تحولات فرهنگی متأثر از مدرنیته بر محتوای معماری مدارس ایران و ژاپن

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری معماری، گروه معماری، واحد اردستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اردستان، ایران.

2 استادیارگروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

3 عضو هیئت علمی گروه معماری، واحد اردستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اردستان، ایران.

چکیده

چکیده
بیان مسئله: در هر دوره‌ای، آموزش و فضاهای آموزشی، یکی از ارکان اساسی تکوین، توسعه و انتقال مؤلفه‌های فرهنگی هر جامعه بوده است. در حقیقت، مدرسه فضایی است که در طی دوره‌های مختلف و تحت تأثیر عوامل گوناگون دست‌خوش تغییرات اساسی شده است. اما در کنار این پیشرفت و فناوری، در معماری امروز ایران، ارزش‌ها و مفاهیم فرهنگی ریشه‌دار در یک معماری کم‌رنگ است.
هدف پژوهش: هدف این پژوهش بررسی تحولات حاصل از مدرنیته بر معماری مدارس در ایران و ژاپن است؛ تا تحولات معماری و محتوای فرهنگی مرتبط با آن را در ایران و ژاپن طی دوره‌های گوناگون بررسی کند. علت انتخاب این دو کشور به‌خاطر وجود پیشینة غنی از معماری سنتی در هر دو بوده است.
روش پژوهش: روش تحقیق کیفی و از نوع تطبیقی به شیوة هم‌سنجی لنزی بوده و اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای، از طریق استناد به کتاب‌ها و پژوهش‌های پیشین در دوره‌های مختلف گردآوری ‌شده و پس از تعیین مشخصه‌هایی که باید مورد بررسی قرار گیرد درنهایت، توصیف و تحلیل مفاهیم و اصول فضاسازی در معماری این مدارس انجام شده است.
نتیجه‌گیری: بازبینی‌ها نشان‌دهندة ناپیوستگی در توالی فرهنگی در آغاز مدرنیته در کشورها است که این مقوله باعث محرومیت فرهنگ بومی در میان فرهنگ‌های تازه‌وارد بوده است. اما کشوری همانند ژاپن، پس از گذشت دوره‌ای به بررسی دوبارة عوامل گوناگون پرداخته و سعی در استفاده از فرهنگ بومی در دوران جدید به شکلی نو و متناسب با فرهنگ جامعه داشته که این مسیر باعث شکل‌گیری فرهنگی زنده در آن دوران بوده است. اما، این روند در ایران مسیر درستی را طی نکرده و موجب شکست در انتقال فرهنگ غنی به دوران جدید بوده است و در نهایت جهت حفظ پیوستگی در توالی فرهنگی در هرزمان لازم است تا ویژگی‌های اصلی هر دوره بررسی شده و خصوصیات فرهنگی، متناسب با آن دوره به شکلی جدید انتقال پیدا کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cultural Changes Affected by Modernity on the Architectural Content of Iranian and Japanese School

نویسندگان [English]

  • Parisa Khayam Nekoui 1
  • Bahram Shahedi 2
  • Kazem Yazdi 3
1 Ph.D. Candidate in Architecture, Department of Architecture, Ardestan Branch, Islamic Azad University, Ardestan, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Architecture, Isfahan (khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
3 Faculty Member, Department of Architecture, Ardestan Branch, Islamic Azad University, Ardestan, Iran.
چکیده [English]

Abstract
Problem statement: Education and educational spaces have been one of the basic pillars of the formation, development, and transfer of cultural components in every period. The school as a space has undergone fundamental changes during different periods and under the influence of various factors. However, with this progress and technology, cultural values and concepts rooted in architecture are faint in contemporaneous Iranian architecture.
Research objectives: This research examines the modernity in the architecture of Iranian and Japanese schools; it examines the architectural developments and related cultural content in Iran and Japan during different periods. The reason for choosing these two countries was their rich background in traditional architecture.
Research method: the research is qualitative and comparative (a lens comparative study). It used the library research method to collect data by referring to previous books and studies in different periods. Finally, it described and analyzed the concepts and principles of space created in the architecture of these schools.
Conclusion: The reviews show discontinuity in the cultural sequence at the beginning of modernity in the countries, which has caused the deprivation of native culture among newly arrived cultures. Japan, after a period, has re-examined various factors and tried to use the native culture in the new era proportionately to the culture of the society; this path has led to the formation of its living culture. However, this process in Iran has not taken the right path and has caused a failure to transfer the rich culture to the new era. Finally, it is necessary to examine the chief characteristics of each period and transfer cultural characteristics in a new form to maintain the cultural sequence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Japan
  • Physical structure
  • Modernity
  • Cultural concepts
اسمعیلی، فهیمه؛ دژدار، امید و زبرجدیان، محمدمهدی. (1397). تبیین معیارهای سنجش «هویت» در بررسی تطبیقی سیر تحول معماری معاصر کشورهای هند، ژاپن و ایران. آرمان‌شهر، 11 (25)، 1-11.
اعتضادی، لادن. (1379). ذن و معماری ژاپنی. صفه، 10 (30)، 44-67.
امیرخانی، آرین؛ رنجبر، احسان و پورجعفر، محمدرضا. (1387). بررسی چگونگی به‌کارگیری مفاهیم و آداب سنتی-آیینی در خلق فضاها و آثار معماران معاصر ژاپن. باغ نظر، 5 (9)، 3-22.
بانی مسعود، امیر. (1388). معماری معاصر ایران: در تکاپوی بین سنت و مدرنیته. تهران: هنر معماری قرن.
بمانیان، محمدرضا؛ شهیدی، محمدشریف و اسمعیلی مرندی، محمد. (1387). بررسی سیر تحول عناصر کالبدی در مسجد-مدرسة شهید مطهری. کتاب ماه هنر، (118)، 88-91.
بمانیان، محمدرضا؛ مؤمنی، کوروش و سلطان‌زاد، حسین. (1390). بررسی تطبیقی نقوش کاشی‌کاری دو مسجد مدرسه چهارباغ و سید اصفهان. مطالعات تطبیقی هنر، 1 (2)، 1-16.
معماریان، غلامحسین و پیرنیا، محمدکریم. (1378). آشنایی با معماری اسلامی ایران «ساختمان‌های درون‌شهری و برون‌شهری». تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
پیرنیا، محمدکریم و معماریان، غلامحسین. (1392). سبک‌شناسی معماری ایرانی. تهران: غلامحسین معماریان.
دیبا، داراب. (1378). الهام و برداشت از مفاهیم بنیادی معماری ایران. معماری و فرهنگ، 1 (1)، 97-111.
دیواندری، جواد؛ برکاتی، سیده آیدا و دشتی جوشقان، شقایق. (1397). مقایسة تطبیقی سیر تحول ساختار فضایی مدارس قاجار و پهلوی با تأکید بر ارزش‌های نهفتة آموزش در مشهد (نمونة مورد مطالعه: مدرسة سلیمان‌خان و یادگار دکتر علی شریعتی). معماری‌شناسی، (1)، 147-157.
جودت، محمدرضا. (1375). معماری قدیم و جدید ژاپن: مجموعة مقاله‌های معماری و شهرسازی. تهران: نشر مؤلف.
حاتمی، حسین. (1389). جنبش مدرسه‌سازی در ایران عصر ایلخانی. سخن تاریخ، 1 (11)، 3-31.
حقوقی‌نیا، نیما و ترابی، حمید. (1400). قهرمان تنهای مدرنیسم؛ ظهور باشو در کالبد انسان قرن بیستم. درآمدی بر معماری ژاپن. تهران: کتاب فکر نو.
حقیر، سعید و کامل‌نیا، حامد. (1399). نظریة مدرنیته در معماری ایران، تهران: کتاب فکر نو.
خدابخشی، سحر؛ فروتن، منوچهر و سمیعی، امیر. (1394). بررسی سیر تحول فضای معماری مدارس براساس ارزیابی نقش نظم آموزشی حاکم بر آن‌ها ( نمونة موردی: مدرسة سپهسالار، دارالفنون، دبیرستان البرز)، باغ نظر، 12 (37)، 61-74.
سعیدی‌کیا، ندا. (1397). سیرتحول معماری مدارس ایران در گذر زمان. معماری‌شناسی، 1 (1)، 1-6.
سلطان‌زاده، حسین. (1364). تاریخ مدارس ایران، از عهد باستان تا تأسیس دارالفنون. تهران: نگاه.
سمیع‌آذر، علیرضا. (1376). تاریخ تحولات مدارس در ایران. تهران: سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور.
شایان، حمیدرضا و قادری‌پور، محمد. (1380). رسالة منتشرنشدة کارشناسی ارشد مرکز فرهنگی ایران و ژاپن. تهران: دانشگاه تهران.
شایان، حمیدرضا و قادری‌پور، محمد. (1381). بررسی تطبیقی مفاهیم فرهنگی معماری ایرانی و ژاپنی. آبادی، (37)، 16-30.
طبائیان، سیده مرضیه. (1400). پژوهشی در ضرورت طراحی بهینه فضاهای باز و محیط سبز کالبد آموزشی در راستای بهبود ادراک دانش‌آموزان و ارتقاء کیفیت محیط آموزشی (مطالعة موردی: دبیرستان‌های دخترانة شهر اصفهان)، معماری و شهرسازی ایران، 12 (21)، 127-139.
علاقمند، سپیده؛ صالحی، سعید و مظفر، فرهنگ. (1396). مطالعة تطبیقی معماری و محتوای مدارس ایران از دورة سنتی تا نوین. باغ نظر، 14 (49)، 5–18.
فلامکی، محمدمنصور. (1371). شکل‌گیری معماری در تجارب ایران و غرب. تهران: فضا.
قبادیان، وحید. (1392). سبک‌شناسی و مبانی نظری در معماری معاصر ایران. تهران: علم معمار.
کاراحمدی، مهران؛ کیانی، مصطفی و قاسمی سیچانی، مریم. (1399). بررسی مدارس نوین اصفهان در اواخر دورة قاجار و دورة پهلوی اول براساس عوامل شکل‌گیری و اجزای کالبدی. باغ نظر، 17(88)، 5-18.
کیانی، مصطفی. (1383). معماری دورة پهلوی اول: دگرگونی اندیشه‌ها، پیدایش و شکل‌گیری معماری دورة بیست سالة معاصر ایران 1299-1320. تهران: مؤسسة مطالعات تاریخ معاصر ایران.
متدین،حشمت‌اله و آهنگری، محبوبه. (1395). بازاندیشی در کیفیت ارتباط مدرسه و شهر بر پایة تحلیل اجتماع‌پذیری مدارس دورة تیموری تا ابتدای قرن چهاردهم. هنرهای زیبا، 21 (4)، 75-86.
محسنی، منصوره. (1398). روند دگرگونی‌های کالبدی مدارس ایران: از دورة سلجوقی تا دورة قاجار ( از قرن پنجم تا چهاردهم هجری قمری). پژوهش‌های معماری اسلامی، (22) ،69-87 .
منان رئیسی، محمد. (1398). بررسی و تحلیل مبانی و مصادیق معماری مدارس ابتدایی ژاپن. قم: سازمان نوسازی مدارس.
مهدوی‌نژاد، محمدجواد؛ قاسم‌پور آبادی، محمدحسین و محمدلوی شبستری، آیسا. (1392). گونه‌شناسی مسجد–مدرسه‌های دورة قاجار. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، (11)، 5-15.
نعمتی‌پور، نرگس؛ دهقان، توران و پشتی، عاطفه. (1395). بررسی تطبیقی و مقایسه‌ای ریشه‌های فرهنگی، هنری و معماری ایران و ژاپن. دومین کنفرانس بین‌المللی مهندسی عمران، معماری و مدیریت بحران، تهران، ایران.
نقدبیشی، رضا و رحمتی، پوریا. (1396). روان‌شناسی معماری در طراحی مدارس آینده. تهران: دانشگاه علمی کاربردی.
نیک‌فطرت، مرتضی و عشقی صنعتی، حسام. (1400). درآمدی بر معماری ژاپن. تهران: کتاب فکر نو.
میرمیران، سید هادی. (1374). معماری ایرانی. آبادی، 5 (19)، 4-45.
هوشیاری، محمدمهدی؛ پورنادری، حسین و فرشته‌نژاد، سید مرتضی. (1392). گونه‌شناسی مسجد-مدرسه در معماری اسلامی ایران، بررسی چگونگی ارتباط میان فضای آموزشی و نیایشی. مطالعات معماری ایران، 2 (3)، 37-54.
هیلن براند، رابرت. (1383). معماری اسلامی: فرم، عملکرد و معنی (ترجمة ایرج اعتصام). تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
 
Akamastu, K. (1998). No.4 school.Chiba Shirtu Utase elementary school. Data file of architectural design & detail No.67 school 2 Tokyo: kenchikushiryo Kenkushua, 53-59.
Connell, W. F. (1980). A History of Education in the Twentieth Century World. Canberra: Curriculum Development Centre.
Murasawa, F. (1980). Shizutani Gakko, school and teather, handbook of Japanese architectural hitoru. Tokyo: Architectural Institute of Japan, Shokokusha.
Yanagisawa, K. (2015). Historical Background of the Japanese School. Schools for the Future, Design Proposals from Architectural Psychology.
Uneo, J., Tanabe, Y. & Yanagisawa, K. (1995).Space design, series No.2 school. Tokyo: Shinnihonhoukishuppan.
Walden, R. (2015). Schools for the Future: Design Proposals from Architectural Psychology.