مطالعۀ تحلیلی تاریخ اجتماعی صدا براساس اسناد عکاسانۀ دورۀ قاجار

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد عکاسی، دانشکدۀ هنر، دانشگاه سوره، تهران، ایران.

2 استادیار گروه صنایع دستی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

چکیده

بیان مسئله: تاریخ اجتماعی حواس ازطریق مطالعة حواس و عواطف انسانی در بستر زندگی روزانه به‌‌تحلیل مسائل اجتماعی می‌‌پردازد. عکس‌‌های اجتماعی به‌‌واسطة تحلیل‌‌وتفسیر حواس غیردیداریِ مقولات جمعیتی‌‌که بازنمایی می‌‌کنند، نحوة مواجهه مردمان گذشته با زیست‌‌بوم خود را از طریق عواطف و احساس‌‌های انسانی عرضه می‌کنند. بدین‌‌ترتیب، تاریخ اجتماعی صدا به‌‌عنوان روش مطالعة عکس‌‌های اجتماعی، نحوة شکل‌‌گیریِ تلقی‌‌های گوناگون و باورها و عادات روزمرة مردم ‌‌را در ارتباط با مقولات صوتی حاضر در بطن زندگی روزانه براساس اسناد دیداری عکاسانه فراهم می‌‌سازد. اما پرسش آن ‌‌است که با توجه به ‌‌کیفیت استنادی عکس‌‌ها که همواره مرتبط با قوة باصره فرض‌‌ شده‌‌اند، چگونه می‌‌توان در متن آن‌‌ها به‌‌مطالعة صداهای مرتبط با زندگی مقولات جمعیتی ‌‌پرداخت؟ به‌‌ویژه در عکس‌‌های تاریخی مانند آثار عکاسانة دورة ناصری، تحلیل مبتنی بر تاریخ اجتماعی صدا چه اطلاعات افزوده‌‌ای در اختیار مورخ قرار می‌‌دهد؟
هدف پژوهش: هدف پژوهش بررسی عکس‌‌های اجتماعی است که با توجه به‌‌ویژگی‌‌های بصری خود، حاوی داده‌‌های دیداری هستند که با اطلاعات فرامتنی تاریخی دورة موردنظر شامل اسناد مکتوب تاریخ اجتماعی، امکان مطالعة جنبه‌‌های اجتماعی اصوات را در متنی عکاسانه فراهم می‌‌سازند و ازاین‌‌طریق می‌توان اطلاعات دقیق‌‌تر و جامع‌‌تری از کیفیات زیستة مردم در زندگی روزانه به‌دست آورد.
روش پژوهش: این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با کاربست تاریخ اجتماعی حواس، به استخراج نمایه‌‌های مرتبط با مقولات صوتی در زندگی روزانة مردم عهد ناصری (براساس عکس‌‌های درون کاخ سلطنتی و مردم‌‌نگاری‌‌های دورة ناصری) و تطبیق آن‌‌ها با متون تاریخی هم‌‌دورة آن پرداخته است.
نتیجه‌‌گیری:‌‌ اغلب صداهای موجود در فضاهای شهری دورة ناصری در دست طبقة حاکم بوده و برای کنترل و اعمال قدرت به‌‌کار می‌‌رفته ‌‌‌‌است. ظهور مدرنیته نیز در آن دوران با درهم‌شکستن سکوت پیشامدرن، تجربه‌‌های شنیداری جدیدی را در طبقات مختلف اجتماعی ایجاد کرد که طبعاً با فاصله‌گرفتن از پایتخت و مراکز قدرت این صداها بخش کمتری از فرهنگ شنیداری طبقة دهقان را شامل می‌‌شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Analytical Study of the Social History of Sound Based on the Photographic Documents of the Qajar Era

نویسندگان [English]

  • Maziyar Mohammadioun 1
  • Mohamad Hasanpur 2
1 MA. in Photography, Department of Photography, Faculty of Art, Soore University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, of Art Faculty, Sistan and Baluchistan University, Zahedan, Iran.
چکیده [English]

Problem statement: The social history of senses targets public issues through the study of human senses in the context of daily life. Social photographs can represent the feelings of past people, and sound social history as a way of addressing social photographs represents various perceptions, beliefs, and listening habits of past people, based on photographic visual documentation.
The question here is how the quality of the photographs as a reliable reference linked to the power of vision, can help analyze the demographic subjects in this type of text. And what additional information did the historians acquire, based on the sound social history specifically on historical photographs of the Naseri era?
Research objective: it is assumed that social photos contain kind of visual data due to their graphic characteristics, which represent the social aspects of sounds in a photographic context, relying on the written documents of social history as a hypertext to provide us with more detailed information about the life qualities of past people.
Research Method: This article, by using the descriptive-analytical method and exploiting the social history of senses, aims to extract sound profiles of the people`s daily life of the Naseri era (based on the photos of royal palaces and ethnographies of this time) in comparison with the other historical texts of this time.
Conclusion: Most of the urban sounds were in the possession of the ruling class in Nasseri’s time to establish and exercise power. The emergence of modernity in that era, by breaking the pre-modern silence, created new audio experiences in different social classes, for example, the sound of farmworkers was the major sound by moving away from the capital.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social history of Human Senses
  • Audio Culture
  • Social History of Sound
  • Ethnographies of Qajar Era
  • Royal Photographs

مراجع

اسمیت، مارک ام. (1394). تاریخ اجتماعی، دانش، روش، آموزش (ترجمة ابراهیم موسی‌‌پور بشلی و محمدابراهیم باسط). تهران: سمت.
آبراهامیان، یرواند. (1397). ایران بین دو انقلاب، از مشروطه تا انقلاب اسلامی (ترجمة کاظم فیروزند، حسن شمس‌‌آوری و محسن مدیرشانه‌‌چی). تهران: مرکز.
برت، تری. (1395). نقد عکس (ترجمة اسماعیل عباسی و کاوه میرعباسی). تهران: مرکز. 
بروگش، هینریش کارل. (1374). در سرزمین آفتاب (ترجمة محسن جلیلوند). تهران: اطلاعات.
بصیری، مهرانگیز. (1392). بدن و حواس در رسانه‌‌های نوین هنری، نگاهی از منظر پدیدارشناسی موریس مرلو-پونتی.  کیمیای هنر،  2 (9)، 45-52.
بکتاش، مایکل. (1367). تعزیه و فلسفة آن. در تعزیه هنر پیشرو بومی ایران (گردآوری چلکوفوسکی، ترجمة داود حاتمی). تهران: علمی و فرهنگی.
بنجامین، ساموئل گرین ویلز. (1363). ایران و ایرانیان (عصر ناصرالدین شاه) (ترجمة محمدحسین کردبچه). تهران: جاویدان.
بهنام، جمشید. (1383). ایرانیان و اندیشة تجدد. تهران: فرزان روز.
پولاک، یاکوب ادوارد. (1368). سفرنامة پولاک «ایران و ایرانیان» (ترجمة کیکاووس جهاندار). تهران: خوارزمی.
حسن‌‌پور، محمد. (1397). تحلیل عکس‌‌های اجتماعی براساس تاریخ اجتماعی. تحقیقات اجتماعی، 8 (2)، 1-25.
حسن‌پور، محمد (1400). تحلیل اجتماعی-فرهنگیِ عکس‌های شهری مبتنی بر ادراکِ شنیداری. تحقیقات فرهنگی ایران، 14(1)، 27-55.
خالقی، روح الله. (1377). سرگذشت موسیقی ایران. تهران: صفی ‌‌علی‌‌شاه.
داندیس، دونیس. ا. (1390). مبادی سواد بصری (ترجمة مسعود سپهر). تهران: سروش.
فاطمی، ساسان. (1393). سیر نفوذ موسیقی غربی به ایران در عصر قاجار. تهران: هنرهای زیبا.
فربرن، مایلز. (1394). تاریخ اجتماعی، مسائل، راهبردها و روش‌‌ها (ترجمة ابراهیم موسی‌‌پور بشلی و محمد ابراهیم باسط). تهران: سمت.
قبادیان، وحید. (1395). سبک‌شناسی و مبانی نظری در معماری معاصر ایران. تهران: مؤسسه علم معمار رویال.
کاساکوفسکی، کلنل. (1355). خاطرات کلنل کاساکوفسکی (ترجمة عباسقلی جلی). تهران: امیرکبیر (سیمرغ).
گوبینو، کنت دو. (1383)، سه سال در آسیا (ترجمة عبدالرضا هوشنگ مهدوی). تهران: قطره.
 لعل‌شاطری، مصطفی؛ سرافرازی، عباس و وکیلی، هادی. (1395). نفوذ غرب در نقاشی ایران از ابتدای حکومت قاجار تا پایان عصر ناصری. پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، (19)، 185 -210. 
مستوفی، عبدالله. (1388). شرح زندگانی من: تاریخ اجتماعی دورة قاجار. تهران: هرمس.
مظاهری، محسن‌حسام. (1389). رسانة شیعه: جامعه‌شناسی آئین‌های سوگواری و هیئت‌های مذهبی در ایران: با تأکید بر دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی. تهران: امیرکبیر.
معیرالممالک، دوستعلی‌خان. (1361). یادداشت‌‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین‌شاه. تهران: تاریخ ایران.
موسی‌پور بشلی، ابراهیم و باسط، محمدابراهیم. (1396). تاریخ اجتماعی، دانش، روش، آموزش. تهران: سمت.
نصیری‌‌فر، حبیب‌الله. (1382). سرگذشت مدارس موسیقی ایران. تهران: ثالث.
ویلز، چارلز جیمز. (1363). سفرنامة دکتر ویلز (ایران در یک قرن پیش) (ترجمة غلامحسین قراگوزلو). تهران: اقبال.
هولستر، ارنست. (1354). ایران در یکصد و سیزده سال پیش (ترجمة محمد عاصمی). تهران: مرکز مردم‌شناسی ایران.
 
Bird, F. L. (1921). Modern Persia and its Capital. The National Geographic Magazine, XXXIX(4), 353-416.
Corbin, A. (1986). The Foul and the Fragrant: Odour and the French Social Imagination. New York: Berg.
Corbin, A. (1999). Village bells: Sound and Meaning in the Nineteenth-Century French Countryside (M. Thom, Trans.). New York: Columbia University Press.
Drouville, G. (1976). Voyage en Perse pendant les années 1812 et 1813, Imperial Organization for Social Services. Tehran: Imperial Organization for Social Services: Islamic Revolution Publ. and Educat. Org.
Edwards, E. (2006). Photographs and the sound of history. Visual Anthropology Review, 21(1 & 2), 27-46.
Johnson, J. H. (1995).  Listening in Paris: A cultural history. Berkeley: University of California.
Jordan, P. (2019). Historic Approaches to Sonic Encounter at the Berlin Wall Memorial. Acoustics. 1(3), 517-537.
Langford, M. (2001). Suspended Conversations: The Afterlife of Memory in Photographic Albums. Montreal: Mc- Gill-Queen’s University Press.
Merleau-Ponty, M. (2004). The World of Perception. London and New York: Routledge.
Ratt, R. C. (2001). Worlds Chanted into Being: Sound ways in Early America (Unpublished Ph.D. Thesis). Brandeis University, Waltham/ Boston, Massachusetts.
Smilor, R. E. (1978). Confronting the industrial environment: The noise problem in America, 1893-1932 (Unpublished Ph.D. Thesis). University of Texas, Austin.
Tacchi, J. (1998). Radio Texture: Between Self and Others. In (D. Miller, ed.), Material Cultures: Why Some Things Matter. London: UCL Press.
Tampson, E. (2002). Architectural Acoustics and the culture of listening in America, 1900-1933. Cambridge, Mass: MIT Press.
باغ نظر
دوره 20، شماره 120
خرداد 1402
صفحه 43-56

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار