صفحه اصلی فهرست مقالات مشخصات مقاله
ماهنامه علمی باغ نظر
open access
pISSN 1735-9635
eISSN 2257-7197
شماره‌های پیشین نشریه
دوره دوره 16 (1398)
دوره دوره 15 (1397)
دوره دوره 14 (1396)
دوره دوره 13 (1395)
دوره دوره 12 (1394)
دوره دوره 11 (1393)
دوره دوره 10 (1392)
دوره دوره 9 (1391)
دوره دوره 8 (1390)
دوره دوره 7 (1389)
دوره دوره 6 (1388)
دوره دوره 5 (1387)
دوره دوره 4 (1386)
دوره دوره 3 (1385)
دوره دوره 2 (1384)
دوره دوره 1 (1383)
افضل طوسی, عفت السادات, مانی, نسیم. (1393). سنگاب‌های اصفهان، هنر قدسی شیعه. ماهنامه علمی باغ نظر, 10(27), 49-60.
عفت السادات افضل طوسی; نسیم مانی. "سنگاب‌های اصفهان، هنر قدسی شیعه". ماهنامه علمی باغ نظر, 10, 27, 1393, 49-60.
افضل طوسی, عفت السادات, مانی, نسیم. (1393). 'سنگاب‌های اصفهان، هنر قدسی شیعه', ماهنامه علمی باغ نظر, 10(27), pp. 49-60.
افضل طوسی, عفت السادات, مانی, نسیم. سنگاب‌های اصفهان، هنر قدسی شیعه. ماهنامه علمی باغ نظر, 1393; 10(27): 49-60.

سنگاب‌های اصفهان، هنر قدسی شیعه

مقاله 5، دوره 10، شماره 27، دی 1392، صفحه 49-60  XML اصل مقاله (2.73 MB)
نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی
نویسندگان
عفت السادات افضل طوسی email ؛ نسیم مانی
چکیده
با برپایی سلسلهُ صفویه، شیعیان فرصتی پیدا کردند تا عقاید دینی خود را آشکارا ابراز کنند و آثار فرهنگی، هنری جدیدی در این جهت شکل پیدا کرد. سنگاب یکی از این آثار است که اولین بار دوران صفویه در مساجد و معابر قرار گرفت و به نمادی از عقاید شیعه و یادآوری واقعه کربلا بدل شد. سنگاب قدح بزرگ و سنگی است که از آن آب می‌نوشیدند. این مقاله به بررسی تزیینات سنگاب‌های اصفهان ـ مرکز حکومت صفویه می‌پردازد. در این مطالعه با روش تحلیلی و توصیفی به بررسی اسناد به دست آمده از مطالعه میدانی بر سنگاب‌های به جامانده در مرکز اصفهان و اسناد کتابخانه پرداخته می‌شود. از فرضیات این مطالعه ارتباط عقاید شیعه با نقوش و تزیینات روی سنگاب‌هاست. تزیینات این نمونه‌ها نشانگر جهت‌گیری به سمت هنری مقدس و با اهداف اعتقادی است که سنگاب را به اثری متجلی از علاقه و اعتقادات شیعه بدل کرده است. آنچه موضوع این مقاله قرار گرفته است بررسی سنگاب‌های اصفهان در دورۀ صفویه و قاجاریه با توجه به فرهنگ عاشورایی است. دولت صفویه تشیع را مذهب رسمی کشور اعلام کرد و در پی آن به حوادث عاشورا اهمیت داد. تأثیرات مذهب تشیع و فرهنگ عاشورا را در جای جای دولت صفویه و در اصفهان مهم‌ترین پایتخت صفویان می‌توان مشاهده کرد. یکی از نمونه‌های آن قرار‌دادن سنگاب در مساجد و معابر است که با برخی هنرهای ریشه‌دار در فرهنگ اسلامی به ویژه با شعر و خوشنویسی و حجاری عجین است. این پژوهش به بررسی54 سنگاب موجود در اصفهان می‌پردازد که 39 عدد آن دارای کتیبه یا نقش بر بدنه هستند، تعداد زیادی از آنها نیز از دورۀ قاجاریه به جا مانده است.
کلیدواژه‌ها
سنگاب‌های اصفهان؛ تشیع؛ آب؛ شهدای کربلا
عنوان مقاله [English]
Sangabs (Lavers) of Isfahan, The sacred Shia art
نویسندگان [English]
Effatolsadat Afzaltousi؛ Nasim Mani
چکیده [English]
The Safavid dynasty established the Twelver school of Shia Islam as the official religion of their empire and this gave Shia Muslims a chance of expressing their Islamic views, even through arts.  Notable for this era was a renewed attention to Ashura as an inevitable part of Shia culture.  Ashura is respected by Shias throughout the world as a day of mourning.  It marks the anniversary of the martyrdom of Imam Hossein (AS), the third Shia Imam and the grandchild of Prophet Mohammad (SA), together with 72 of his companions in a famous battle in Karbala desert, now located in Iraq, in the seventh century.  In fact, Ashura has had a great influence on Shia culture across history.  Interestingly, it has now become customary for followers of other faiths to join Shias in Ashura mourning rituals. The influence of Ashura on Safavid dynasty and Isfahan, the most important capital of the dynasty, was quite dramatic.  An example of this influence may be using Sangabs (lavers) in mosques and passages of cities, in which some of the deep rooted Islamic arts such as poetry, calligraphy and carving were featured with Ashura being their main theme.   The present paper has conducted a comparative analysis over the lavers of Isfahan which have remained from Qajar and Safavid eras to determine the influence of Ashura culture. Fifty four lavers in Isfahan, mostly from the Qajar dynasty, were studied and 39 of them contained inscriptions and designs on Ashura. The investigations began with lavers remaining from the era of Shah Safi І (1038-1052) in the Jameh mosque of Isfahan.  It should be mentioned that the lavers from the Safavid era date back to the seventeenth century and the lavers form the Qajar era date back to early nineteenth century. Lavers were made in order to appreciate Ashura. They were also meant to remind the Shias of the martyrs of Karabala.  In fact, the lavers were used during the Safavid and Qajar eras to carry the messages of Shia religious art and to keep the memories of Karbala alive.  They were also a means to preserve the spirit of sacrifice and virtuous deeds among Shia Muslims.   Studies show that the lavers in Isfahan contain many beautiful patterns and decorative calligraphies. They are great representatives of the sacred art of Shia Islam. Calligraphic decorations are the main patterns carved on the lavers and most of them are written in Nastaleeq script and some of them are in Thulth script. The main subjects of these scripts are sometimes a poem about Ashura or the name of the laver’s donator.  This article investigates and introduces the features and characteristics of Isfahan lavers as examples of the religious art of Shia Islam as well as the contributions of Ashura to Shia art.       
کلیدواژه‌ها [English]
Lavers of Isfahan, Water, Shia, Ashura culture
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 3,933
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,165