TY - JOUR ID - 153544 TI - بررسی دگرگونی‌های فضایی خانه‌های تاریخی شهر کرمان دو گونۀ قاجار و پهلوی اول JO - باغ نظر JA - BAGH LA - fa SN - 1735-9635 AU - اشرف گنجوئی, محمدعلی AU - سلطان زاده زرندی, محمد AD - دکترای معماری، استادیار دانشکدة هنر و معماری صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران. AD - دکترای معماری، استادیار دانشکدة هنر و معماری صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران، Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 19 IS - 111 SP - 59 EP - 74 KW - خانه KW - حیاط KW - چیدمان KW - قاجار KW - پهلوی اول KW - کرمان DO - 10.22034/bagh.2022.306906.5012 N2 - بیان مسئله: معماری خانه موضوعی مهم در  مطالعات مربوط به  سبک‌های معماری است و مطالعة تحولات آن می‌تواند آموزه‌هایی برای اندیشة معمارانه ارائه دهد. این مقاله به شناخت دگرگونی فضایی خانه‌های تاریخی، از طریق مقایسة گونه‌های حیاط مرکزی دورة قاجار و پهلوی اول در شهر کرمان پرداخته و دو سؤال مطرح می‌کند: 1) چه دگرگونی‌هایی در خانه‌های دورة قاجار و پهلوی اول در شهر کرمان به لحاظ توده شامل هندسه و چیدمان فضایی رخ داده است؟ 2) نقش ساختاری حیاط در این دو دوره دچار چه دگرگونی‌هایی شده است؟  هدف پژوهش: هدف از پژوهش تعیین وجوه تمایز بین خانه‌های  قاجار و پهلوی اول در ارتباط با چیدمان فضایی و هندسی فضاها که مبین  دگرگونی‌های بین دو دوره است. روش پژوهش: متأثر از ماهیت سؤالات، مقاله از روش توصیفی-تحلیلی استفاده کرده و پس از انتخاب خانه‌ها، شاخص‌هایی برای بررسی نظم‌های موجود در پلان‌های هر دو گونه (قاجار و پهلوی اول) تعریف می‌کند. با تحلیل شاخص‌ها و مقایسة نمونه‌ها، تشابهات و تحولات فضایی و ساختاری دو گونه از طریق استدلال منطقی در قالب نتایجی کیفی بیان می‌شود. نتیجه‌گیری: بر اساس تحلیل نمونه‌ها، هرچند تشابهاتی میان خانه‌های دو دوره از نظر برخی ویژگی‌های هندسی در نماها و وجود لایة فضایی دوم در پلان وجود دارد، اما در مجموع می‌توان گفت آزادی عمل بیشتری در طراحی خانه‌های دورة پهلوی اول نسبت به خانه‌های قاجار دیده می‌شود که از نشانه‌های آن می‌توان به افزایش تنوع در جایابی لایة فضایی دوم در پلان، چیدمان فضاهای پیرامون حیاط و نیز عدم تأکید بر لزوم هماهنگی نماهای متقابل یا حفظ تقارن اشاره کرد.  چرخش محور و تغییر الگوی سازماندهی حول حیاط به معنای دگرگونی و تغییر تدریجی نقش حیاط در خانه‌­های دورة پهلوی اول کمرنگ‌شدن نقش محوری و مرکزیت حیاط است. UR - http://www.bagh-sj.com/article_153544.html L1 - http://www.bagh-sj.com/article_153544_c6b283c1c522b80b9740f8994389df7c.pdf ER -