TY - JOUR ID - 88991 TI - بازخوانی سردر خورشید در میدان نقش جهان بر اساس اسناد توصیفی-تاریخی و تصویری JO - باغ نظر JA - BAGH LA - fa SN - 1735-9635 AU - ولی بیگ, نیما AU - کورنگی, نگار AD - دانشگاه هنر اصفهان Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 16 IS - 73 SP - 41 EP - 52 KW - سردر خوشید KW - میدان نقش جهان KW - اسناد توصیفی-تاریخی و تصویری KW - حرمسرای شاهی DO - 10.22034/bagh.2019.135488.3625 N2 - بیان مسئله: میدان نقش جهان به عنوان یک فضای شهری برجسته در شهر اصفهان، در تعامل با سه بخش اقتصادی- مسکونی، مذهبی و حکومتی در دوره‌ی صفویه شکل گرفته است. این میدان جهت ارتباط با هریک از بخش های نام برده دارای ورودی بوده. یکی از ورودی ‌های این میدان به سمت بخش حکومتی، سردری موسوم به خورشید بوده است. بررسی این سردر به شناخت کاربری‌های اطراف میدان، روابط فضایی و سلسله مراتب دسترسی آن در طول تاریخ یاری می‌رساند. بخشی از پژوهشگران در کنار بررسی میدان نقش جهان به مطالعه تحولات میدان در طول تاریخ نیز پرداخته اند. این پژوهش برای نخستین بار به بازخوانی سردرخورشید بر اساس اسناد توصیفی-تاریخی و تصویریِ دوره صفویه تا پهلوی اول می‌پردازد. روش تحقیق: داده‌های این پژوهش ترکیبی از داده‌های کتابخانه‌ای و میدانی است. با بررسی اسناد توصیفی و تصویری دوره ‌های مختلف تاریخی و بررسی میدانی وضع موجود، سیر تحولات سردر از زمان شکل گیری(صفویه) تا تخریب(پهلوی) مشخص شد. هدف: پژوهش پیش روی بر آن است تا با بررسی اسناد توصیفی-تاریخی و تصویری موجود، سیر تحولات و کاربری سردر خورشید را از دورهی صفویه تا امروز مشخص کند. نتیجه گیری: بررسی ها آشکار کرد که در دوره‌ی صفویه سردر مورد نظر به همراه سه سردر مشابه دیگر به عنوان ورودی ‌های حرمسرای شاهی بوده‌اند اما سردر خورشید به تنهایی گذر حرمسرا را به ضلع غربی میدان نقش جهان متصل می‌کرده است. اسناد تصویری هم چنین مشخص کرد که این سردر مشابه برخی دیگر از سردر های سلطنتی دوره صفویه، یک بنای دو اشکوبه با درگاهی در میان و تاغ نماهایی در طرفین بوده است. در دوره‌ی قاجار و با از بین رفتن حرمسرا، سردر مذکور نیز تنها به عنوان مدخل گذر خورشید کارایی داشته است. در دوره‌ی پهلوی اول این سردر تخریب و تا امروز نیز همچنان به همان وضع وجود دارد. UR - http://www.bagh-sj.com/article_88991.html L1 - http://www.bagh-sj.com/article_88991_365cad024fa3cf8d26ccd6d6dc3af702.pdf ER -