TY - JOUR ID - 140747 TI - بررسی ویژگی‌ها و شیوه‌های به‌کارگیری تزئین تنگ‌بری در آثار معماری ایران صفوی و هند گورکانی JO - باغ نظر JA - BAGH LA - fa SN - 1735-9635 AU - سلطانی, مهرنوش AU - سامانیان, صمد AU - سلطانی, مهرداد AD - کارشناس ارشد صنایع‌دستی، دانشکدۀ هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران. AD - دانشیار گروه صنایع‌دستی، دانشکدۀ هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران. AD - استادیار گروه معماری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 18 IS - 104 SP - 17 EP - 28 KW - تزئینات ﻣﻌﻤﺎری KW - تنگ‌بری KW - چینی‌خانه KW - صفوی KW - گورکانی DO - 10.22034/bagh.2021.225467.4507 N2 - بیان مسئله: تنگ‌بری یکی از عناصر وابسته به معماری در ایران عصر صفوی و هند گورکانی است. روابط فرهنگی و سیاسی صفویان و گورکانیان نقش بسزایی در تعامل و نفوذ هنر بین دو کشور داشته است، به‌طوری که بسیاری از هنرها از جمله هنر تزئینی «تنگ‌بری» که در هند با نام «چینی‌خانه» شناخته می‌شود، بر اثر همین تبادلات رونق یافته است. بر این اساس انجام مطالعة تطبیقی جهت بررسی این آثار به لحاظ ویژگی‌های شکلی و کاربرد آن در فضاسازی معماری ایران دورة صفوی و هند دورة گورکانی، مسئلة اصلی این پژوهش است. این پژوهش با بررسی ویژگی‌های فرمی، نقوش و تکنیک‌های اجرای تنگ‌بری، نگرش متفاوت هنرمندان در شیوه‌های به‌کارگیری این تزئین در بناهای دو سرزمین را مشخص می‌کند.هدف پژوهش: بررسی تأثیر مراودات فرهنگی ایران دورة صفوی و هند دورة گورکانی بر روند تحول عنصر تنگ‌بری، شناخت ویژگی‌های شکلی و چگونگی به‌کارگیری این تزئین در بناهای دو کشور از اهداف اصلی پژوهش است. هدف ثانویة پژوهش استفاده از دانش به‌دست‌آمده از موضوع در طراحی زیورآلات و صنایع‌دستی است که البته در این مقاله به این موضوع پرداخته نشده است.    روش پژوهش: پژوهش حاضر بر اساس تحلیل یافته‌های تاریخی و توصیف نقوش بر مبنای دانش نظری و بصری شکل گرفته است و شیوه‌های گردآوری اطلاعات شامل پیمایش میدانی بناها، مطالعة منابع داخلی و خارجی معتبر و کسب اطلاع از اشخاص صاحب‌نظر است.نتیجه‌گیری: این بررسی نشان می‌دهد عنصر تزئینی چینی‌خانه تحت تأثیر تنگ‌بری‌های ایران و طی روابط فرهنگی ایران و هند در دورة صفوی وارد هنر هندوستان شده است و به لحاظ گونه‌شناسی، به سه فرم کلیِ «محرابی»، «ظرفی» و «کتیبه‌ای» در تزئینات تنگ‌بری هر دو دورة صفوی و گورکانی قابل دسته‌بندی است. تکنیک‌ها و مصالح به‌کاررفته در نمونه‌های ایرانی و هندی دارای تفاوت‌هایی با یکدیگر بوده لیکن به‌صورت کلی تنگ‌بری‌های ایرانی با تنوع شکلی بیشتر، در فضاسازی داخلی کاربرد داشته‌اند. در مقابل نمونه‌های موجود در هند از تنوع در تکنیک‌های ساخت برخوردار بوده و بیشتر در نماسازی سطوح خارجی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. UR - http://www.bagh-sj.com/article_140747.html L1 - http://www.bagh-sj.com/article_140747_732209a6d5030dc686f2829d0f105ed9.pdf ER -