%0 Journal Article %T سنجش نقش محور عبادی در شکل گیری مساجد یزد %J باغ نظر %I پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر %Z 1735-9635 %A وثیق, بهزاد %A ناصری, حسین %A امینی فارسانی, زهرا %D 2022 %\ 08/23/2022 %V 19 %N 111 %P 51-58 %! سنجش نقش محور عبادی در شکل گیری مساجد یزد %K مناسک دینی %K فضای کالبدی %K مسجد %K یزد %R 10.22034/bagh.2022.302283.4986 %X بیان مسئله: نوع سازماندهی مساجد، نشان‌دهندة تفکرات سازندگان آن است که در قالب فرم کلی، سازماندهی نقشه، جایابی فضاها، تزئینات و از این دست قابل بیان است. از دیرباز توجه به جهت قبله و نحوة شکل‌یابی مسجد در نقشة سکونت‌گاه، یکی از مهم‌ترین مسائل شکل‌دهنده به کالبد مساجد بوده است. هدف پژوهش: هدف تحقیق بیان روش‌هایی است که در طی آن قبله نه‌تنها براساس جایگاه محراب بلکه به لحاظ سامانة حرکت و نسبت توده و فضا در شکل حجمی مساجد نشان داده شده است. در واقع می‌توان گفت که هدف تحقیق شناخت نحوة ترکیب محور عبادی و عرفی در مساجد یزد است. روش پژوهش: این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و موردکاوی به بررسی نقشة مساجد یزد بر مبنای تبیین نسبت آن با سلسله‌مراتب و مناسک عبادت، پرداخته است. اطلاعات لازم از طریق اسناد و مدارک کتابخانه‌ای و آرشیو سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد، کتب و مقالات موجود در این زمینه و همچنین مطالعات و بازدید‌های میدانی به دست آمده است. نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد، هندسة مساجد یزد، با تأثیرپذیری از محور قبله به سه دسته شامل تک‌محوری، دومحوری و چندمحوری و از دیدگاه شکلی به هندسی منظم و ترکیبی از اشکال هندسی منظم-غیرمنظم تقسیم شده که معمار در هر کدام از مساجد، بر اساس پیرامون بنا، تمهیداتی مانند الحاق فضاهای جانبی به بنا و یا چرخش در نقشه را اندیشیده و در نهایت فضایی خالص و دارای هندسة منظم را به عنوان نتیجة طراحی حاصل کرده است. در نتیجه علی‌­رغم حل نقشه در کالبد پیرامون، محور عبادی، مهم‌ترین جهت در سازماندهی نقشة مساجد حفظ شده است. %U http://www.bagh-sj.com/article_153542_7a5c8be90dfa24d6218e43611e3f72b1.pdf