طراحی شهری با رویکرد مشارکت همکاری‌جویانه، از ایده تا طرح؛ موردپژوهی: میدان هروی تهران

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

چکیده

بیان مسئله: طراحی شهرها بدون مشارکت و دخالت مردم، شهری منفعل، غیرانسانی و کسالت‌بار عرضه خواهد کرد که شهروندان آن نسبت به آیندة شهر بی‌تفاوت خواهند بود. بنابراین با توجه به پیچیدگی شهرهای معاصر و ناکارآمدی روش‌های سنتی، ارائة روش‌ها و ابزارهای مناسب برای ارتباط، تعاون و همکاری هرچه بهتر میان کارشناسان و ساکنان یک فضای شهری ضروری به نظر می‌رسد. مفهوم مشارکت شهروندی ارتباط مستقیم با مفهوم دموکراسی دارد و اهمیت آن زمانی محرز می‌شود که شهروند فعال در شهر تجلی می‌یابد و توسعة شهر با همکاری و مشارکت مردم صورت می‌پذیرد. در این حالت شهروند نوعی کنشگر به‌حساب می‌آید که برای تعیین سرنوشت خود و برای رسیدن به وضعیت مطلوب، فعالانه در شهر تلاش می‌کند و آیندة شهر برایش مهم تلقی می‌شود. این امر می‌تواند هدف غایی شهر مشارکت‌مدار محسوب شود و نکته حائز اهمیت این است که این مفهوم بایستی به‌صورت اجرایی در فرایند طراحی شهری گنجانده‌شده و در طرح‌های و برنامه‌های شهری به کار گرفته شود.
روش تحقیق: پژوهش حاضر دارای ماهیت نظری-کاربردی است. برای پاسخگویی به دغدغة پژوهش، روش «تحلیلی-تطبیقی» به‌منظور تحلیل نظریات مردم و کارشناسان و تطبیق با اصول و فرایند شهرسازی به کارگرفته‌ شده است. هم‌چنین با استناد به رویکردهای نوین در سراسر جهان از روش‌های برداشت رفتار مستقیم، غیرمستقیم، تعامل گروهی و طوفان ذهنی در جهت بهره‌گیری از مشارکت مردمی استفاده‌ شده است.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشانگر این واقعیت است که به‌طورکلی آرا و نظریات کارشناسان و مردمی که از یک فضای شهری استفاده می‌کنند می‌تواند متفاوت، هماهنگ و گاهی متناقض باشد. بنابراین آنچه در این میان مهم است حق بیان خویشتن توسط تمامی کاربران و کنش‌گران یک فضای شهری است و کارشناس همچون یک کاتالیزور می‌تواند این فرایند را تسریع و تسهیل نماید. این پژوهش با ارائة یک مدل و در قالب مطالعه محدودة میدان هروی فرایندی از طراحی فضای شهری با مشارکت مردم و متخصصین و با توجه به روش‌های طراحی مشارکتی ارائه می‌دهد. این فرایند شامل سه مرحله اصلی 1) آگاهی‌بخشی عمومی 2) کارگاه‌های طراحی و 3) بازخورد مردم بوده و در انتها با توجه به خواسته‌ها و با کمک کنشگران مختلف موجود در منطقه به طراحی سایت مذکور منجر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Collaborative Participation Approach of Urban Design, from Idea to Design (Heravi Square, Tehran)

نویسندگان [English]

  • Seyed Abdolhadi Daneshpour 1
  • Zahra Qafari-azar 2
1 Associate Professor in Urban Design, Iran University of Science & Technology, Tehran, Iran.
2 M.A. in Urban Design, School of Architecture and Environmental Design, Iran University of Science & Technology, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Problem Statement: Designing cities without the participation of the people will provide a passive, inhuman and boring city whose citizens will be indifferent to the future of the city. Therefore, given the complexity of contemporary cities and the inefficiency of traditional methods, providing appropriate methods and tools for better communication, co-operation and collaboration between experts and residents of a metropolitan area seems necessary.
Research objective: The concept of citizenship participation is directly related to the concept of democracy, and its importance becomes evident when the active citizen is manifested in the city and the development of the city is achieved through cooperation and participation of people. In this case, the citizen is considered to be anactor who actively tries to determine his / her fate and attains a desirable status, and the future of the city is considered important to him / her. This can be the ultimate goal of a participant-oriented city, and it is important to note that this concept should be applied to the urban design process and programs.
Research methods: The present research has a theoretical-practical structure. To answer the research concern, the “analytical-adaptive” method has been used to analyze the opinions of the people and experts and to adapt to the principles and process of urban design. Also, it has used direct methods, indirect methods, group engagement and mental storms to take advantage of public participation.
Conclusion: The results of the research indicate that in general the opinions of experts and people who use an urban place can be different, coordinated and sometimes contradictory. Therefore, the important thing is the right to express oneself by all users and actors of a place. An urban design expert as a catalyst can accelerate and facilitate this process. This research presents a model in the form of a study of the Heravi Square, a process for designing urban space with the participation of people and experts and in terms of collaborative participatory design methods. This process consists of three main stages: (1) public information, (2) design workshops, (3) feedback.
Keywords: Collaborative Urban Design, Collaborative Partnerships, Public information, Feedback, Heravi Square.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Participatory urban design
  • Collaborative participation
  • public information
  • feedback
  • Heravi square

مراجع

آقایی، معصومه؛ رمضانی‌پور، عابد؛ احدی، کاظم و عبدی، مهدی. (1392). بررسی ضرورت‌های طراحی سامانة جامع فرهنگی- اجتماعی محله، هم‌راستا با اهداف طرح امنیت اجتماعی محله‌محور. مجله دانش انتظامی پلیس پایتخت (19)، ۱۲۹-۱۶۲.
اسلامی، غلامرضا و کامل‌نیا، حامد. (1392). معماری جمعی از نظریه تا عمل. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
باقرزاده خسروشاهی، مهدیه. (1394). طراحی شهری پایین به بالا (مفاهمه‌ای) تدوین دستور کار فرایند طراحی شهری مشارکتی با رویکرد شارت نمونه موردی: طرح احداث ایستگاه مرکزی مترو در میدان ساعت تبریز. صفه، 25(1)، 61-84.
بحرینی، سیدحسین. (1389). فرایند طراحی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بنرجی، تریدیب و سیدریس، آناستازیا. (1394). طراحی شهری، مفاهیم و جریان‌های معاصر. (ترجمۀ رضا بصیری مژدهی و همکاران). تهران: انتشارات طحان.
شرکا انگلیسی، بنگاه مسکن. (1396). ارائه مکان‌های کیفیت‌مدار. (ترجمۀ سیدعبدالهادی دانشپور و علیرضا زهریان اصفهانی). تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
رحمانی، سارا. (1394). معماری و کرختی محیطی. صفه، 25(68)، 19-34.
رزاقی‌اصل، سینا؛ صمدی حسین‌آباد، سمیرا و حیدری، تیمور. (1396). امکان‌سنجی استفاده از تکنیک‌های متناسب طراحی شهری مشارکتی مبتنی بر بستر و ظرفیت‌های اجتماعی - مکانی (نمونة موردی بازار نوغان شهر مشهد). نشریه مدیریت شهری، (47)، 61-74.
کرمونا، متیو. (1394). مکان‌های عمومی، فضاهای شهری: ابعاد گوناگون طراحی شهری. (ترجمۀ فریبا قرایی و همکاران). تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
گلکار، کورش. (1382). از تولد تا بلوغ طراحی شهری. صفه، 13(36)، 9-23.
Ahn, H. & Park, S. (2007). Design Tools and Three Steps in Participatory Design Processes: A Proposal for Better Communications among Residents and Experts, based on a Case Project of Neighborhood Park in Seoul, Korea, Proceedings of the 6th Conference of the Pacific Rim Community Design Network, Quanzhou, Fujian, China.
Atkins, Ch. (2005). Designing places with people: Developing a Process for Participatory. Urban Design in the City of New Westminster. Vancouver: University of British Columbia.
Barton, H. Grant, M. & Guise, R. (2003). Shaping Neighbourhoods: A Guide for Health, Sustainability and Vitality. London and New York: Spon Press.
Carmona, M., Heath, T., Oc, T. & Tiesdell, S. (2003). Public Places Urban spaces: The Dimensions of Urban Design. Oxford; Boston: Architectural Press.
Carp, F. & Carp, A. (1982). Perceived environmental quality of neighborhoods: development of assessment scales and their relation to age and Gender. Journal of Environmental Psychology, (2), 295-312.
Eyles, J. (1988). Objectifying the subjective: the measurement of environmental quality. Social Indicators Research, (22), 139-153.
Innes, J. & Booher, D. (2004). Reframing public participation: strategies for the 21st century. Planning Theory & Practice, (5)4, 419-36.
Johnson, C. (2011). Shifts in planning culture, Australian Design Review. Retrieved from: http://www.australiandesignreview.com/opinion/958-shifts-in-planning-culturer
Kunze, A., Halatsch, J., Vanegas, C., Maldaner Jacobi, M.,Turkienicz, B. & Schmitt, G. (2011). A Conceptual Participatory Design Framework for Urban Planning, eCAADe 2011: Respecting Fragile Places: Proceedings of the 29th Conference on Education in Computer Aided Architectural Design in Europe, Ljubljana, Slovenia.
Mahdavinejad, M. & Amini, M. (2011), Public participation for sustainable urban planning In Case of Iran, 2011 International Conference on Green Buildings and Sustainable Cities, Procedia Engineering , 21, 405 – 413.
Mckee, C. & Nobre, P. (2009). Designing for others: A case study in downtown Westfield, MA - Understanding, engaging, and collaborating with multiple realities. Masters thesis and project, University of Massachusetts.
Meyer, J. (2011). Participation in the Planning and Design of Public Open Space. Masters Projects. 32. Retrieved fromhttps://scholarworks.umass.edu/larp_ms_projects/32
Oksman,V., Väätänen, A. & Ylikauppila, M. (2014). Future Illustrative and Participative Urban Planning Developing Concepts for Co-creation. Proceedings of the Sixth International Conference on Creative Content Technologies.
Rasmussen, Ch. (2012). Participative design & planning in contemporary urban projects. Urban Planning & Management, Aalborg: Aalborg University.
Sanoff, H. (2000). Community Participation Methods in Design and Planning, US: John Wiley& Sons, INC.
Van Poll, R. (1997). The perceived quality of the urban residential environment: a multi-attribute evaluation. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen.
Wates, N. (2000). The Community Planning Handbook. London: Earthscan.
White, S. (1996). Depoliticising development: The uses and abuses of participation. Development in Practice, 6(1), 6-15.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار