رهیافت‌هایی از نمای خانه‌های تاریخی جهت به‌کارگیری در نمای ساختمان‌های نوساز (نمونۀ موردی: خانه‌های تاریخی تبریز)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مرمت و احیای بنا و بافت‌های تاریخی، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 استادیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

بیان مسئله: امروزه یکی از مسائل بسیار مهم در بافت شهری و به‌ویژه بافت تاریخی- فرهنگی هر شهر، نمای ساختمان‌های نوساز است. خانه‌های تاریخی یکی از گنجینه‌های ارزشمند معماری هستند که می‌توان از تجارب آنها در نمای ساختمان‌های نوساز استفاده کرد. با وجود اهمیت این موضوع و ضرورت دستیابی به الگوهای معماری نمای خانه‌های تاریخی، امروزه مطالعات پراکنده و اندکی در این زمینه وجود دارد. پژوهش حاضر با الگوشناسی نمای خانه‌های تاریخی تبریز در پی پاسخگویی به چگونگی بهره‌مندی از نمای خانه‌های تاریخی، در طراحی نمای ساختمان‌های نوساز است.
هدف پژوهش: این تحقیق به دنبال آگاهی از عناصر و جزئیات معماری نمای خانه‌های تاریخی به منظور استخراج الگوها و شیوه‌های به‌کاررفته در نمای آنها است تا بتوان با بهره‌مندی از وضعیت موجود نمای خانه‌های تاریخی، الگوهای جدیدی برای ساختمان‌های نوساز ارائه داد و درعین‌حال زمینة بهره‌برداری نادرست از قابلیت‌های کالبدی نماهای تاریخی در نماهای مرسوم امروزی را از بین برد.
روش پژوهش: در این راستا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به توصیف و تفسیر وضعیت و عناصر موجود در نمای خانه‌های تاریخی و منتخب پژوهش پرداخته و با کسب اطلاعات مورد نیاز از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی، تحلیل‌های مربوط به اجزا و عناصر تشکیل‌دهندة نمای خانه‌های تاریخی انجام می‌شود.
نتیجهگیری: نتیجة پژوهش به نحوة استفاده از الگوها و عناصر حاصل از تحلیل‌های فوق در نمای ساختمان‌های نوساز مربوط است. به عبارتی در این پژوهش پس از الگوشناسی نمای خانه‌های تاریخی و شناسایی عناصر کالبدی و زیبایی‌شناختی آنها، مؤلفه‌های کارا در نمای ساختمان‌های نوساز معرفی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Applying Approaches Driven from the Facades of Historic Houses to the Facades of New Buildings (Case Study: Historic Houses of Tabriz)

نویسندگان [English]

  • Bgher Pourjavadasl 1
  • Hamed Beyti 2
1 Master of Restoration & Rehabilitation of Monuments and Historical Fabric, Faculty of Architecture and Urbanism, Shadid Beheshti University , Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urbanism, Tabriz Islamic Art University , Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Problem Statement: Today, the facades of new buildings are among the most important issues in the urban context and especially the historical-cultural context of any city. Historic houses are one of the valuable architectural treasures that can provide experience for the facades of new buildings. Despite the importance of this issue and the need to achieve the architectural patterns of historic houses, today there are scattered and few studies are available in this field. The present study seeks to answer how to use the facades of historic houses in designing the facades of new buildings, by recognizing the pattern of historic houses in Tabriz.
Research objective: In this research, an attempt has been made to raise the awareness of the elements and architectural details of the facades of historic houses to extract the patterns and methods used in their facades and to provide new patterns for new buildings by taking advantage of the current condition of historic facades; At the same time, it aims to destroy the field of improper exploitation of the physical capabilities of historic facades in today’s conventional facades.
Research method: In this regard, using a descriptive-analytical method, the situation and elements in the facade of the research’s selected historic houses were described and interpreted. After gathering the required data from both library and field methods, the components and elements of the historic houses’ facades were analyzed.
Conclusion: The method of applying the patterns and elements obtained from the analysis of the facades of the new buildings is the result of this study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Facades
  • Historic houses of Tabriz
  • Facade pattern
  • New buildings
  • Continuity of architecture
اهری، زهرا. (1380). م‍ک‍ت‍ب‌ اص‍ف‍ه‍ان‌ در ش‍ه‍رس‍ازی‌ (زب‍ان‍ش‍ن‍اس‍ی‌ ع‍ن‍اص‍ر و ف‍ض‍اه‍ای‌ ش‍ه‍ری‌، واژگ‍ان‌ و ق‍واع‍د دس‍ت‍وری‌). تهران: دانشگاه هنر.
بابازاده اسکوئی، سولماز و پاکروان، گلناز. (1390). بررسی الگوهای مطرح در طراحی نماهای اصلی خانههای دوره قاجاریه و اوایل پهلوی اول در تبریز. همایش ملی سازه، راه، معماری. چالوس: دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس.
بیتی، حامد. (1389). بررسی نقش حیاط در سازماندهی خانه‌های تاریخی (مطالعة موردی: خانه‌های دورة قاجار تبریز). کتاب ماه هنر، (149)، 58-64.
پوربهادر، پوپک و فدائی‌نژاد، سمیه. (1397). بازشناسی چارچوب نظری رویکرد حفاظتی منظر شهری تاریخی. شهر ایرانی اسلامی، 8(31)، 63-74.
تجویدی، اکبر. (1350). تداوم در معماری ایران. هنر و مردم، (111)، 2-17.
حق‌جو، امیر؛ سلطان‌زاده، حسین؛ تهرانی، فرهاد و آیوازیان، سیمون. (1398). سیر تحول اندام‌های اصلی خانه‌های تبریز از دورة قاجار تا دورة پهلوی دوم، صفه. 29(3)، 140-121.
سلطان‌زاده، حسین. (1389). تبریز خشتی استوار در معماری ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
شاه‌تیموری، یلدا و مظاهریان، حامد. (1391). رهنمودهای تاریخی برای ساختارهای جدید در زمینة تاریخی. هنرهای زیبا، 17(4)، 29-40.
طاهباز، منصوره. (1382). زیبایی در معماری. صفه، 13(4-3)، 75-97.
علی اصل ممقانی، الناز و محمدزاده، رحمت. (1393). بررسی سیر تحول نمای ساختما‌ های مسکونی بافت قدیم تبریز در دوره‌های معاصر. کنفرانس بین‌المللی روشهای نوین طراحی و ساخت در معماری زمینه‌گرا. تبریز: دپارتمان معماری و شهرسازی انستیتو مقاوم‌سازی لرزه‌ای ایران.
فدائی‌نژاد، سمیه و عشرتی، پرستو. (1393). واکاوی مؤلفه‌های بازشناخت اصالت در حفاظت میراث فرهنگی. هنرهای زیبا، 19(4)، 77-86.
فیلدن، برنارد و یوکیلتو، یوکا . (1998). مدیریت در محوطه‌های میراث جهانی (ترجمة پیروز حناچی). تهران: دانشگاه تهران.
قلعه‌نویی، محمود و جبل‌عاملیان، نیلوفر. (1394). کاربرد ریتم‌های شهری در فرآیند طراحی فضاهای شهری (نمونة موردی: فضاهاى شهرى محلة جلفاى اصفهان)، صفه، 25(4)، 90-67.
کنت دوسِرسی. (1390). ایران در 1839-1840م. (1255-1256 ه. ق.) (ترجمة احسان اشراقی). تهران: سخن.
کی‌نژاد، محمدعلی و شیرازی، رضا. (1389). خانه‌های قدیمی تبریز. تهران: فرهنگستان هنر.
گروتر، یورگ کورت. (1390). زیبایی‌شناسی در معماری (ترجمة جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
مایس، پی‌یرفون. (1384). نگاهی به مبانی معماری (از فرم تا مکان) (ترجمة سیمون آیوازیان). تهران: دانشگاه تهران.
معماریان، غلامحسین. (1375). آشنایی با معماری مسکونی ایران: گونه‌شناسی درونگرا. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
معینی، امیرحسین و ذوالفقارزاده، حسن. (1396). بررسی اصول و مبانی ریتم و تکرار جایگاه و نقش آن در هنر و معماری اسلامی. پنجمین کنگرة بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری. تهران: دبیرخانة دائمی کنفرانس.
موسوی، سیده سمانه. (1392). بررسی جایگاه فضاهای شهری در هوی‌ بخشی شهرهای ایران (مطالعة موردی شهر اصفهان). همایش ملی معماری، فرهنگ و مدیریت شهری. کرج: مرکز آموزشی علمی-کاربردی شهرداری کرج و دفتر معماری دید.
ندیمی، ضحی و مندگاری، کاظم و محمدی، علی. (1393). اطوار مرکز، تحلیلی بر مراتب مفهوم مرکز در معماری. مطالعات معماری ایران، (5)، 115-129.
نژادابراهیمی، احد؛ و نارنگی، مهدی؛ و بیتی، حامد؛ کی‌نژاد، سلوی و پورجواد اصل، باقر. (1393). طرح مطالعات و پژوهش برای ارائة الگوی طرح مرمت و بازسازی خانه‌های تاریخی تبریز (مطالعة موردی: خانه تاریخی صدقیانی). (طرح پژوهشی منتشر نشده). دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران.
نقره‌کار، عبدالحمید. (1387). درآمدی بر هویت اسلامی در معماری و شهرسازی. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت معماری و شهرسازی.
نورانی یزدی، ملیحه السادات. (1397). درآمدی بر شناخت مفهوم تقارن، تعادل و جایگاه آن در معماری. معماری‌شناسی، 1 (2).
وحدت‌طلب، مسعود؛ یاران، علی و محمدی خوش‌بین، حامد. (1397). بررسی مفهوم و ارزیابی پُروخالی در جداره‌های خانه‌های تاریخی تبریز. پژوهش‌های معماری اسلامی، (19)، 66-86.
 
ICOMOS (2005). Xi’an Declaration on the Conservation of the Setting of Heritage Structures, Sites and Areas. Retrieved July 23, 2021, from https://www.icomos.org/charters/xian-declaration.pdf.