تماشای صحرا(تاملی در زیبایی شناسی منظره در شعر حافظ)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

حافظ، شاعر و عارف قرن هشتم هجری، بی گمان یکی از مؤثرترین چهره های شکل دهنده به فرهنگ و ادبیات ایران به شمار می رود. غزلیات وی که حاوی نگاه عرفانی او به طبیعت است با رویکردی اختصاصی عناصر طبیعت را آیه های خداوند به شمار آورده است. بر خلاف دیدگاهی که معتقد به نگاه رمز آمیز هنرمندان مسلمان به طبیعت است، این مقاله در صدد توضیح مفهوم دقیق آیه نگری و نگاه طبیعت دوست هنرمند مسلمان است. در این نگاه، طبیعت جایگاه معشوق است که با او پیوند دارد. چیزی جدا از او نیست که با واسطه رمز خدا را معرفی کند. نگاه آیه نگر به وجود اشیا اشاره می کند در حالی که نگاه نماد پرداز به چیستی و ماهیت شیئ نظر دارد. حافظ زیبایی طبیعت را در گرو منظره های خاص با عناصری گزینش شده، در حالت طبیعی و اوقاتی خاص می داند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Regard to the Nature: A Survey on the Landscape Aesthetic in the Poems of the Hafiz

نویسنده [English]

  • Seyed-Amir Mansouri
چکیده [English]

Hafez, the 8th century A.D Iranian poet and mystic, certainly, is one of the most effective characters in Persian literature as well as culture. His lyric poems by which his particular mystical view to the nature is presented explain the natural elements as Gods verses. In this article this way of explaining the nature is being compared with the idea of seeing the nature as a secret phenomenon, In the Islamic world. To achieve this aim seeing the nature as verse will be deeply examined based on Hafez, s world view and poem. To consider the nature as a sign of the lover (God) is to see the existence of the "things" rather than their symbolic quality or quantity. According to Hafez the environmental aesthetics is related to nature, s existence as an embodiment of particular meaning in a particular time.

براتی، ناصر (1382) زبان، تفکر و فضا؛ تهران، سازمان شهرداری های کشور.
بورکهارت، تیتوس (1369) هنر مقدس؛ ترجمه جلال ستاری، تهران، انتشارات سروش.
پورنامداریان، تقی (1375) رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی؛ تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
حافظ(1369) دیوان اشعار؛ کانون انتشارات پیام عدالت، تجدید چاپ شهرداری شیراز.
رهنورد، زهرا (1378) حکمت هنر اسلامی؛ تهران؛ سازمان سمت.
زرین کوب، عبدالحسین (1364) از کوچه رندان؛ تهران، انتشارات امیر کبیر.
گیرو، پی یر (1380) نشانه شناسی؛ ترجمه محمد نبوی، تهران، انتشارات آگاه.
طباطبایی، سید محمد حسین (1358) اصول فلسفه و روش رئالیسم؛ پاورقی مرتضی مطهری، جلد پنجم. قم، انتشارات صدرا.
یونگ، کارل گوستاو و دیگران (1353) انسان و سمبول هایش؛ ترجمه ابوطالب صارمی، تهران، امیرکبیر.