نقش رویکرد منظرین در ارتقای رضایتمندی از محیط شهری

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

3 استادیار گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

4 دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

چکیده

بیان مسئله: رضایتمندی فرایند داوری مثبت نسبت به پدیده‌ها است و تحت ‌تأثیر مؤلفه‌هایی ایجاد می‌شود که این مؤلفه‌ها به پایگاه نظری مورد مطالعۀ آن وابسته است. امروزه در شهرها شاهد افزایش کمّی پروژه‌های منظر شهری هستیم؛ اما این مسئله که چرا این پروژه‌ها از نظر کیفی نتوانسته‌اند رضایت مخاطب را جلب کنند و تأثیر عمده‌ای در کیفیت محسوس شهر و داوری مثبت شهروندان برجای بگذارند، محل پرسش است. بنابراین، سؤال اصلی این پژوهش این است که چه نسبتی میان مؤلفه‌های رویکرد منظرین و مؤلفه‌های رضایتمندی وجود دارد؟
هدف: هدف پژوهش، افزایش میزان رضایتمندی مخاطب از پروژه‌های منظر شهری و به‌ تبع آن از شهر، و تعریف پایگاه اختصاصی برای پروژه‌های منظر شهری است.
روش تحقیق: روش تحقیق به ‌صورت کیفی و تحلیل محتوای آثار است. ابتدا مفهوم رضایتمندی و متغیرهای تأثیرگذار بر آن بررسی و تعریف جدیدی از رضایتمندی ارائه ‌شده است. سپس در خصوص مفهوم منظر، به مطالعۀ دیدگاه متخصصان پرداخته‌ شده و در نهایت ارتباط میان رویکرد منظرین و مؤلفه‌های تأثیرگذار بر رضایتمندی بررسی شده است.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که رضایتمندی و رویکرد منظر در توجه به ذهن مخاطب اشتراک دارند؛ اما، صفت اختصاصی رویکرد منظر، در توجه توأمان به هردو وجه عینی و ذهنی پدیده است که اصولاً قادر نیست آنها را به ‌طور مستقل و جداگانه مورد توجه قرار دهد؛ در نتیجه، به این دلیل که حتی فاکتورهای عینی نیز برحسب تفسیر ذهنی دگرگون می‌شوند، رویکرد منظر برای کسب رضایتمندی شرایط بهتر و مناسب‌تری را فراهم می‌کند؛ زیرا براساس این رویکرد عین و ذهن برای معرفی یک پروژه عملکردی هم‌زمان دارند و اگر یک فضای شهری به عنوان یک منظر شناخته شود، دیگر قابلیت تفکیک ابعاد مختلف آن، از جمله ماده و معنا، وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Landscape Approach in Improving Satisfaction with the Urban Environment

نویسندگان [English]

  • Maryam Majidi 1
  • Seyed Amir Mansouri 2
  • Jaleh Sabernejad 3
  • Nasser Barati 4
1 Department of Architecture, South branc, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Architecture, University of Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Architecture, South branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
4 Associate Professor, Department of Urban planning, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

Problem statement: Satisfaction is the process of positive judgment of the phenomena and is influenced by the components that rely on a studied theoretical basis. Today, the urban landscape projects have increased in quantity; however, it is yet a question why the quality of these projects cannot satisfy the citizens’ needs and leave a significant impact on their positive judgment and the tangible quality of the city. Therefore, the main question of this study asks: “what is the relationship between the components of the landscape approach and the components of satisfaction?”
Aim: The aim of this research is to increase the audience’s satisfaction from urban landscape projects, and hence the city, and to define a specific setting for urban landscape projects.
Research method: This study is conducted using qualitative and content analysis methods. Therefore, the concept of satisfaction and the influential variables are reviewed, and a new definition of satisfaction is presented in the next stage. Thereafter, the experts’ points of view about the concept of the landscape is discussed, and eventually, the relationship between the landscape approach and the effective factors of satisfaction are scrutinized.
Conclusion: The results of this study shows that satisfaction and landscape approach are common in paying attention to the audience’s subjectivity. However, the proprietary nature of landscape approach is to pay concurrent attention to both the objective and the subjective aspects of the phenomenon, which, in principle, cannot be achieved independently and separately. Therefore, the landscape approach provides a better and more favorable condition for promoting satisfaction, since objective factors are transformed according to mental interpretations. The landscape approach emphasizes on the simultaneous function of the object and subject in the presentation of a project and believes that when the urban space is recognized as a landscape, it is impossible to distinguish between its different dimensions, such as the substance and meaning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Satisfaction
  • Landscape Approach
  • Objectivity and Subjectivity

مراجع

آل هاشمی، آیدا؛ منصوری، سید امیر و براتی، ناصر. (1395). زیرساخت شهری و لزوم تغییر نگاه در تعریف و برنامه‌ریزی آن؛ زیرساخت منظرین مفهومی در تعریف زیرساخت‌های شهری قرن بیست و یک. باغ نظر، 13(43)، 5-16.
آل ‌هاشمی، آیدا و منصوری، سید امیر. (1396). منظر؛ مفهومی در حال تغییر، نگاهی به سیر تحول مفهوم منظر از رنسانس تاکنون. باغ نظر، 14(57)، 33-44.
انصاری، مجتبی؛ شریفیان، احسان و عبدالهی ثابت، محمدمهدی. (1392). وحدت‌گرایی رویکردی الهی به طراحی شهری. هویت شهر، 7(16)، 27-38.
برک، آگوستین. (1392). آیا واژه منظر متحول می‌شود؟ مجلۀ منظر، 5(23)، 25-27.
بهرام‌پور، عطیه و مدیری، آتوسا. (1394). مطالعۀ رابطۀ میان رضایتمندی ساکنان از محیط زندگی و میزان حس تعلق آنها در مجتمع مسکونی بلندمرتبۀ شهرک کوثر تهران. هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 20(3)، 85-94.
دونادیو، پی یر. (1392). منظر به مثابه دارایی مشترک، منظر، 5(23)، 36-38.
رضایی، حسین؛ کرامتی، غزال؛ دهباشی شریف، مزین و نصیرسلامی، محمدرضا. (1397). تبیین الگوواره‌ای فرآیند روان‌شناختی حصول معنای محیطی و تحقق حس مکان با تمرکز بر نقش واسط ادراک. باغ نظر، 15(65)، 49-66.
رفیعیان، مجتبی و خدایی، زهرا. (1388). بررسی شاخص‌ها و معیارهای مؤثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری. راهبرد، 18(53)، 227-248.
رفیعیان، مجتبی؛ عسگری، علی و عسگری‌زاده، زهرا. (1388). رضایتمندی شهروندان از محیط‌های سکونتی شهری. علوم محیطی، 7(1)، 57-68.
ضابطیان طرقی، الهام. (1397). تبیین سازگاری روانی با حس مکان در فضاهای عمومی شهری در جهت ارتقای ادراک آسایش حرارتی (نمونۀ موردی: میدان امام خمینی و میدان امام حسین در شهر تهران). رسالۀ دکتری منتشرنشدۀ تخصصی رشتۀ شهرسازی، تهران: پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر. 
عادلوند، پدیده؛ موسوی‌لر، اشرف‌سادات و منصوری، سید ‌امیر. (1395). هنر شهری به ‌مثابه پدیده‌ای منظرین در جامعۀ امروز. باغ نظر، 13(39)، 39-44.
غفوریان، میترا و حصاری، الهام. (1395). بررسی عوامل و متغیرهای زمینه‌ای مؤثر بر رضایتمندی ساکنان از محیط مسکونی. مطالعات شهری، 5(18)،91-100.
لاسوس، برنارد. (1392). یک رویکرد جهانی به سرزمین: منظر. منظر، 5(23)، 31-32.
مظفری، نگین؛ لطیفی، بیتا و برک‌پور، ناصر. (1394). سنجش و مقایسه میزان رضایتمندی ساکنان از سیستم سکونتی؛ مطالعۀ موردی: مناطق 3 و 11 شهر تهران. فصلنامۀ مطالعات شهری، 5(17)، 77-92.
منصوری، سید امیر. (1383). درآمدی بر شناخت معماری منظر. باغ نظر، 1(2)، 69-78.
منصوری، سید امیر. (1391). منظر شهری، مؤلفه‌های کمی و شاخص‌های هدایت و کنترل اسناد فنی. مجموعه مقالات همایش ملی منظر شهری، جلد 3. تهران: سازمان زیباسازی تهران.
منصوری، سید امیر. (1392الف). فرهنگ منظرین ایران، منظر، 5(23)، 56-57.
منصوری، سید امیر. (1392ب). چشم اسفندیار معماری منظر در تهران. منظر، 5(24)، 24.
منصوری، سید امیر و فرزین، محمد‌علی. (1395). رویکرد منظرین در طراحی شهر، روش‌شناسی طراحی شهری. تهران: پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر.
نوروزی طلب، علیرضا. (1389). هرمنوتیک منظر شهر؛ قرائت شهر به مثابه متن. منظر، 2(11)، 18-21.
نوسوم، یان. (1390). پژوهشی در تحولات مفهوم منظر شهری. مجلۀ منظر، 3(16)، 16-21.
mérigo, M., & Argonés, J. I. (1997). A theoretical and methodological approach to the study of residential satisfaction. Journal of Environmental Psychology, 17(1), 47–57. 
Antrop, M. (2006). From holistic landscape synthesis to transdisciplinary landscape management. In: Tress, B., Tress, G., Fry, G. & Opdam, P. (Eds.), From Landscape Research to Landscape Planning: Aspects of Integration, Education and Application, Wageningen UR Frontis Series No. 12. Dordrecht: Springer.
Barreira, A. P., Nunes, L. C., Guimaraes, M. H. & Panagopoulos, T. (2019). Satisfied but thinking about leaving: The reasons behind residential satisfaction and residential attractiveness in shrinking Portuguese cities. Intetnational Journal of Urban Science, 23(1), 67-87.
Bonaiuto, M., Aiello, A., Perugini, M., Bonnes, M. & Ercolani, A. P. (1999). Multidimensional perception of residential environment quality and neighbourhood attachment in the urban environment. Journal of Environmental Psychology, 19(4), 331–352.
Campbell, A., Converse, P. & Rodgers, W. (1976). The Quality of American Life: Perceptions, Evaluations and Satisfactions. NewYork: Russell Sage Foundation.
Canter, D. (1983). The purposive evaluation of places: A facet approach. Environment and Behavior, 15(6), 659-698.
Canter, D. (1997). The facets of place. In E. H. Zube, G. T. Moore, (Eds), Advances in Environment, Behavior, and Design. New York: Plenum Press.
Cao, X., Wu, X. & Yuan, Y. (2018). Examining Built Environmental Correlaates of Neiborhood satisfaction: A Focus on Analysis Approache. Journal of Planning Literature, 33(4), 1-14.
Chapman, D. & Lombard, D. (2006). Determinants of neighborhood satisfaction in fee-based gated and nongated communities. Urban Affairs Review, 41(6), 769-799.
Chen, L. & Ng, E. (2012). Outdoor thermal comfort and outdoor activities: A review of research in the past decade. Cities, 29(2), 118-125.
Elder, G. H., Johnson, M. K., & Crosnoe, R. (2003). The emergence and development of life course theory. In J. T. Mortimer, & M. J. Shanahan (Eds.), Handbook of the life course (pp. 3-20). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
Francescato, G., Weidemann, S. & Anderson, J. R. (1989). Evaluating the built environment from the users’ point of view. In W. F. E. Preiser (Ed.), Building evaluation. New York: Plenum Publishing Corporation.
Francescato, G., Weidemann, S. & Anderson, J. R. (2018). Evaluating the built environment from the users Perspective: implications of attitudinal models of satisfaction. In W. F. E. Preiser, A. E. Hardy and U. Schramm (Eds.), Building performance evaluation. Cham: Springer.
Galster, G. C. & Hesser, G. W. (1981). Residential satisfaction: Compositional and Contextual correlates. Environmental and Behaviour, 13(6), 735–758.
Galster, G. C. (1985). Evaluating indicators for housing policy: Residential satisfaction vs marginal improvement priorities. Social Indicators Research, 16(4), 415–448.
Ibem, E. O., Opoko, A. P., Adeboye, A. B. & Amole, D. (2013). Performance evaluation of residential buildings in public housing estates in Ogun State, Nigeria: Users’ satisfaction perspective. Frontiers of Architectural Research, 2(2), 178-190.
Ibem, E. O., Opoko, A. P., & Aduwo, E. B. (2017). Satisfaction with neighbourhood environments in public housing: Evidence from Ogun State, Nigeria. Social Research Indicators, 130(2), 733–757.
Ingold, T. (1993). The temporality of the landscape. World archaeology, 25(2), 152-174.
Kweon, B. S., Ellis, C. D., Leiva, P. L. & Rogers, G.O. (2010). Landscape components, Land use and neighborhood satisfaction, Environment and Planning B: Planning and Design, 37(3), 500-517.
Lee, S.W., Christopher, D. E., Kweon, B. S. & Hong, S. K. (2008). Relationship between Landscape Structure and Neighbourhood Satisfaction in Urbanized Areas. Landscape and Urban Planning, 85(1), 60–70.
Lee, S. M., Conway, T. L., Frank, L. D., Saelens, B. E., Cain, K. L. & Sallis, J. F. (2017). The Relation of Perceived and Objective Environment Attributes to Neighborhood Satisfaction. Environment and Behavior, 49(2), 136–160.
Liu, Y., Wu, F., Liu, Y. & Li, Z. (2017). Changing Neighbourhood Cohesion under the Impact of Urban Redevelopment: A Case Study of Guangzhou, China. Urban Geography, 38(2), 266-290.
Lovejoy, K., Handy, S. & Mokhtarian, P. (2010). Neighbourhood satisfaction versus traditional environments: an evaluation of contributing characteristics in eight California neighbourhoods. Landscape and Urban Planning, 97(1), 37-48.
Lu, M. (1999). Determinants of residential satisfaction: ordered logit vs regression models. Growth and Change, 30(2), 264–287.
Marans, R. W. & Rodgers, W. (1975). Toward an understanding of community satisfaction. In A. Hawley & V. Rock (Eds.), Metropolitan America in Contemporary Perspective. New York: Halsted Press.
Mohit, M. A. & Al-Khanbashiraj, A. M. M. (2014). Residential satisfaction concept theories and empirical studies. Urban Planning and Local Governance, 3(3), 47-66.
Morris, E. W. & Winter, M. (1975). A theory of Housing Adjustment Housing Norms, Housing Satisfaction and the Propensity to Move. Journal of Marriage and the Family, 37(1), 88-97.
Shin, J. (2016). Toward a theory of environmental satisfaction and human comfort: A process-oriented and contextually sensitive theoretical framework. Journal of Environmental Psychology, 45, 11–21.
Sirgy, M. J. & Cornwell, T. (2002). How Neighbourhood Features Affect Quality of Life. Social Indicators Research, 59(1), 79-114.
Thompson, I. H. (2016). The role of theory. In A. Van den Brink, D. Bruns, H. Tobi & S. Bell (Eds.), Research in Landscape Architecture Methods and Methodology. London: Routledge.
Van Kamp, I., Leidelmeyer, K., Marsman, G. & De Hollander, A. (2003). Urban environmental quality and human well-being. Towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study. Landscape and Urban Planning, 65(1-2), 5–18.
Van Poll, R. (1997). The Perceived Quality of the Urban Residential Environment. A Multi-Attribute Evaluation. Roermond: Printing Westrom. 
باغ نظر
دوره 16، شماره 76
مهر 1398
صفحه 45-56

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار