بازخوانی اثر معماری به کمک مدل نقد بینامتنی؛ نمونه موردی: مسجد ولیعصر

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد کرج دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

2 استادیار گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه معماری، واحد قزوین دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

چکیده

بیان مسئله: فقدان خوانش نظام‌مند آثار معماری در جامعۀ معماری منجر شده است تا شاهد نقدهای مستدلی که منجر به ارتقای کیفی آگاهی طراحی شوند نباشیم. این پژوهش با تکیه بر خوانش بینامتنی آثار معماری، روابط میان عناصر درون‌متن و برون‌متن و تأثیر آن‌ها در شکل‌گیری معنای کلی اثر معماری را بررسی می‌کند. در این پژوهش پس از تبیین مبانی نظریۀ بینامتنیت به‌عنوان ابزار نقد، مدل نقد بینامتنی معماری تدوین شده است. سپس این مدل در خوانش مسجد ولیعصر آزمون شده است.
هدف: این پژوهش با هدف شناخت و بررسی جایگاه نظریۀ بینامتنیت در روش نقد معماری به‌دنبال ارائۀ یک روش جدید در نقد معماری مبتنی بر این نظریه بوده است.
روش تحقیق: این پژوهش از گونه پژوهش‌های کیفی است که در مرحلۀ جمع‌آوری داده‌ها از روش توصیفی و مرور متون مرتبط یا ادبیات موضوع، و در مرحلۀ تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش استدلال منطقی بهره گرفته است. این تحقیق با تکیه بر نظریۀ بینامتنیت صورت گرفته است و در لایه‌های مختلف به بررسی متن مورد نظر (در اینجا اثر معماری) پرداخته است.
نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که متن معماری در لایه‌های متعدد معنایی از لایه‌های پدیداری تا زایشی شکل می‌گیرد و انواع دلالت در شکل‌گیری لایه‌های آن مؤثر است و با به‌کارگیری مدل نقد بینامتنی، لایه‌های شکل‌دهندۀ آن از لایه‌های معماری تا فرامعماری مورد بازخوانی قرار می‌گیرد. به‌کارگیری نقد بینامتنی از خوانش سطحی آثار معماری جلوگیری می‌کند و اثر معماری را به‌عنوان عضوی از مجموعه‌ای از آثار مطالعه می‌کند که در طول مقطع زمانی و به دلایل خاصی شکل‌گرفته‌اند و بدین ترتیب می‌تواند منجر به درک لایه‌های پنهان معنا شود و در خوانش اثر، پارادایم‌های گسترده‌تری را فراخوانی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Re-Reading of Architectural Works by Means of Intertextual Criticism Model; Case Study: Valiasr Mosque

نویسندگان [English]

  • Samira Rahimi Atani 1
  • Kaveh Bazrafkan 2
  • Iman Raeisi 3
1 Ph.D. Candidate in Architecture, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran.
2 Ph.D. in Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Ph.D. in Architecture, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

Problem statement: This study reviews the relationships between the elements of the inner and outer text, and their impact on the overall meaning of the architectural work based on the intertextual reading. In this research, after an explanation of the basics of the theory of intertextuality as a tool of criticism, the model of intertextual criticism of architecture has developed. A model has been tested for Valiasr Mosque reading.
Research objectives: This research seeks to answer the question: How does the application of the intertextual criticism model provide a context for reading the architecture?
In this research, the main hypothesis is that using intertextual relationships in syntagmatic and paradigmatic axes and diachronic and synchronic analysis, will lead to the recognition of deeper text layers and decryption. It seems that using of intertextual reading has prevented superficial reading of architectural works and it investigates the work of architecture as part of a series of works which have been formed over time and its application can lead to better understanding the hidden layers of meaning and it causes more precise interpretation of work in broader paradigms.
Research method: This research is qualitative research. In the data-gathering step, the descriptive method been used to describe the subject matter and in the analytical phase of the data used logical reasoning method. This research is based on the theory of intertextuality and has studied the text (here the work of architecture) in various layers.
Conclusion: The findings of this research indicate that the text of the architecture formed in several semantic layers from the phenotextto, genotext, and the types of implications are effective in the formation of its layers, by applying the intertextual criticism model the layers of the layout retrieved from the layers of architecture to extra-architectural.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architectural criticism
  • Intertextuality theory
  • Intertextual criticism
  • Valiasr Mosque

مراجع

آلن،گراهام. (1392). بینامتنیت (ترجمۀ پیام یزدانجو). تهران: مرکز.
اتو، وین. (1384). معماری و اندیشۀ نقادانه (ترجمۀ امینه انجم شعاع). تهران: فرهنگستان هنر.
اکبری، علی‌اکبر؛ بذرافکن، کاوه؛ تهرانی، فرهاد و سلطان‌زاده، حسین. (1396). بازشناسی نگرش به زمینه در بناهای ساخته‌شدۀ میدان مشق تهران در دورۀ پهلوی اول. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. (30)، 5-14.
جنکس، چارلز. (1379). پست‌مدرنیسم چیست؟ (ترجمۀ فرهاد مرتضایی). تهران: کلهر.
چندلر، دانیل. (1387). مبانی نشانه‌شناسی (ترجمۀ مهدی پارسا). تهران: سورۀ مهر.
خویی، حمیدرضا. (1380). نقد و شبه‌نقد (رسالۀ دکتری). دانشکدۀ هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
رحیمی اتانی، سمیرا؛ بذرافکن، کاوه و رئیسی، ایمان. (1397). شیوۀ نوین خوانش متن معماری مبتنی بر نظریۀ بینامتنیت، نمونه موردی: مسجد الغدیر. فرهنگ معماری و شهرسازی، 4(1)، 53-67.
رحیمی اتانی، سمیرا. (1397). تببین جایگاه نظریۀ بینامتنیت در روش نقد معماری (رسالۀ دکتری). دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
رئیسی، محمدمنان. (1389). معماری به‌مثابۀ متن، واکاوی امکان و قرائت‌های مختلف از یک اثر معماری، منظر. 2(7)، 50-53.
زوی، برونو. (1376). چگونه به معماری بنگریم؟ (ترجمۀ فریده گرمان). تهران: کتاب امروز.
ساسانی، فرهاد. (1384). تأثیر روابط بینامتنی در خوانش متن. زبان و زبانشناسی، (2)، 40-55.
سجودی، فرزان. (1387). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: علم.
سوسور، فردیناندو. (1378). دورۀ زبانشناسی عمومی (ترجمۀ کوروش صفوی). تهران: هرمس.
کالینز، پیتر. (1375). دگرگونی آرمان‌ها در معماری مدرن (ترجمۀ حسین حسن‌پور). تهران: قطره.
کپن، دیوید اسمیت. (1383). مبانی نظری معماری (ترجمۀ علی یاران). تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
کریستوا، ژولیا. (1389). فردیت اشتراکی (ترجمۀ مهرداد پارسا). تهران: روزبهان.
لوکوربوزیه. (1381). به‌سوی یک معماری جدید. درلارنس کهون (ویراستار)، از مدرنسیم تا پست‌مدرنسیم (صص. 203-213، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان)، تهران: نی.
نامور مطلق، بهمن. (۱۳۹۰). درآمدی بر بینامتنیت، نظریه‌ها و کاربردها. تهران: سخن.
نامور مطلق، بهمن. (1395). بینامتنیت، از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم. تهران: سخن.
نجومیان، امیرعلی. (1396). نشانه‌شناسی، مقالات کلیدی. تهران: مروارید.
نسبیت، کیت. (1386). نظریه‌های پسامدرن در معماری (ترجمۀ محمدرضا شیرازی). تهران: نی.
نقره‌کار، عبدالمجید و رئیسی، محمدمنان. (1390). تحلیل نشانه‌شناختی سامانۀ مسکن ایرانی بر پایۀ ارتباط لایه‌های متن/ مسکن. هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، (46)، 5-14.
ونتوری، رابرت. (1381). پیچیدگی و تضاد در معماری. در لارنس کهون (ویراستار)، از مدرنسیم تا پست‌مدرنسیم (صص. 335-345، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان). تهران: نی.
یوهانسون، یورگن، دینس و لارسن، سونداریک. (1388). نشانه‌شناسی چیست؟ (ترجمۀ سیدعلی میرعمادی)، تهران: ورجاوند.
Barthes, R. (1989). From work to text. In P. Rice & P. Waugh (Ed.), Modern Literary Theory: A Reader (pp. 166-172). London: Edward Arnold.
Collins, P. (1971). Architectural Judgment. Quebec: McGill-Queen’s University Press.
Eco, U. (2002). Function and sign: The semiotics of architecture. In N. Leach (Ed.) Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory (pp.181-202). London, New York: Rutledge.
Frampton, K. (2007). Modern Architecture: A Critical History, World of Art. London: Thames & Hudson.
Genette, G. (1997). Palimpsests: Literature in the Second Degree (C. Newman & C. Doubinsky, Trans.). London: University of Nebraska Press.
Genette, G. (1984). Figures of Literary Discourse (A. Sheridan, Trans.). New York: Columbia University Press.
Kristeva, J. (1984). Evolution in Poetic Language (L. S. Waller, Trans.). New York: Columbia University Press.
Said, E. (1983). The World, the Text and the Critic. Cambridge: Harvard University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار