بررسی و تبیین الگوهای فرهنگ‌ساز در زندگی مناطق بومی ایران زمین (مورد مطالعه: منطقۀ هورامان)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران، ایران.

2 استادیار و عضو هیئت علمی گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران، ایران.

3 استادیار و عضو هیئت علمی گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دماوند، ایران.

چکیده

چکیده
بیان مسئله: فرهنگ یک منطقه معرف نوع زندگی و باور مردمان آن منطقه محسوب می‌‌شود که در گذر زمان شکل گرفته است. باتوجه به تغییرات سریع شیوة زندگی تحت الگوهای بیگانه و مدرن، توجه به مسائل فرهنگ بومی در نقاطی که دارای هویت جداگانه به‌لحاظ زندگی و تفکرات اجتماعی هستند، امری ضروری به نظر می‌‌رسد.
هدف پژوهش: هدف تحقیق مشخص‌کردن سطوح فرهنگ و تبیین مؤلفه‌‌های فرهنگ بومی در منطقة هورامان بر مبنای میزان تعلق خاطر ساکنان است.
روش پژوهش: روش تحقیق پژوهش به صورت توصیفی - تحلیلی است، که بخش توصیفی پژوهش، برمبنای مطالعات کتابخانه‌ای صورت گرفته است و بخش تحلیلی  با استناد بر خروجی‌های حاصل از مبانی نظری به صورت میدانی در منطقة بومی هورامان انجام شده ‌‌است. این بخش خود شامل دو فاز است، در فاز اولیه، عناصر فرهنگی منطقة هورامان شناسایی و معرفی شده است و سپس در گام دوم بر اساس پرشسنامه، نظریات300 نفر از ساکنین منطقة هورامان مورد واکاوی قرار گرفته ‌‌است، تجزیه و تحلیل داده‌‌ها در نرم‌افزار «SPSS» انجام شده است و خروجی‌ها در قالب جداول مکتوب تدوین شده‌‌اند.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می‌‌دهد فرهنگ از سه سطح ابتدایی، میانی و پایانی تشکیل شده است، سطح اولیه بر مبنای مشاهدات عینی و ذهنی ساخته می‌‌شود، سطح دوم بر مبنای هنجارها و قوانین منجر به شکل‌‌گیری انتخاب در آدمی می‌‌شود و سپس در سطح سوم، الگوی زیست که زاییدة جهان‌بینی است به وجود می‌‌آید، این سه سطح فرهنگی  در منطقة هورامان از نگاه ساکنین شکل گرفته ‌‌است و منجر به ایجاد فرهنگ بومی متفاوت نسبت به سایر نقاط ایران شده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating and Explaining Culture-building Patterns in the Life of Indigenous Regions of Iran (Case Study: Havraman Region)

نویسندگان [English]

  • Amir Kadkhodamohammadi 1
  • Fariborz Dolatabadi 2
  • Hadi Kaboli 3
1 Ph. D. Candidate, Department of Architecture and Urbanism, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Architecture and Urbanism, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor Department of Architecture and Urbanism, Damavand Branch, Islamic Azad University, Damavand, Iran.
چکیده [English]

Abstract
Problem statement: The culture of a region represents the lifestyle and beliefs of the people of that region, which have been formed over time. Due to the rapid changes in the lifestyle based on foreign and modern patterns, it seems necessary to pay attention to the vernacular culture issues in places that have separate identities in terms of social thoughts and life.
Research objectives: This study aimed to determine the levels of culture and explain the components of indigenous culture in the Havraman region based on the level of attachment of the residents.
Research method: This study used a descriptive-analytical method, in which the descriptive part is based on library studies and the analytical part is based on the results obtained from the theoretical foundations in the field in the Havraman indigenous region. This section comprised two phases. In the first phase, the cultural elements of the Havraman region were identified and introduced, and then in the second phase, the opinions of 300 residents of the Havraman region were analyzed based on the questionnaire. The data were analyzed using the SPSS software, and the outputs were compiled in the form of written tables.
Conclusion: The results of the study indicated that culture consists of three levels: first, middle, and final. The first level is built based on objective and subjective observations; the second level leads to a person’s choice based on norms and rules; and then in the third level, the pattern of life, which is the product of the worldview, is created. These three cultural levels have been formed in the Havraman region from the residents’ viewpoints and have led to the construction of a native culture different from other parts of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Culture
  • Native
  • Iran
  • Havraman
  • Pattern

مراجع

احمدی، بابک. (1396). هایدگر و پرسش بنیادین. تهران: مرکز.
افشاری، محسن؛ ‌پوردیهیمی، شهرام و صالح صدق‌پور، بهرام. (1394). سازگاری محیط با روش زندگی انسان (یک چارچوب نظری، یک مطالعة موردی). مسکن و محیط روستا، (152)، 3-16.
 الکساندر، کریستوفر.(1381). معماری و راز جاودانگی، راه بی زمان ساختن. (ترجمة مهرداد. قیومی بیدهندی) تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
 آشوری، داریوش. (1381). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ. تهران: آگاه.
 ایلینکوف، اوالدواسیلیویچ. (1398). تفکر و منطق دیالکتیک: گفتارهایی دربارة تاریخ و نظریة آن. (ترجمة بهمن اصلاح‌پذیر). تهران: روزآمد.
 باشلار، گاستون. (1392). بوطیقای فضا (ترجمة مریم کمالی و مسعود شیربچه). تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
 پرتوی، پروین و آزاد، زهرا. (1392) ، بررسی تطبیقی جایگاه میادین تهران در حفظ و ارتقای خاطرة جمعی شهروندان (نمونة موردی: میدان تجریش و میدان بهارستان). مطالعات شهری، (4)، 12-1.
 تریناندیس، هری. (1378).  فرهنگ و رفتارهای اجتماعی (ترجمة نصرت فتی). تهران: رسانش.
حسنی، سید قاسم. (1395). مطالعة جامعه‌شناختی درک و تصور دانشجویان از هویت بومی در مازندران (مطالعة موردی دانشجویان بومی دانشگاه مازندران). مطالعات توسعة اجتماعی- فرهنگی، 5(3)، 9-23.
حمه جانی، یوسف؛ بایزیدی، قادر و سحابی، جلیل. (1396). مطالعة کیفی دلالت‌های معنایی معماری هورامان تخت از منظر نشانه‌شناسی. باغ نظر،  14 (57)، 62-45.
خاکپور، مژگان؛ انصاری، مجتبی؛ شیخ‌مهدی، علی و طاووسی، مهدی. (1394). ویژگی‌های اجتماعی فرهنگی مسکن بومی. مسکن و محیط روستا، (149)، 3-12.
 دواس، دی. ای. ( 1388). پیمایش در تحقیقات اجتماعی (ترجمة هوشنگ نایبی). تهران: نی.
دهخدا، علی اکبر. (1387). فرهنگ لغات فارسی. تهران: آیندگان.
 راپاپورت، آموس. ( 1388). انسان‌شناسی مسکن (ترجمة خسرو افضلیان). تهران: حرفه هنرمند.
 عسگری خانقاه، اصغر و شریف کمالی، محمد. (1390). انسان‌شناسی عمومی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
 علی‌محمدی، غلامرضا و عبدالهی، رکسانا. (1396). تبیین مبانی نمود فرهنگ در معماری بومی ایران و ارتباط آن با ایجاد حس تعلق به مکان. مدیریت شهری، 17(50)، 33-46.
 فدائی‌نژاد، سمیه؛ حناچی، پیروز؛ رمضانی، لاله و نظام، مهدیار. (1396). بازشناسی مفهوم ارزش در حفاظت منظر فرهنگی اورامان تخت. پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، 7(1)، 31-50.
لنگ، جان. (1381). آفرینش نظریة معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط (ترجمة علیرضا عینی‌فر). تهران: دانشگاه تهران.
 گاردنر، هوارد. (1401). تغییر ذهنها، هنرو علم تغییر ذهن خود ودیگران (ترجمة سید کمال خرازی). تهران: نی.
 کوزولین، آلکس. (1381) روان‌شناسی ویگوتسکی: سیر و تحول اندیشه‌ها (ترجمة حبیب‌الله قاسم‌زاده). تهران: ارجمند.
کریمی، رامین. (1394). راهنمای آسان تحلیل آماری با SPSS. تهران: هنگام.
مولانایی، صلاح‌الدین و سلیمانی، سارا. (1395). عناصر باارزش معماری بومی منطقة سیستان بر مبنای مؤلفه‌های اقلیمی معماری پایدار. باغ نظر، 13 (41)، 57-67.
 محمودپور، رئوف. (1394). پیرشالیار و جشن باستانی پیر در هورامان. تهران: احسان.
نجار نجفی، الناز. (1394). ساختن و ساخته‌شدن: بازنگری در مفهوم فرهنگ و نسبت آن با معماری (رسالة منتشرنشدة دکتری معماری). دانشکدة معماری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
 نیکقدم، نیلوفر. (1394). استخراج الگوهای اقلیمی فضاهای عملکردی در خانه‌‌های بومی بندر بوشهر با به کارگیری نظریة داده‌بنیاد. باغ نظر، 12(32)، 77-90.
نایبی، هوشنگ. (1388). آمار توصیفی برای علوم اجتماعی. تهران:سمت
هنری، جان. (1381). انسان و بحران هویت (ترجمة ناصر محمدیان).تهران: انتشارات چاپخش.
Altman, I. &. Chemers, M. M.( 1984). Culture and Environment. London: Cambridge University Press.
Abdel-Azim, G. G. & Osman, Kh. A. (2018). The Importance of Cultural Dimensions in the Design Process of the Vernacular Societies. Ain Shams Engineering, 9 (4), 2755-2765.
Glassic, H. (2000). Vernacular Architecture. Indiana: Indiana University Press.
 Heath, K. (2009). Vernacular Architecture and Regional Design: Cultural Process and Environmental Response. Oxford, UK: Elsevier Ltd.
Mckee, J. B. (1969). Introduction to Sociology. Holt Rinehart & Winston Inc. Introduction to sociologyMsn Encarta Dic. Retrived Jun 6, 2022, from www.Msn.com.
 Oliver, P. (2006). Built to Meet Needs, Cultural Issues in Vernacular Architecture. Oxford, UK: Elsevier Ltd.
Rapoport, A. (2003). Cultura, Arquitectura y Diseño. Barcelona: Edicions de la Universitat Politècnica de Catalunya.
Rapoport, A. (2007). The Nature of the Courtyard House: A Conceptual Analysis. Traditional Dwellings and Settlements Review, 18(2), 57-72.
Shcein, E. H. (2010). Organizational Culture & Leadership. San Francisco: John Wiley & Sons.
Veblen, T. (1899). Theory of the Leisure Class. Oxford: Oxford University Press.
باغ نظر
دوره 20، شماره 121
تیر 1402
صفحه 55-68

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار