تأثیرپذیری تزیینات معماری کرمان از فرهنگ ایرانی، هندی و چینی از عهد صفویه تا دوران معاصر

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

3 گروه پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

4 دانشکدۀ مسکن، ساختمان و برنامه‌ریزی، دانشگاه علوم مالزی.

چکیده

بیان مسئله: کرمان از دیرباز جایگاه تاریخی مهمی در ایران داشته و در دوره‌هایی این جایگاه با اهمیت‌تر شده است. از دوران صفوی و بعد از تبدیل بندرعباس به یک بندر مهم تجاری، کرمان به مرور تبدیل به یک نقطة مهم تجاری در پهنة کشور می‌شود و در یکی از شاخه‌های جادة ابریشم قرار می‌گیرد. در این زمان مبادلات زیادی با هندوستان و چین در کرمان انجام شده و در نتیجه این شهر از یک شهر درجه دو به یک شهر درجه یک تبدیل می‌شود. بررسی تأثیر این مراودات و نزدیکی جغرافیایی روی معماری و تزیینات کرمان از دوران صفوی به بعد بسیار کم بوده است.
هدف : هدف تحقیق حاضر واکاوی تزیینات ساختمان‌های کرمان از دوران صفوی به بعد و بررسی تأثیرات این موارد از سایر کشورها به خصوص هندوستان و چین است. با درنظرگرفتن برخی از بناهای این دوران در کرمان تحقیق حاضر به دنبال تحلیل و دسته‌بندی تزیینات ساختمان‌های کرمان از لحاظ اصالت و نوع تزیین است.
روش تحقیق : روش تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش جمع‌آوری داده‌ها بر مبنای اطلاعات کتابخانه‌ای است. برای آنالیز داده‌ها از شیوة قیاسی استفاده شده است. در این تحقیق به منظور تحلیل و دسته‌بندی تزیینات معماری بناها از لحاظ اصالت، از میان بناهای برجای‌مانده تعدادی بنا انتخاب و به تحلیل ویژگی‌های طراحی آنها پرداخته شده است. انتخاب نمونه‌ها بر مبنای دورة ساخت آنها و داشتن تزیینات معماری اعم از کاشی‌کاری، آجرکاری، نوع رنگ و احجام استفاده‌شده در آنها بوده است. فرضیة تحقیق حاضر آن است که تزیینات معماری کرمان از دوران صفویه به بعد ترکیب تزیینات اصیل ایرانی، هندی و چینی را به نمایش می‌گذارد.
نتیجه‌گیری : نتایج کاوش‌ها فرضیة تحقیق را تأیید می‌کند. در بناهایی که مورد بررسی قرار گرفتند به وضوح ردپای معماری هندوستان و چین در کنار عناصر معماری سنتی ایرانی و گاهاً تأثیر معماری غرب دیده می‌شود. نتیجة تحقیق حاضر به ویژه از این جنبه حائز اهمیت است که باب جدیدی را در تحقیقات معماری ایران در دورة صفوی به بعد باز کرده و در دیدگاه‌های رایج گذشته سنت‌شکنی می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Revising the influence of Persian, Indian and Chinese motifs on the architectural decorations of Kerman from the Safavid time to present

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Khozaee 1
  • Mina Safizadeh 2
  • Reza Afhami 3
  • Ahmad Sanusi Hassan 4
1 Department of Architecture, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran.
2 Department of Architecture, Faculty of Art, Architecture & Urbanism , Islamic Azad university Kerman branch
3 Faculty of Art, Tarbiat Modares University.Tehran, Iran.
4 Building and Planning, Universiti Sains Malaysia, Penang, Malaysia.
چکیده [English]

Statement of the problem:Kerman has long established its historical position in Iran, and it seems at some points the importance of its position has been highlighted. Since Bandar Abbas turned into an important commercial port, Kerman has been an important trade point in the country on the Silk Road. Due to many trade exchanges with India and China in Kerman, this second-class city turned into a first-class city during the Safavid. However, less exists on how its interactions with other culture and geographical proximity to other countries have influenced the architecture and adornments of buildings in Kerman during the Safavid and since then.
Purpose of the study :The purpose of this research is to examine the adornments of buildings in Kerman since the Safavid era to see how they have been influenced by other countries, especially India and China. To this purpose, the relics of the monuments in this period in Kerman were selected as the sample and their decorations were examined in terms of originality and type of decoration.
Research Methodology: This study used research library method for data collection. Data were analyzed using a deductive approach. In order to analyze and classify the architectural decoration of buildings in terms of originality, using a criterion sampling, a number of available buildings were selected and their architectural features were analyzed. The selection criteria included the construction time and features of architectural decorations such as tile work, brickwork, color type, and volumes. The hypothesis of this research is that the architectural decoration of Kerman from the Safavid era reflects a combination of original Iranian, Indian and Chinese decorations.
Conclusion:The results of the study approve the research hypothesis. The buildings under study reflected traditional Iranian architectural elements, the architectural features of India and China and West. The result of this study adds a new dimension to Iranian architecture research overshadowed by common traditional views.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architectural decorations
  • influence of India and china
  • Safavid era up to now
  • Kerman buildings
•افرادی، کاظم. (1394). شناسایی وجه اشتراک پیام موجود در سردر هفت بنای عمومی دورة قاجار از طریق تحلیل گفتمان نقوش به کار رفته در آنها. نگره، (37) : 48-37.
•بتلی، کلود. (1389). گسترش طراحی در معماری هند. ت : حسین سلطان زاده، تهران : انتشارات چهار طاق.
•بختیاری، فریبا و پورمند، حسن علی. (1389). بررسی تطبیقی نقاشی گل و پرنده در هنر چین و ایران. کتاب ماه هنر، (150) : 116- 110.
•بحرانی پور، علی. زارعی، سیده زهرا. (1387). افول تجاری بندر سیراف و پیامدهای مهاجرت بازرگانان سیرافی، فصلنامه مطالعات خارجی، (36) :48- 20.
•پاشایی، ژیلا. (1393). ظهور نقش مایة ماهی آئین مِهردر مُهرهای دورة قاجار و فلوس‌های دورة صفوی و قاجار، فصلنامه گنجینه اسناد، (94) : 137- 107.
•پرغو، محمدعلی. (1390). تأثیر متقابل نقاشی چینی و ایرانی در عصر مغول. تاریخنامه ایران بعد از اسلام، 1 (2): 42- 25.
•پیرنیا، محمدکریم. (1389). سبک‌شناسی معماری ایرانی. تهران : سروش دانش.
•جوادی، شهره. (1387). بررسی و تحلیل تزیینات معماری در مجموعه گنج‌علی‌خان شاهکاری از هنر عصر صفوی در کرمان، باغ نظر، 5 (9) : 50-35.
•جهانبخش، ‌هانا و شیخی نارانی،‌ هانیه. (1395). پژوهشی پیرامون نقش گُل و مرغ و کاربرد آن در هنرهای سنتی ایران. تاریخ نو، (16) : 162- 129.
•حسینی،‌ هاشم. (1389). بررسی تأثیر هنر سفالگری چین بر ایران ادوار تیموری و صفوی. هنرهای زیبا، (41) : 82-71.
•ذاکرین، میترا. (1390). بررسی نقش خورشید برسفالینه‌های ایران. هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، (46) : 33-23.
•زابلی‌نژاد، هدی. (1387). بررسی نقوش اصیل قاجاری. فصلنامه هنر، (78) : 169-140.
•زمرشیدی، حسین. (1391). سیر تحول کاشی کاری در آثار معماری دوره صفویه تا امروز. مطالعات معماری ایران، (2) : 78-65.
•سجادی، فریبرز، رستمی، محسن و رستمی، ثریا. (1391). ریشه‌های تاریخی چالش سنت و تجدد در معماری معاصر قاجاریه (1785-1925) میلادی. نقش جهان، 4 (2) : 85-76.
•سعادتی خمسه، مهدی. (1395). ارزیابی انتقادی گرایش به معماری غرب در کاخ‌های دوره قاجار. فصلنامه مدیریت شهری، (46) : 198-179.
•سلطان‌زاده، حسین. (1384). فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران. تهران : دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
•صباغ پور، طیبه. شایسته فر، مهناز. (1389). بررسی نقشمایه نمادین پرنده در فرش‌های صفویه و قاجار از نظر شکل و محتوا. نگره، (14) :50- 39.
•صحت‌منش، رضا. (1392). اقتصادکرمان دردوره قاجار. پارسه، 13 (21) :114-103.
•عوض‌نژاد، غلامرضا. (1379). تاریخ ملوک هرمز از آغاز تا تشکیل دولت صفوی (قسمت اول). مجله رشد آموزش تاریخ، (3) : 41- 37.
•عیسوی، چارلز. (1362). تاریخ اقتصادی ایران. ت : یعقوب آژند. تهران : گستره.
•کیانمهر، قباد، تقوی‌نژاد، بهاره و میرصالحیان، صدیقه. (1394).گونه شناسی تزیینات قواره بری در فرم خورشیدی درها (مطالعه موردی : درهای بناهای سلطنتی دوره قاجارتهران). نگره، (34) : 102- 95.
•منصوری جزآبادی، جمیله، حسینی، سید‌هاشم و شاطری، میترا. (1395). بررسی و مطالعة مضامین نقوش کاشیکاری در حمام‌های تاریخی شهر اصفهان از آغاز دورة صفویه تا اواخر عصر قاجار. اثر، (76) : 88- 73.
•موسوی، سید حسن. (1380). تجارات جهانی بندر سیراف. کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، (46) : 119-116.
•ناصری لیراوی، زینب و حاجیان پور، حمید. (1390). پایان اشغال بندرعباس توسط پرتغال و نقش آن در شکوفایی تجارت این بندر. تاریخ اسلام در آینه پژوهش، (30) : 156-
ناصری لیراوی، زینب و حاجیان پور، حمید. (1390). پایان اشغال بندرعباس توسط پرتغال و نقش آن در شکوفایی تجارت این بندر. تاریخ اسلام در آینه پژوهش، (30) : 156- 133.
.