بررسی جدا افتادگی فضایی بافت‌های فرسوده در ساختار شهر تهران به روش چیدمان فضا

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 قائم مقام سرپرست موسسه آموزش عالی رسام

2 دانشگاه ادینبورگ

چکیده

چکیده
سازمان نوسازی شهر تهران مطالعات گسترده‌ای را بر روی خصوصیات مختلف بافت‌های فرسوده انجام داده است که می‌توان آنها را به دسته‌های مختلف مانند مشکلات فضایی، اجتماعی، محیط زیستی، قانونی و مشکلات اقتصادی تقسیم کرد. این مشکلات با اینکه در دسته‌بندی‌های مختلف طبقه‌بندی می‌شود، اما هریک بر روی دیگری نیز تأثیر می‌گذارد. از جمله دستاوردهای سازمان نوسازی می‌توان به تهیه طرح ویژه نوسازی اشاره کرد. درک سازمان فضایی از مباحث مهم طراحی و برنامه‌ریزی شهری در این طرح است که اهمیت آن در توسعه و بهسازی بافت‌های فرسوده پررنگ شده است. در طرح ویژه نوسازی، درنظرگرفتن بافت‌های فرسوده در کل سازمان فضایی شهر و تعیین نقش آنها در نظام شهری، به عنوان راه حلی برای خارج‌کردن این فضاها از زون‌های بسته به عنوان یک راه حل در نظر گرفته شده است.
نکته‌ مورد سؤال این مقاله این است که در مطالعات انجام‌شده هیچ روش و راهکار کاربردی برای درک پیچیدگی سازمان فضایی شهر و نقش بافت‌های فرسوده در آن ارائه نشده و نحوه برخورد با جدا افتادگی فضایی بافت‌های فرسوده، روایی و بدون ارایة مدارک مستدل است. این در حالی است که در شهرسازی امروز، نظریه‌ها و روش‌های کاربردی مختلفی برای تحقیق در این باب ارائه شده است. این مقاله در جهت مشارکت در طرح ویژه نوسازی، خصوصیات فضایی بافت‌های فرسوده را از طریق روش چیدمان فضا (Syntax Space) و براساس تئوری حرکت طبیعی (Natural Movement) مورد بررسی قرار داده است. همچنین برخی از خصوصیات فضایی شهر تهران در جهت شناخت پیچیدگی سازمان فضایی و مشارکت در ارتقای امکان‌پذیری اجرای طرح ویژه نوسازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این تحقیق ارائه مدارک مستدل درباره چگونگی جدا افتادگی فضایی بافت‌های فرسوده از ساختار شهر تهران و رفع نقص روایی بودن مطالعات تاریخی می‌باشد. همچنین نتایج تحقیق تفاوت بین جدا افتادگی فضایی اجباری و انتخابی را در بافت‌های مختلف شهری پررنگ کرده و روشی کاربردی‌ را در جهت شناخت این پیچیدگی ارائه می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study over spatial segregation of deprived areas in spatial structure of Tehran by using space syntax technique

نویسندگان [English]

  • Omid Rismanchian 1
  • Simon Bell 2
چکیده [English]

Abstract
Tehran Revitalization Organization has done several studies about the attributes of the deprived areas including social, economic, spatial, legal, and environmental problems. As an outcome of these studies the importance of considering the spatial organization of the city has become highlighted in regeneration plans. However, no methodological approach is introduced in this regard. The approach of these types of studies was narrative rather than methodological. As a result, the spatial organization of the city has been absent from regeneration plans.
This paper aims to study the spatial structure of Tehran as the main attribute of its spatial organization by applying space syntax method. In order to do that Natural Movement theory and Space Syntax were applied in this research and several maps were produced. The produced maps were justified with the literature review and calibrated at finer scale. The maps are the first evidence-based documents in studying the spatial structure of Tehran and the location of the deprived areas in it.
The result of this research reveals interesting points in terms of the condition of the deprived areas in the spatial structure of the city and highlights two types of segregation including the voluntary segregation and involuntary segregation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial organization
  • Deprived Areas
  • Space Syntax
  • Natural Movement
  • Street Network