بررسی عملکرد کمیته­‌های نما (حدفاصل سال‌های 1393-1400) و تدوین سناریوهای آیند‌­پژوهی با بهره­‌گیری از روش آیدا (موردپژوهی: کمیته­‌های نما مناطق شهرداری تهران)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه هنر، تهران، ایران.

2 دکتری مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

چکیده
بیان مسئله: کمیته‌­های نما در سال 1393 با هدف هدایت فرایند طراحی معماری با تأکید بر نماهای باهویت به بدنة شهرداری تهران اضافه شد تا در جهت ایجاد هماهنگی و انسجام جداره‌­های شهری گام بردارد. علی‌رغم برخی تلاش‌­ها، این کمیته‌­ها با چالش­‌های پیچیده‌­ای هم‌چون عدم هماهنگی میان کمیته­‌های نما و نهادهای مدیریت شهری، عدم یکپارچگی صدور پروانة ساختمان و کنترل نما، برخورد سلیقه‌­ای اعضای کمیته‌­ها با طرح‌­ها، فقدان ضوابط یکپارچه، عدم ارتباط میان کمیته‌­ها، فقدان ضمانت اجرایی طرح­‌های مصوب، تطویل زمان بررسی پرونده­‌ها و فرسایشی‌شدن فرایند مواجه هستند به­‌گونه­‌ای که بحث­‌هایی را مبنی‌بر تداوم یا عدم تداوم کمیته‌­ها در بدنة شهرداری ایجاد کرده است.
هدف پژوهش: این پژوهش بر آن است تا با شناسایی و دسته‌­بندی چالش‌­های موجود با مرور ادبیات جهانی و کاربست آن در آسیب­‌شناسی اقدامات صورت‌گرفته به ارزیابی روندهای فعلی در حیطة سناریوی موجود پرداخته و در نهایت سناریوهای آینده‌­پژوهی را تدوین کند.
روش پژوهش: مطالعة حاضر به‌صورت انتقادی و به روش ترکیبی کیفی-کمّی صورت می‌­گیرد. در فاز کیفی شاخص‌­های مؤثر بر شفاف­سازی فرایندها به‌­واسطة مصاحبه و پرسش‌نامه­‌های نیمه‌­ساختاریافته و حضور در جلسات استخراج می‌­شوند. در فاز کمّی نیز با بهره‌­گیری از تحلیل­‌های استنتاجی و موردپژوهی‌‌های صورت‌گرفته، ارزیابی و اعتبار شاخص­‌ها سنجیده می‌­شود. در نهایت با استفاده از تکنیک «تحلیل عرصه‌‌های تصمیم‌­گیری مرتبط» راهبردها و پروژه­‌های پیشنهادی جهت ارتقاء کیفی کمیته­‌های نما ارائه می­‌شود.
نتیجه­‌گیری: برای برطرف‌کردن نقاط ضعف و تبدیل تهدیدها به فرصت­‌ها در ساختار کمیته­‌های نمای شهر تهران در مراحل مختلف، شش عنصر سناریویی ممکن (نحوة ادامة کار کمیته­‌ها، نحوة تصویب نمای بناهای شاخص، فرایند فرجام­‌خواهی، نحوة ارتباطات برون­‌سازمانی و میان­‌سازمانی، تحقق­‌پذیری، ساختار رویه‌­ای و کیفی جلسات) شناسایی شده که در قالب گزینه­‌های حداکثر، میانه و حداقل راهبردهایی را ارائه می­‌دهند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Performance Assessment of Façade Committees (Over 2014-2021) and Development of Future-Study Scenarios Using AIDA Technique (Case Study: Façade Committees in Municipal Areas of Tehran Districts)

نویسندگان [English]

  • Hadi Pendar 1
  • Sahar Rastegar Zhaleh 2
1 Assistant Professor, Urban Planning Department, Art University, Tehran, Iran.
2 Ph.D. in Restoration of Historic Monuments & Sites, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Abstract
Problem statement: Façade committees were added to the Tehran Municipality’s Administrative structure in 2014 to guide the design process, emphasizing identified facades and taking a step to create coherence and harmony in urban walls (or facades). Although some efforts have been made, these committees face many complex challenges, such as a lack of harmony between façade committees and urban management institutions. There is also a lack of unity in issuing building Permission, façade control, and the personal influence of the committee members on the projects. Furthermore, these committees face other challenges: lack of integrated regulations, lack of connection between committees, lack of sanction on approved projects, long-time hearings for cases, and eroding process. The mentioned issues have challenged the continuity of committees in the Tehran Municipality body.
Research objective: The extant study aims are to evaluate current procedures in available scenario areas and subsequently formulate future-study scenarios by identifying and classifying existing challenges, reviewing global literature, and applying it to a pathological assessment of the conducted measures.
Research method: The present study was carried out critically using the mixed research method. In the qualitative phase, indicators affecting the clarification of procedures were derived from interviews and semi-structured questionnaires. Another set of data was gathered through attending meetings. Indicators were evaluated and validated in the quantitative phase using inferential analyses and case studies. Finally, the suggested strategies and projects were presented to improve the quality of façade committees using the “Analysis of Interconnected Decision Areas” (AIDA) technique.
Conclusion: Six prospect scenario elements were identified to resolve weaknesses: how committees continue their work, how to approve façades of landmark buildings, the appeal process, extra- and inter-organizational communications, feasibility, and the procedural and qualitative structure of meetings and the elements mentioned above allow converting threats to opportunities in the form of Tehran City’s façade committees within different stages. The mentioned elements could provide some strategies for maximum, medium, and minimum options. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Facades
  • Control Process
  • AIDA Technique
  • Future Study-Oriented Scenario
  • Façade Committees in 22 Districts of Tehran metropolis

مراجع

آقاصفری، عارف؛ حاتمی­‌نژاد، حسین؛ پوراحمد، احمد؛ کلانتری‎خلیل‌­آباد، حسین؛ منصورنژاد، هانی؛ دانش، جابر و ابراهیمی‌کارگر، سعیدرضا. (1391). راهبردهای نوسازی بافت فرسوده شهری تهران با استفاده از تکنیک AIDA.. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 2 (8)، 37-50.
استادی، مریم. (1398). هماهنگی جداره­‌های شهری هم‌آهنگ با خواست همگانی. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 40-44.
اعطاء، علی. (1398). گفت‌وگو با نشریه. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 17-20.
امینی‌لاری، سارا. (1398). جداره و موقعیت قرارگیری نما در آن. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 93-94.
ایرانمنش، نسیم. (1398). دل­نوشته‌­ای مرور فعالیت در کمیته­‌های نمای شهرداری تهران. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 86-90.
بیگی، سمیه؛ پورجعفر، محمدرضا و ایمانی‌نایینی، محسن. (1392). بررسی تأثیر روحی و روانی بدنه‌های شهری بر شهروندان. مدیریت شهری، 33 (12)، 210-216.
پاکزاد، جهانشاه. (1398). کمیته‌­های نما بر سر دو راهی. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 29-33.
پندار، هادی و رستگارژاله، سحر. (1400). تحلیل محتوا و بازنگری مصوبة «طراحی، پایش و اجرای نماهای شهر تهران» با تأکید بر مفاهیم رویه‌ای و محتوایی طراحی شهری. مدیریت شهری و روستایی، 20 (63)، 23-44.
پندار، هادی. (1398). ظهور پدیده‌­ای به نام نماکشی. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 48-51.
پورجعفر، محمدرضا و جوهری، فرخنده. (1392). جستاری در راستای تعیین معیارهای طراحی بدنة شهری باتوجه به فرهنگ قوم ترکمن. آرمانشهر، 11 (6)، 195-208.
خاک‌زند، مهدی؛ محمدی، مریم؛ جم، فاطمه و آقابزرگی، کوروش. (1393). شناسایی عوامل مؤثر بر طراحی بدنه‌­های شهری با تأکید بر ابعاد زیبایی­‌شناسی و زیست‎محیطی (نمونة موردی: خیابان ولیعصر (عج)- شهر قشم). مطالعات شهری، 10 (1)، 15-26.
دامنی­‌گل، افسانه و پورموسوی، سیدنادر. (1399). تدوین راهنمای طراحی زمینه‌محور نماهای شهری نمونة مورد بررسی: زمینة تاریخی محله مسجد، دزفول. مدیریت شهری، (58)، 151-174.
دانش‌پور، زهره. (1382). برنامه‌­ریزی راهبردی و برنامه‌­ریزی اختیار راهبردی: ویژگی­‌ها، تفاوت­‌ها و پیش‌­شرط­‌ها. مدیریت شهری، (14)، 14-23.
رخشان، احسان؛ ذبیحی، حسین و ماجدی، حمید. (1397). بازخوانی مؤلفه‌­های هویت بخش‌نما در منظر شهرهای معاصر. مدیریت شهری، 17 (51)، 75-86.
رزاقی‌اصل، سینا. (1398). کمیته‌­های نما: مروری بر برخی چالش‌­ها و تجارب. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 66-67.
سوری، الهام. (1398). ماجرای ضوابط نورپردازی نمای مسکونی. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 86-91.
صادق­‌زاده، سهیلا. (1398). سخن مدیر مسئول. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 2.
صادقی، علیرضا؛ موسوی سروینه‌باغی، الهه سادات و خدایی، زهرا. (1397). کاربست رویکرد ایرانی اسلامی در فرایند تحلیل و ارتقاء کیفیت نماهای شهری. معماری و شهرسازی ایران، 9 (2)، 84-69.
صفوی، سیدعلی. (1398). سطح‌­بندی مواجه با چالش­‌های طراحی نما و جداره­‌های شهری. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 3-5.
قاسمی‌اصفهانی، مروارید. (1398). مروری بر نوع نگاه و حمایت جامعة مدیریتی و حرفه­‌ای از کمیته­‌های نما. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 45-47.
ماگالینیس، کلودیود؛ ناتارجان، لوسی؛ پندار، هادی و کارامونا، متیو. (1400). حکم‌روایی طراحی: تجربة کمیسیون معماری و محیط انسان‌ساخت (CABE) (ترجمة هادی پندار). تهران: مرکز مطالعات وبرنامه‌­ریزی شهر تهران.
کرامتی، غزال. (1398). نما: صورت‌فضاهای شهر است یا پوستة جعبه‌‌های ساخته‌شده. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 52-54.
عابدی، محمدمهدی. (1398). لزوم آشنایی طراحان و اعضای کمیته‌‌های نما با کاراکتر فضاهای شهری منطقه. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 38-40.
عباسی، زهرا. (1396). معیارهای زیبایی‌شناسانة نما و بدنه‌های مطلوب شهری با تأکید بر هویت بومی (نمونة موردی حد فاصل میدان مطهری تا تقاطع خیابان حجت شهر قم). مدیریت شهری و روستایی، (47)، 255-276.
عزیزی، محمدمهدی و متوسلی، محمدمهدی. (1391). ارزیابی انواع ساختمان­‌های بلندمرتبة مسکونی از لحاظ تأثیر بر سیما و منظر شهری؛ نمونة موردی: بافت‌­های جدید شهر مشهد. مدیریت شهری و روستایی، (30)، 91-112.
عطارد، فرانک و کاشی، حسین. (1396). عناصر تشکیل‌دهندة نماها و جداره­‌های شهری. آرمان­شهر، 21 (10)، 173-192.
علیزاده، عزیز و وحیدی‌مطلق، وحید. (1383). برنامه‌ریزی بر پایة سناریو مفاهیم، مبانی و کاربردها. تهران: انتشارات اندیشکدة وحید.
غضنفری، پیمان و آرزه، آزاده. (1397). شناسایی عوامل مؤثر بر طراحی بدنه­‌های شهری با تأکید بر ابعاد زیبایی‌شناسی و کیفی نمونة موردی: بوستان ولایت، شهر ساری. معماری‌شناسی، 2 (1)، 20-28.
فلاح، آلاله و سعادت‌سرشت، محمد. (1393). ارائة یک روش نوین در توجیه مطلق فریم‌های متوالی ویدیو به‌منظور تهیة نقشة نماهای معابر شهری. علوم و فنون نقشه‌­برداری، 4 (3)، 11-23.
کلانتری خلیل‌آباد، حسین. (1384). کاربرد تکنیک AIDA در برنامه‌ریزی شهری، مطالعة موردی مرمت بافت تاریخی شهر یزد. فصلنامة جغرافیایی سرزمین، 5 (19)، 67-92.
لینچ، کوین. (1385). تئوری شکل شهر (ترجمة سیدحسین بحرینی). تهران: دانشگاه تهران.
ماهان، امین و منصوری، سیدامیر. (1396). مفهوم منظر با تأکید بر نظر صاحب‌نظران رشته‌­های مختلف. باغ نظر، 14 (47)، 17-28.
متدین، حشمت‌الله و حجتی، ریحانه. (1391). نماهای مصنوعی؛ ظرفیت‌های هویت‌بخش در مدیریت سیمای شهرهای جدید. منظر، (20)، 70-73.
محمدزاده، اکرم؛ صفوی، سیدعلی و پورجعفر، محمدرضا. (1398). سازوکار عملیاتی برای اجرای برنامه­‌های اصلاحات نما. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 73-85.
مدنی­‌پور، علی. (1392). طراحی فضای شهر نگرشی بر فرایندی اجتماعی- مکانی (ترجمة فرهاد مرتضایی). تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
‌ مرتاض‌مهربانی، الناز؛ منصوری، سیدامیر و جوادی، شهره. (1396). رویکرد منظر در ایجاد سرزندگی خیابان ولیعصر با تأکید بر ایجاد حس مکان. باغ نظر، 14 (55)، 5-16.
مظفری، نگین و لطیفی، بیتا. (1395). بررسی و شناسایی انواع ناهنجاری در نماهای شهری. جستارهای شهرسازی، 46 (2)، 182-193.
موسوی سروینه‌باغی، الهه‌سادات و صادقی، علیرضا. (1395). ارائة فرایند طراحی جداره‌های شهری در جهت ارتقای کیفیت‌های بصری زیبایی‌شناسی منظر شهری، نمونة موردی: خیابان احمدآباد مشهد. مدیریت شهری و روستایی، (43)، 99-114.
مهدوی‌نژاد، محمد‌جواد و پورفتح‌اله، مائده. (1394). فناوری‌های جدید نورپردازی و ارتقای حس تعلق شهروندان (مطالعة موردی: بدنه‌های شهری تهران). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، (91)، 131-142.
نقی‌زاده، محمد؛ زمانی،‌ بهادر و کرمی، اسلام. (1389). ملاحظات فرهنگی در شکل‌دهی به نماهای شهری با تکیه بر ساختار نماهای شهری ایرانی در دوران اسلامی. هویت شهر، 7 (5)، 61-74.
وحدت، سلمان؛ سجادزاده، حسن و کریمی‌مشاور، مهرداد. (1394). تبیین ابعاد مؤثر بر منظر خیابان به‌منظور ارتقای خوانش منظر فضاهای شهری؛ مطالعة موردی: خیابان‌های بافت مرکزی شهر همدان. مطالعات شهری، 4 (15)، 17-36.
همتیان، فاطمه. (1398). بررسی تأثیر اسناد فرادست توسعة شهری و ضوابط مربوطه بر سیما و منظر شهر تهران. انجمن طراحان شهری، 1 (2)، 106-110.
هیکلینگ، آلن. (1376). AIDA و سطوح انتخاب در برنامه‌های ساختاری (ترجمة علی‌اصغر ملک‌افضلی). مسکن و انقلاب، (80)، 91-108.
 
Banerjee, T. & Loukaitou-Sideris, A. (2011). Companion to Urban Design. London: Routledge.
Biddulph, M. (1998). “Choices in the Design Control Process: Learning from Stoke.” Town Planning, 69 (1), 23–48.
Boulevard Plan Façade design Guidelines- Florida- 2010 CABE. (2006a). Design Review, How CABE Evaluated Quality in Architecture and Urban Design. London: CABE.
CABE (Commission for Architecture and the Built Environment). (2006b). How to Do Design Review: Creating and Running a Successful Panel. London: CABE.
CABE. (2001a). Minutes of the Design Review Committee, 12 November, London: CABE.
CABE. (2001b). Minutes of the Design Review Committee, 7 November, London: CABE.
CABE. (2001c). Minutes of the Design Review Committee, 25 July, London, CABE.
CABE. (2013). Design Review Principles and Practice. London: CABE.
CABE. (2011). Handover Note 76. Prime Minister’s Better Public Building Award. London: CABE.
Calthorpe, P. (1993). The Next American Metropolis. New York: Princeton Architectural Press.
Cantacuzino, Sh. (1994). What Makes a Good Building? An Inquiry by the Royal Fine Art Commission. London: RFAC.
Carmona, M., De Magalhaes, C. & Natarajan, L. (2017). Design Governance the CABE experiment. London: Routledge.
Carmona, M. (2019). Marketizing the governance of design: design review in England. Journal of Urban Design, 24 (4), 523–555.
Carmona, M. (2017). The Formal and Informal Tools of Design Governance. Journal of Urban Design, 22 (1), 1–36.
Carmona, M., Tiesdell, S., Heath, T. & Oc, T. (2010). Public Places urban Spaces, The Dimensions of Urban Design. 2nd ed. Oxford: Architectural Press.
Carmona, M. (2018). “Reviewing Design Review in London. Urban Design.  London: UK.
Carmona, M. (2016). Design Governance: Theorizing an Urban Design Sub-field. Journal of Urban Design, 21 (6), 705–730.
Cullen, G. (2007). Townscape: Introduction. Urban Design Reader, (M. Carmona & S. Tiesdell ed.); Oxford: Architectural Press.
Delafons, J. (1994). “Democracy and Design” in Case Scheer B & Preiser W (Eds) Design Review: Challenging Urban Aesthetic Control. New York: Chapman & Hall.
Design Review Guidelines for Downtown Development- Seattle- US- 2019 Downtown Design Review- North Dakota- US- 2019 Downtown Design Review- Michigan- US- 2012.
Duany, A. & Plater-Zyberk, E. (2002). The Lexicon of New Urbanism. Version 3.2. Miami: DPZ & Co.
Georgiou, I, Heck, J. & Mrvar, A. (2019). The Analysis of Interconnected Decision Areas: A Computational Approach to Finding All Feasible Solutions. Group Decision and Negotiation, (28), 543-563.
Hall, A. C. (1996). Design Control, towards a New Approach. London: Butterworth. Hamilton District Façade Design Guidelines- Pennsylvania- US- 2010.
Lai, R. T. (1988). Law in Urban Design and Planning: The Invisible Web. New York: Van Nostrand Reinhold.
Lang, J. (2004). Creating Architectural Theory: The Role of the Behavioral Sciences in Environmental Design (A. Einifar, Trans.). Tehran: Tehran University Co.
Lindholm, G. (2008). Landscape Urbanism – Large-Scale Architecture, Ecological Urban Planning or a Designerly Research Policy. Accepted Paper for NAAR Annual Symposium, Gothenburg.
Lynch, K. (2002). The Image of the City (M. Mozayeni, Trans.). Tehran: Tehran University Co.
Katz, P. (1994). The New Urbanism: Toward an Architecture of Community. New York: McGraw-Hill Professional.
Krier, R. (1996). Stadtraum in Theorie und Praxis (Kh. Hasheminejad, Trans.). Tehran: Jahad Daneshgahi Co.
Scheer, B. (1994). Introduction: the debate on design review.In: B. C. Scheer & W. F. E. Preiser (Eds.). Design Review: Challenging Urban Aesthetic Control, 1–14.  New York: Chapman & Hall.
Plater-Zyberk, E., & Donnelly B. (2010). New Urbanism. Encyclopedia of Urban Studies, R. Hutchison (Ed.). Sage Publication.
Punter, J. V. (2003a). The Vancouver Experience: Planning and Urban Design. Vancouver: UBC Press.
Punter, J. V. (2003b). From design advice to peer review: the role of the Urban Design Panel in Vancouver, Journal of Urban Design, 8 (2), 113–135.
Rossi, A. (1982). The Architecture of the City. Cambridge: The MIT Press.
Sitte, C. (2006). City Planning According to Artistic Principles. (F. Gharib, Trans.). Tehran: Tehran University Co.
Spirn, A.W. (2011). Ecological Urbanism. Companion to Urban Design, Tridib Banerjee and Anastasia Loukaitou-Sideris (Ed); UK: Taylor & Francis e-Library.
Steiner, F. (2011). Landscape Ecological Urbanism: Origins and Trajectories. Landscape and Urban Planning, 100(4), 333-337.
Tiesdell, S. & Adams, D. (2003). Design matters: major house builders and the design challenge of brownfield development Contexts. Journal of Urban Design, 9 (1), 23–46.
Waldheim, Ch. (2006). Landscape as Urbanism. The Landscape Urbanism Reader, Charles Waldheim, (Ed). New York: Princeton Architectural Press, 38.
باغ نظر
دوره 20، شماره 119
اردیبهشت 1402
صفحه 77-100

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار