تحلیلِ تفسیری «باغ » در نگاره‌ی باغچه های درگزینِ مطراقچی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران.

2 کارشناسی ارشد معماری اسلامی،دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران.

چکیده

بیان مسئله: باز‌زنده‌سازی «باغ» به عنوان نمادی از ارتباط همیشگی با طبیعت، نیازمند بازشناسی هندسۀ باغ ایرانی است. افرادی که درگذشته باغ را با کاربرد اصلی آن تجربه کرده‌اند، در برخی منابع، تصویری از باغ نقاشی کرده‌اند که بررسی آثارشان می‌تواند درک کاملی از هندسۀ باغ در اختیار ما قرار دهد.
هدف: هدف پژوهش حاضر، تبیین هندسۀ «باغچه‌های درگزین» در نگارۀ «مطراقچی» است. واضح است که ارائۀ این هندسه، به معنی قابلیت به‌کارگیری همان هندسه در زمان و مکان حال و به همان شکل نیست، بلکه تنها بیان بخشی از تاریخ ارتباط انسان و طبیعت است. امید است که ادامۀ این راه با تکیه بر تلاش‌ها و تجربیات گذشتگان، صورت گیرد.
روش تحقیق: روش انجام پژوهش حاضر، تفسیری-تاریخی و با رویکرد اکتشافی است. این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که هندسۀ باغ در زمان و مکان ترسیم نگاره، چه خصوصیاتی داشته است.
نتیجه‌گیری: اطلاعات از روی نگاره در دو سطح بازخوانی شدند. سیستم کاشت، آبیاری و تقسیم‌بندی عادلانۀ زمین، اجزای معمارانۀ عمارت‌ها، جهت جغرافیایی و شیب زمین، با نگاه و تحلیل اولیه قابل دریافت هستند. اما تدابیر اتخاذشده برای آسایش، آرامش و امنیت، با تحلیل بیشتر بر روی محل قرارگیری کوچه‌‌باغ‌ها، درهای ورودی، کاشت انواع درختان، شکل عبور آب و شکل تأمین آب به دست آمدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interpretive Analysis of “ Garden” in Metraghchi ‘s Miniature of Dargazin Gardens

نویسندگان [English]

  • Azita Belali Oskoui 1
  • Roya Mahmoodi 2
1 Associate Professor at Department of Architecure and Urban Planning, Tabriz Islamic Art University, Iran.
2 Master of Islamic Architecture, Department of Architecure and Urban Planning, Tabriz Islamic Art University, Iran.
چکیده [English]

Problem Statement: The revitalization of the “garden” as a symbol of a permanent relationship with nature, requires recognition of the Persian Garden’s geometry. The people who have previously experienced the garden with its main function, have drawn pictures of the garden, and the investigation of their works can give us a complete perception of the garden’s geometry.
Purpose  of  the  study: The current study aimed at explain the geometry of the “Dargazine gardens” in  Matrakî’s miniature. Obviously, the provision of this geometry does not necessarily mean the use of the same geometry in the present setting in the same form, and it is only the indication of a part of the human-nature relationship’s history. Hopefully, this path would continue with the aid of the past people’s efforts and experiences.
Research  Methodology: The present study employed the historical interpretation method with exploratory approach. This study seeks to answer this question “what are the features of the garden’s geometry in the time and place in which the miniature has been drawn?”.
Conclusion: The information of the miniature was retrieved in two levels. The cultivation system, the irrigation and fair division of land, architectural components of buildings, and the geographical orientation and slope can be perceived  by the first glance. However, the measures adopted for the welfare, comfort, and security can be obtained through further analysis of the placement of the neighborhoods, the entrance gates   gates, planning of different trees, and the water passage and supply forms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geometry
  • Persian Garden
  • Matrakî miniature
  • Dargazine
 اذکایی، پرویز. (1391). از درگزین تا کاشان. تهران: سورۀ تماشا.
امام‌زاده اظهر ابن علی. (بی‌تا). تاریخ مراجعه: 6/6/1397. قابل دسترس در: http://fa.wikishia.net/
بانی مسعود، امیر. (1386). بازسازی نقشۀ باغ شمال براساس اسناد و مدارک دورۀ قاجار. هنرهای زیبا، 29(29)، 69-78.
تیموری‌گرده، سعیده و حیدرنتاج، وحید. (1393). نظرگاه، عنصر اصلی تصویرشده از باغ در نگاره‌های نمایش‌دهندۀ باغ ایرانی. باغ نظر، 11(30)، 15–26.
جعفری، الهام و بلیلان اصل، لیدا. (1393). بازخوانی تاریخی شهر خوی در دورۀ صفوی با استناد بر مینیاتور مطراقچی از دیدگاه سیاحان. پژوهشنامۀ تاریخ، 9(35)، 33–56.
 حجت، عیسی و ملکی، مهدی. (1391). هم‌گرایی سه گونۀ بنیادین هندسی و پیدایش هندسۀ مسجد ایرانی. هنرهای زیبا، 17(4)، 5-16.
حناچی، پیروز و نژاد ابراهیمی، احد. (1385). بازخوانی میدان صاحب‌آباد از روی تصاویر شاردن و مطراقچی براساس متون تاریخی، از شکل‌گیری تا دورۀ صفویه. هنرهای زیبا، (25)، 35-44.
حیدرخانی، مریم. (1394). گزارش علمی: نقاشی ایرانی در مقام منبع تاریخ معماری ایران. مطالعات معماری ایران، 4(7)، 151–163.
- حیدری، مرتضی؛ معین‌الدینی، محمد و عصار کاشانی، الهام. (1389). مناظر و مرایا در نگارگری ایرانی. کتاب ماه هنر، (140)، 58–65.
شاهچراغی، آزاده و اسلامی، سیدغلامرضا. (1389). بازخوانی ارتباط «انسان-طبیعت» از طریق بررسی نماد باغ در آثار نقاشی معاصر ایران. انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، 1(1)، 43- 53.
شاه‌ حسینی، بهنام. (1388). گردش در طبیعت در نگارگری ایرانی. فرهنگ مردم، 12(29 و30)، 123–130.
 شیبانی، مهدی و هاشمی‌زادگان، سیدامیر. (1395). باغ ایرانی هستی نوشونده. باغ نظر، 13(45)، 5-12.
عالمی، مهوش. (1387). باغ‌ها و حیاط‌های ایرانی (رویکردی به طراحی معماری معاصر)، (ترجمۀ میثم یزدی). گلستان هنر، 11، 106-112.
فرخ‌فر، فرزانه، خزایی، محمد، حاتم، غلامعلی. (1391). نگارگری عثمانی با رویکرد به دستاوردهای هنری ایران (بررسی تطبیقی نگارگری عثمانی و نگارگری ایران نیمۀ نخست قرن دهم هجری). هنرهای زیبا، 4(49)، 19-30.
فروتن، منوچهر. (1384). درک نگارگران ایرانی از ساختار فضای معماری ایران (دوره‌های ایلخانی و تیموری و اوایل صفوی، 619 - 995 ق / 1218 - 1587 م). خیال، (13)، 70–83.
فروتن، منوچهر. (1389). زبان معمارانۀ نگاره‌های ایرانی (بررسی ویژگی‌های نگاره‌های ایرانی به عنوان اسناد تاریخی معماری اسلامی ایران). هویت شهر، 4(6)، 131–142.
کبیرصابر، محمدباقر. (1387). تعامل طرح و طبیعت در باغ فتح‌آباد تبریز. گلستان هنر، (11)، 48-54.
کیوانی، شادان. (1382). تحول منظره در نگارگری ایران. کتاب ماه هنر، (63 و 64)، 102–107.
گودرزی، مصطفی و حلیمی، نگاره. (1385). پژوهشی پیرامون طبیعت در نگاره‌های ایرانی. خیال شرقی، (3)، 81-88.
 مطراقچی، نصوح. (1379). بیان منازل (ترجمۀ رحیم رئیس نیا). تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
معرفی امام‌زاده: امام‌زاده هود(ع) رزن. (1394). تاریخ مراجعه: 6/6/1397. قابل دسترس در: https://hamedan.oghaf.ir/news/view-171582.aspx
ملکی، توکا. (1385). باغ ایرانی در نگارگری ایران. کتاب ماه هنر، (101 و 102)، 60–65.
Ayduz, S. (2009). Nasuh Al-Matrakî: A noteworthy Ottoman artist-mathematician of the sixteenth century. Retrieved August 28, 2018, from https://muslimheritage.com/nasuh-al-matraki-a-noteworthy-ottoman-artist-mathematician-of-the-sixteenth-century/.
Kösebay, Y. (1998). An interpretive analysis of Matrakçı Nasuh’s Beyan Menazil: translating text into image. Unpublished master’s thesis. Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, Massachusetts.