نقش عکاسی مستند در دوران انقلاب و جنگ با تأکید بر برخی از آرای جورج لوکاچ و آرنولد هاوزر

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری پژوهش هنر، دانشکدۀ علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران.

2 دکتری علوم سیاسی، دانشیار دانشگاه هنر تهران، دانشکدۀ سینما و تئاتر،تهران، ایران.

چکیده

چکیده
بیان مسئله: عکاسی مستند بر ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در بازتاب وقایع دوران انقلابِ 1357 و جنگ در برابر عراق با رویکرد‌های مستند اجتماعی، خبری و جنگ بسیار تأثیرگذار بوده و این پژوهش به دنبال آن است که چگونگی این تأثیرات را بررسی کرده و تاریخچه‌ای تحلیلی از موضوع عکاسی این دو دوره در ایران به همراه نقاط قوت و نیز کاستی‌ها و محدودیت‌های آن ارائه دهد.
هدف پژوهش: این مقاله با هدف مطالعة رابطة عکاسی مستند و رویداد‌های این دهه، چگونگی نقش عکاسی مستند بر سیاست‌های قدرت حاکم را با استفاده از برخی آرای لوکاچ و هاوزر بررسی می‌کند.
روش پژوهش: روش تحقیقِ این پژوهشِ کیفی، توصیفی-تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات از طریق مرورِ ادبیات مکتوب چاپی و الکترونیکی است.
نتیجه‌گیری: بررسی‌ها نشان می‌دهد عکاسی مستند در این دهه بر ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مؤثر بود و به نوبة خود تحت‌تأثیر سیاست‌ها و ایدئولوژی قدرت حاکم قرارگرفت. با استفادة قدرت حاکم از عکس‌ها، جهت اهداف تبلیغاتی-سیاسی، عکاسی مستند کارکردی نهادی و ایدئولوژیک پیدا کرد. با انسداد فضای سیاسی و اجتماعی، عکاسان نتوانستند روح زمانة خود را با تمامی ابعادش بازتاب دهند. مؤلفه‌هایی چون تأسیس انتشاراتی‌ها، چاپ کتاب‌های عکاسی، تأسیس رشتة عکاسی، انتشار مجلة عکس، برگزاری مسابقات، سالانه‌های عکاسی و نمایشگاه‌ها در پیشرفت عکاسی مستند مؤثر بودند و عواملی همچون انسداد فضای سیاسی-اجتماعی، سانسور و ممیزی و عدم امنیت مانع پیشرفت آن بودند و عکس‌هایی که در راستای ایدئولوژی قدرت سیاسی حاکم بود و یا از ایده‌آلیسم‌های آن محسوب می‌شدند مورد حمایت قرار می‌گرفتند. می‌توان گفت بر طبق مباحث ارائه شده، جریان عکاسی مستند در دوران انقلاب و جنگ به طور نسبی منطبق بر آرای مطرح شده‌ از لوکاچ و هاوزر می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Role of Documentary Photography in the Period of Revolution and War: Examining Some Viewpoints of George Lukács and Arnold Hauser

نویسندگان [English]

  • Hassan Rajabinejad Moghaddam Papkiadeh 1
  • Seyyed Ali Rouhani 2
1 Ph.D. Student in Art Studies, Faculty of Theories and Art Studies, Art University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Ph.D. in Political Science, Associate Professor, School of Cinema and Theater, Art University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Abstract
Problem statement: Few studies have examined the role of documentary photography in the political, social, and cultural structures, in reflecting the events of the 1979 revolution and the war against Iraq, with social documentary, news, and war approaches.
Research objectives: This article aimed to study the relationship between documentary photography and the events of this decade, and examine the quality of documentary photography in the ruling power policies by using some viewpoints of Lukács and Hauser.
Research method: This qualitative research, used the descriptive-analytical method, and data were obtained from the written printed, and electronic literature.
Conclusion: Studies showed that documentary photography in this decade influenced the political, social, and cultural structures and in turn was influenced by the policies and ideology of the ruling power. Using photographs by the ruling power for propaganda-political purposes gave photography an institutional and ideological function and by the limitation socio-political sphere, photographers could not reflect the spirit of all dimensions of their era. Some factors, such as establishing publishing houses, printing photography books and magazines, establishing the photography field, and holding photography annuals and exhibitions, contributed to the development of documentary photography, and factors such as the limitation in the socio-political atmosphere, censorship and insecurity hindered its progress. Photographs that were in line with the ideology of the ruling political power or one of its idealisms were supported. According to the presented, documentary photography trend in the revolution and war period has been relatively in line with the views expressed by Lukács and Hauser.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Documentary Photography
  • Ruling Power
  • Limitation in the Political Sphere Reflection
  • Spirit of the Time
انگلیس، دیوید و هاگسون، جان. (1395). جامعه‌شناسی هنر: شیوه‌های دیدن (ترجمة جمال محمدی). تهران: نی.
بلاف، هالا. (1375). فرهنگ دوربین (ترجمة رعنا جوادی). تهران: انتشارات سروش.
جانبزرگی، سعید. (1392). عکاسی در جنگ. تهران: روایت فتح.
جایز، بهزاد.(1396). عمامه‌داران. تهران: موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر.
جلالی، بهمن. (1358). روزهای خون روزهای آتش: گزارش مصوری از پیروزی انقلاب اسلامی ایران. تهران: زمینه.
جلالی، بهمن. (1360). آبادان که می‌جنگد: یک عکس و گزارش از بهمن جلالی. تهران: زمینه.
جلالی، بهمن. (1362). خرمشهر. تهران: انتشارات سروش.
جوادی (جلالی)، رعنا. (1398). بهمن جلالی: بیگانة آشنا. تهران: موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر.
خدادادی مترجم‌زاده، محمد. (1393). کارکردهای فرهنگی و هنری عکاسی در ایران:1380-1330. تهران: مرکب سفید.
دِآلوا، آن. (1394). روش‌ها و نظریه‌های تاریخ هنر (ترجمة آناهیتا مقبلی و سعید حسینی). تهران: فخراکیا.
دقتی، رضا و دقتی، راشل. (1393). چشم‌اندازی دیگر (ترجمة فهیمه‌ نجمی). هلند: بنیاد فرهنگی رادیو زمانه.
دهقانپور، یحیی و دیگران.(1361). پنج نگاه به خاک. تهران: زمینه.
رامین، علی. (1399). نظریه‌های فلسفی و جامعه‌شناختی در هنر. تهران: نی.
شیرژیان، علی اکبر. (1392). عکاسی مستند: آموزش، تحلیل و نقد عکاسی مستند ایران و جهان. تهران: شورآفرین.
طاهرخانی، رضا. (1391). سال سی، روزنگار مصور ایران پس از انقلاب اسلامی. تهران: سازمان هنری رسانه‌ای اوج.
قاسمی، حمید و همکاران. (1399). مرجع پژوهش. تهران: اندیشه‌آرا.
کاظمی، کاوه. (1396). انقلابیون دهة نخست. تهران: نظر.
گلستان، لیلی و قزوینی، حمید. (1390). کاوه گلستان: عکس‌ها و یک گفت‌و‌گو. تهران: دیگر.
گودرزی، مصطفی. (1368). ده سال با نقاشان انقلاب اسلامی: 1357-1367. تهران: حوزة هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
لوکاچ، جورج. (1377). تاریخ و آگاهی طبقاتی (ترجمة محمدجعفر پوینده). تهران: تجربه.
لوکاچ، جورج. (1381). جامعه‌شناسی رمان (ترجمة محمدجعفر پوینده). تهران: چشمه.
مریدی، محمدرضا. (1397). گفتمان‌های فرهنگی و جریان‌های هنری ایران: کندوکاوی در جامعه‌شناسی نقاشی معاصر ایران معاصر. تهران: کتاب آبان.
هاوزر، آرنولد. (1377). تاریخ اجتماعی هنر (ترجمة ابراهیم یونسی). تهران: خوارزمی.
هاوزر، آرنولد.(1382). فلسفة تاریخ هنر(ترجمة محمد تقی فرامرزی). تهران: نشر نگاه.
هینیک، ناتالی.(1387). جامعه‌شناسی هنر(ترجمة عبدالحسین نیک‌گُهر). تهران: نشر مرکز.
مهاجر، مهران. (1385). تجدد ایرانی و عکاسی معاصر. حرفه: هنرمند، (18)، 104- 107.
مهاجر، مهران. (1396). قصة شاهد ایرانی: نیم نگاهی به برخی مسائل عکاسی مستند ایران. حرفه: هنرمند، (64)، 48 - 54.
مهاجر، مهران. (1398). فوریت چهل‌ساله: تأملی بر عکاسی هنری ایران در چهار دهة پس از انقلابِ 1357. حرفه: هنرمند، (71)، 98- 85.
ولی‌پور هفشجانی، شهناز. (1386). نگاهی به آرای جورج لوکاچ در زمینة نقد مارکسیستی. زبان و ادب، (31)، 122- 136.
ذکاوتی، هوشنگ. (1393). بررسی عکس‌های سیاسی- اجتماعی تبریز در دورة انقلاب اسلامی (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ‌ارشد عکاسی). دانشکدة هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر تهران، ایران.
رحیمی، محمد. (1389). تحلیلی بر عکاسی مستند نوین و تأثیرات آن بر عکاسی معاصر ایران (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ‌ارشد عکاسی). دانشکدة هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر تهران، ایران.
محمدی، شراره. (1390). تحلیل و بررسی مستندنگاری انقلاب ایران به روایت عکاسان داخلی و خارجی (پایان‌نامة کارشناسی ‌ارشد پژوهش هنر). دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، ایران.
نیکزاد، عمران. (1388). بررسی نقش عکس در انعکاس رخدادهای مهم سیاسی در دورة پهلوی دوم تا عصر حاضر (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ‌ارشد عکاسی). دانشکدة هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر تهران، ایران.
Behnoud, M. & Sepahvand, H. (2008). Kaveh Golestan: Recording the Truth in Iran 1950-2003. Berlin: Hatje Cantz.