نگاه منظرین به زورخانه، دلایل ایجاد و کارکردهای آن

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

دکتری مدیریت گردشگری، عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی، تهران، ایران.

چکیده

بیان مسئله: زورخانه مکانی برای ورزش و تعالی شخصیت در ایران قدیم بوده است. محلی که در پیدایش و چرایی آن ابهام فراوانی وجود دارد. ولی این ابهام مانع به وجودآمدن اشتراکاتی در نظریات مربوط به زورخانه نشده است. کارکردهای فراورزشی زورخانه در اجتماع ایران قدیم، که در تمامی نظریات به آنها توجه شده، باعث اهمیت مضاعف این عنصر مهم در شهر ایرانی می‌شده است.
هدف پژوهش: در این مقاله با هدف بررسی منظرین زورخانه، به نظریات متفاوت مربوط به پیدایش زورخانه پرداخته شده و کارکردهای زورخانه جهت بررسی آن به عنوان منظر، مورد تحلیل قرار گرفته است.
روش پژوهش: روش مورد استفاده در این تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای بر مبنای جمع‌آوری کتب و مقالات معتبر صورت پذیرفته است.
نتیجه‌گیری: نظریات مختلفی زمان تشکیل زورخانه را در گسترۀ تاریخ ایران، از آیین مهر تا دوران صفویه نسبت می‌دهند و هرکدام دلایل و نمادهایی را برای این استدلال بیان کرده‌اند. در بررسی منظرین زورخانه، مشخص شده است که زورخانه دارای کارکردهای متفاوتی مانند محلی اجتماعی برای گردهم‌آمدن، ترویج و تبلیغ مذهب، تعلیم و تربیت، آموزش و فرهنگ‌سازی، کمک و حمایت مردم و برگزاری آیین‌ها و مراسم مختلف علاوه بر ورزش بوده است. مرور این کارکردها می‌تواند زورخانه را نه به عنوان یک مکان تاریخی بلکه به عنوان یک منظر فرهنگی منحصر به فرد مطرح کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Landscape Look to Zurkhaneh, Reasons of its Creation and its Functions

نویسنده [English]

  • Mehdi Basouli
Ph.D. in Tourism Management, Faculty member of ACECR, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Problem statement: Zurkhaneh has been a place for sports and personality transcendence in ancient Iran. A place where there is lots of ambiguity in its origin and its reason. But this ambiguity has not prevented the emergence of commonalities in theories about Zurkhaneh. The extracurricular functions of Zurkhaneh in the society of ancient Iran have been studied in all theories. It has made this element doubly important in the Iranian city.
Research objective: In this paper, with the aim of studying the landscapes of Zurkhaneh, different theories related to the emergence of Zurkhaneh have been discussed and the functions of Zurkhaneh have been analyzed to study it as a landscape.
Research methodology: The method used in this research is descriptive-analytical and documentary and library studies by studying and analyzing data extracted from the valid books and papers.
Conclusion: Various theories attribute the formation of the Zurkhaneh in  Iran history. From the Mehr religion to the Safavid era. And each has stated reasons and symbols for the argument. In studying the landscapes of Zurkhaneh, it has been determined that Zurkhaneh has different functions such as a social place to gather, promote and propagate religion, education, education and culture, helping and supporting people and holding various rituals and ceremonies in addition to sports. A review of these functions can demonstrate the Zurkhaneh not as a historical place but as a unique cultural landscape.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zurkhaneh
  • Landscape view
  • Reasons
  • Function
افسریان، سید سبحان. (1395). معماری و موسیقی تعلیمی در زورخانه. باغ نظر، 13(42)، 79-88.
الهی، صدرالدین. (1373). نگاهی دیگر به سنتی کهن: زورخانه. ایران‌شناسی،6(24)، 726-745.
افشاری، مهران. (1368). جوانمردی و قلندری و فرهنگ عامۀ ایران. چیستا، (57 و58)، 493-505.
امینی‌زاده، سینا و باستانی، داریوش. (1393). زورخانه و منابع هویت‌یابی آن. فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی، 9(1)، 67-84.
انصاف‌پور، غلام‌رضا. (1353). تاریخ و فرهنگ زورخانه و گروه‌های اجتماعی زورخانه‌رو. تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
باخدا، فرزانه. (1392). آیین جوانمردی به مثابۀ الگویی اخلاقی اجتماعی. فصلنامۀ تخصصی اخلاق وحیانی، 1 (3)، 173-190.
باصولی، مهدی. (1397). نگاه منظرین به حمام عمومی، عناصر و کارکردهای آن، مجلۀ منظر،10(45)، 34-43.
بلوکباشی، علی. (1383). نقش و کارکرد اجتماعی زورخانه در جامعۀ سنتی ایران. حافظ، (9)، 38-41.
بوستانی، داریوش و امینی‌زاده، سینا. (1392). کاوش کیفی ورزش باستانی زورخانه (مطالعۀ موردی: ورزشکاران شهر کرمان). فصلنامۀ راهبرد اجتماعی فرهنگی، 3(9)، 109-133.
توسلی، عباسعلی. (1370). نظریه‌های جامعه‌شناسی. تهران: انتشارات سمت.
تهرانچی، محمد مهدی. (1364). پژوهشی در ورزش‌های زورخانه‌ای. تهران: انتشارات کتابسرا.
جعفری، علی‌اکبر و قاسمی، نعیمه. (1392). ورزش باستانی زورخانه و جایگاه آن در ترویج تشیع. فصلنامۀ علمی پژوهشی شیعه‌شناسی، 11(42)، 139-168.
حبیبی، امین. (1389). منظر راهی برای شناخت جهان. مجلۀ منظر، 2(12)، 40-45.
حیدری، علی و دولتشاه، ناصر. (1391). جلوه‌های تصوف، فتوت و مذهب تشیع در ورزش باستانی و زورخانه‌ای ایران. دو فصلنامۀ پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 2(4)، 57-72.
داروغه‌کاظم، ابوالقاسم. (1378). موسیقی در زورخانه (بخش اول). مقام موسیقایی، (5)، 74-77.
داروغه‌کاظم، ابوالقاسم. (1378). موسیقی در زورخانه (بخش دوم). مقام موسیقایی،(6)، 62-65.
دوستخواه، جلیل. (1371). اوستا، جلد اول. تهران: انتشارات مروارید.
روشار، فیلیپ. (1383). هویت‌های زورخانه. گفتگو،(42)، 49-79.
ره‌آورد، حسن. (1335). زورخانه. مردم‌شناسی و فرهنگ عامۀ ایران، 1(3)، 138-146.
زارعی، عظیم و سیاه‌سرایی کجوری. (1397). تجزیه و تحلیل انگیزه‌های مشارکت در بازاریابی خیرخواهانه با تأکید بر فعالان ورزش زورخانه‌ای: رویکرد ترکیبی. مدیریت ورزشی، 10(4)، 721-740.
صدیق ایمانی، مصطفی. (1343). زورخانه و ورزش باستانی. هنر و مردم، (26)، 6-15.
صیرفی، هایده. (1388). مقایسۀ تطبیقی آیین مهر و آیین زورخانه‌ای ایران، براساس جستار زنده‌یاد دکتر مهرداد بهار. رشد آموزش تربیت بدنی، 10(2)، 16-23.
عسکری نوری، دکتر و طاهری خوشنو، حشمت‌الله. (1388). بررسی مردم‌شناختی ورزش باستانی زورخانه‌ای. فصلنامۀ فرهنگ مردم ایران(6)، 137-145.
عمید، حسن. (1332). فرهنگ فارسی عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر.
کاظمینی، کاظم. (1346الف). تاریخ مختصر زورخانه و ورزش باستانی و موجدین آن پهلوانان و عیاران و شاطران. هنر و مردم، (55)، 28-34.
کاظمینی، کاظم. (1346ب). زورخانه. هنر و مردم، (56 و 57)، 55-62.
گودرزی، محمود. (1383). سیر تطور ورزش باستانی و زروخانه در ایران. حرکت، (22)، 149-170.
منتظرالقائم، اصغر و حقی، پروین. (1397). مفاهیم ملی و مذهبی سازندۀ مکتب تربیتی زورخانه. فصلنامۀ فرهنگ مردم ایران،(52)، 71-97.
میرئی، حسن. (1349). آیینه پهلوان‌نما. تهران: نشر میهن.
نونش، خوائو. (1392). منظر، زمینة ادراک تحول. منظر، 5(23)،52-50.
نیکوبخت، محمد. (1380). تربیت بدنی در آیینۀ فرهنگ و ادبیات ایران. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی شهید بهشتی.
یاسینی، سیده راضیه. (1395). کارکردهای تربیتی و فرهنگی آیین‌های زورخانه. دوفصلنامۀ علمی پژوهشی تربیت اسلامی، 11(22)، 29-48.