان در نقاشی دوران قاجار. همایش بین‌المللی دین در آیینة هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان.      
گودرزی،مرتضی. (1388). آیینة خیال. چاپ اول. تهران: انتشارات سورة مهر.
لاری، مریم. (1392). راز نگار، پژوهشی در تصویر زنان در سدة سیزدهم. چاپ اول. تهران : پژوهشکدة هنر.
لینتن، نوربرت. (1383). هنر مدرن (ترجمة علی رامین). چاپ دوم. تهران: نشر نی.
ملکی، توکا. (1376). فرشتگان نقاشی ایران. کتاب ماه هنر، 138، 86-92.
 
Wenzel, C. & et al. (2015). Ungeteilte Himmel; Engel,Doppelganger. Goethe University, Frankfurt Publisher: Germany.