ارائۀ مدل ارزیابانه از ﭼﺎلش‌های نظام ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻬﺮی ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺟﺪﻳﺪ ایرانی مبتنی بر رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسالمی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

بیان مسئله: با توجه به ماهیت شهرهای جدید در ایران، اسکان مطلوب و دستیابی به سطح مورد انتظار ساکنان از زندگی باکیفیت شهری در این سکونتگاه‌ها با چالش‌های متفاوتی مواجه است.
هدف: هدف این تحقیق ارائۀ مدل ارزیابانه از چالش‌های مدیریت شهرهای جدید بر مبنای رویکرد مدل‌سازی ساختاری-تفسیری است.
روش تحقیق: در تحقیق حاضر از روش مدل‌سازی ساختاری-تفسیری برای ترسیم روابط سلسله‌مراتبی عامل‌های اصلی استفاده ‌شده که در آن، قضاوت‌های گروهی از خبرگان منبع اصلی گردآوری اطلاعات است. بر مبنای این روش، در تحقیق حاضر ابتدا ماتریس خودتعاملی اولیه تولید و سپس ماتریس دستیابی نهایی ترسیم شد و براساس آن، متغیرها سطح‌بندی و روابط آنها با یکدیگر ترسیم و خوشه‌بندی شدند.
نتیجه‌گیری: در دسته‌بندی متغیرها، عامل «زیست‌محیطی» در سطح اول، عامل «اجتماعی و فرهنگی» به عنوان دومین سطح، عامل «تسهیلات و خدمات» به عنوان سومین سطح، عوامل «اداری و نهادی» و «شهرسازی و معماری» به عنوان چهارمین سطح، عامل »مالی و بودجه« به عنوان پنجمین سطح و عوامل «برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری» و «قانونی و حقوقی» به عنوان ششمین سطح از عوامل دسته‌بندی شدند و در دیاگرام روابط علت و معلولی قرار گرفتند. همچنین براساس خوشه‌بندی عوامل، دو عامل «برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری» و «قانونی و حقوقی» به عنوان عوامل مستقل (محرک)، عامل‌های «شهرسازی و معماری»، «اداری و نهادی»، «مالی و بودجه» و «زیست‌محیطی» به عنوان عوامل واسط و عامل‌های «تسهیلات و خدمات» و «اجتماعی و فرهنگی» به عنوان عامل‌های وابسته مشخص شدند. هیچ کدام از عامل‌ها به عنوان عامل خودمختار خوشه‌بندی نشدند. نتایج این تحقیق ضمن یاری‌رسانی به برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران این بخش در بازنگری نظام مدیریت شهری شهرهای جدید، می‌تواند میزان موفقیت اصلاح ساختار این نظام را در ارتقای توان مقابله با چالش‌ها و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان در این شهرها بالا ببرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Assessment Model for Challenges of Urban Management System in Iranian New Towns, Based on Interpretive Structural Modeling (ISM) Approach

نویسندگان [English]

  • Muhammad Aeeni 1
  • Hossein Zabihi 2
  • Zahra Sadat Saeideh Zarabadi 2
1 PhD Candidate, Department of Urban Development, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Urban Development, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Problem Statement: Regarding the nature of the New Towns in Iran, the attempt to have a desirable habitation and an expected level of urban qualified life by residents in these settlements is faced with multiple challenges.
Aims: This research aims at presenting an evaluative model of the urban management challenges in New Towns based on the interpretive structural modeling approach.
Methodology: In the present study, the interpretive structural modeling is used to map the hierarchical relationships of the main factors. Hence, the main sources of data in this study are the opinions of a panel of experts in this field. In this method, the initial self-interaction matrix is created and the final reachability matrix is drawn. Thereafter, the variables are ranked and their relationships are clarified and clustered.
Conclusion: The results indicate that the factors are ranked in six groups that are included in the cause and effect diagram as follows: the “environmental” factors at the first level, the “social and cultural” factors at the second level, the “facilities and services” at the third level, the “administrative and institutional” factors and “urban development and architecture” factors at the fourth level, the “financing and budgeting” factors at the fifth level and finally the “planning and policy-making” and “legal” factors at the sixth level. Moreover, the clustering of factors showed that the two “planning and policy making” factors and “legal” factors are recognized as independent driving factors. In addition, “urban development and architecture”, “administrative and institutional”, “financing and budgeting”, and “environmental” factors were identified as intermediary factors. Finally, the “facilities and services”, and “social and cultural” factors were considered as dependent ones. None of the factors were clustered as autonomous. The results of this research can help planners and policy-makers to review the urban management system of New Towns for further improvement of the system structure and enhancing the ability of facing the challenges and improving the quality of life for citizens of these towns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interpretive Structural Modeling
  • New Towns
  • Urban Management System
  • Urban Management Challenges
آیینی، محمد. (1393). مدیریت شهری در ایران از نگاه قوانین. تهران: رایحه تسنیم.
آیینی، محمد؛ ذبیحی، حسین و سعیده‌زرآبادی، زهرا سادات. (1397). بررسی چالش‌های نظام مدیریت شهری در شهرهای جدید ایران. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 7(27)، 124-111.
ارجمندنیا، اصغر. (1378). حیات اجتماعی در شهر جدید. آبادی، 8(29)، 50-41.
امامی، میترا و عرب، نرگس. (1396). مروری بر شاخص‌های مکان‌یابی شهر جدید. فصلنامه انسان و محیط‌زیست، 15(2)، 143-131.
ایراندوست، کیومرث و امینی، امین. (1390). ارزیابی چالش‌های مدیریت شهرهای کوچک اندام از دید گروه‌های ذی‌نفوذ. فصلنامه مطالعات شهری، 1(1)، 108-91.
بوربور اژدری، مرضیه و بوربور اژدری، مهدیه. (1395). مدل مفهومی الگویابی پارسل‌های مناسب مسکونی در شهرهای جدید با استفاده از داده‌کاوی مکان محور: مطالعه موردی شهر جدید پردیس. فصلنامه مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، 2(1)، 44-36.
پیران، پرویز. (1385). شهرهای جدید، بی‌تاریخ و بدون فرهنگ: مسئله هویت‌یابی. مجموعه مقالات هویت شهرهای جدید. تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
تبریزی، جلال. (1385). نگاهی به مبانی نظری ساخت شهرهای جدید در ایران. مجموعه مقالات همایش بین‌المللی شهرهای جدید. تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
جلالی، دانن. (1389). شهرداری‌ها و مدیریت بهره‌برداری در شهرهای جدید، گفتگو با اسماعیل صالحی. نشریه شهرداری‌ها، 11(99)، 47-41.
جواد شهیدی، کوروش. (1377). مقدمه‌ای بر مفاهیم نوشهرها از آغاز تا امروز. تهران: انتشارات پژوهنده.
چهارراهی، ذبیح‌الله. (1388). تحلیلی بر تقسیمات کالبدی شهر شیراز براساس مدیریت یکپارچه شهری (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد رشتة جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری). دانشگاه تهران، تهران.
حاتمی‌نژاد، حسین؛ زمانی، زهرا؛ حاجی‌نژاد، صادق و قضایی، محمد. (1392). آسیب‌شناسی شهرهای جدید در ایران. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 22(88)، 57-47.
حبیبی، سید محسن. (1384). شهر جدید آستانه‌ای برای تکوین خاطره و حافظه شهری. مجموعة خلاصه مقالات همایش بین‌المللی شهرهای جدید. تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
حجتی، نگین و نعمتی‌مهر، مرجان. (1396). کاربست برنامه‌ریزی فرهنگی در شهر جدید هشتگرد. صفه، 27(77)، 98-79.
حسین‌زاده دلیر، کریم؛ پورمحمدی، محمدرضا و سیدفاطمی، سید مجید. (1390). بررسی ضرورت ایجاد شهرهای جدید در نظام شهری ایران. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی، 16(38)، 18-1.
حیدری، جهانگیر. (1393). بررسی ضرورت ایجاد و ارزیابی عملکرد شهر جدید عالی‌شهر. فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی، 4(3)، 134-115.
داستان، محمدخلیل. (1384). جایگاه شهرهای جدید در توسعة پایدار. مجموعه مقالات شرکت عمران شهرهای جدید (جلد سوم). تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
رفیعیان، مجتبی و محمودی، مهران. (1393). ارزیابی الگوی مکان‌گزینی شهرهای جدید منطقه شهری تهران با استفاده از روش ارزیابی چند متغیره. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 12(36)، 122-109.
زبردست، اسفندیار و جهانشاهلو، لعلا. (1386). بررسی عملکرد شهر جدید هشتگرد در جذب سرریز جمعیت. مجله جغرافیا و توسعه، 5(10)، 22-5.
زیاری، کرامت‌الله. (1394). برنامه‌ریزی شهرهای جدید. چاپ پانزدهم. تهران: انتشارات سمت.
زیویار، پروانه و رجبی، آزیتا. (1387). گسترش فضایی و ضرورت ایجاد شهرهای جدید: نمونه موردی شهر جدید پردیس. فصلنامه سرزمین، 5(19)، 65-53.
سرور، رحیم؛ توکلی، محمدرضا و بحیرایی، حمید. (1395). برنامه‌ریزی و مدیریت شهرهای جدید: توسعه اجتماعی و سرزنده سازی شهری. تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
سعیدی رضوانی، نوید؛ عبداللهی، مجید؛ ایازی، سیدمحمدهادی؛ نوذرپور، علی؛ ایمانی جاجرمی، حسین؛ کاظمیان، غلامرضا و صالحی، اسماعیل. (1392). مدیریت شهری (جلد سوم): بررسی تطبیقی نظام مدیریت شهری در کشورهای نمونه. تهران: انتشارات تیسا.
سعیدیان، عبدالحسین. (1387). شناخت شهرهای ایران. تهران: انتشارات علم و زندگی.
سیاف‌زاده، علیرضا. (1392). مدیریت شهری کلان‌شهر تهران: فرصت‌ها و چالش‌ها. تهران: انتشارات امیرکبیر.
سیدجوادین، سید رضا؛ هاشمی، مهدی و محمودیان، امید. (1395)، ارائة مدلی به منظور تبیین مسئولیت اجتماعی در شرکت‌های نفت و گاز با استفاده از مدل‌سازی ساختاری-تفسیری (ISM). فصلنامه مدیریت دولتی، 8(1)، 92-75.
شرکت عمران شهرهای جدید. (1385). بیانیة همایش بین‌المللی شهرهای جدید. تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
شول، عباس و صادقی، سعید. (1396). ارائة مدلی جهت ارزیابی شاخص‌های چابکی پالایشگاه گاز فجر جم با رویکرد مدل‌سازی ساختاری-تفسیری. فصلنامه مدیریت صنعتی، 12(40)، 80-63 .
طلاچیان، مرتضی. (1383). نگاهی به شهرهای جدید. تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
قرخلو، مهدی و عابدینی، اصغر. (1388). ارزیابی چالش‌ها و مشکلات شهرهای جدید و میزان موفقیت آنها در ایران: شهر جدید سهند. فصلنامه مدرس علوم انسانی، 13(1)، 191-165.
کاظمیان، غلامرضا؛ صالحی، اسماعیل؛ ایازی، سید محمدهادی؛ نوذرپور، علی؛ ایمانی جاجرمی، حسین؛ سعیدی رضوانی، نوید و عبداللهی، مجید. (1392). مدیریت شهری (جلد اول): مبانی و حوزه‌ها. تهران: انتشارات تیسا.
کهن‌خاکی، سمیرا. (1394). شناسایی عوامل حیاتی موفقیت تجارت سیار با رویکرد تفسیری-ساختاری. فصلنامه اختصاصی تبلیغات و بازاریابی، 1(1)، 122-111.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1380). شهرهای جدید: سنجش دلایل ناکامیابی‌ها و پیشنهاد راهکارهایی برای آینده (شماره مسلسل 6206، کد موضوعی 410). تهران: دفتر امور زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
مزینی، منوچهر. (1373). مقالاتی در باب شهر و شهرسازی. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
مشکینی، ابوالفضل؛ سلیمانی، محمد؛ عزیزی، حسین؛ زارعی، معصومه و زارع‌پیشه، نرگس. (1392). ارزیابی میزان تحقق‌پذیری اهداف شهرهای جدید در ایران: مطالعه موردی شهر جدید صدرا. شهرها، 1(1)، 41-29.
میریان، سید محمود. (1385). تجارب ایجاد شهرهای جدید در ایران و جهان. مجموعه مقالات همایش بین‌المللی شهرهای جدید. تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
نصیری، اسماعیل و بابا، علیرضا. (1393). شهرهای جدید و توسعة یایدار شهری. همایش ملی مهندسی عمران، معماری و مدیریت پایدار شهری. گرگان: سازمان ملی استاندارد استان گلستان.
وان‌دیک، ماین پیتر. (1393). مدیریت‌شهری از نظریه تا عمل: اداره کشورهای در حال توسعه. تهران: انتشارات تیسا.
هراتی، سودابه و زیویار، پروانه. (1391). جایگاه شهرهای جدید در نظام شهری. تهران: جهاد دانشگاهی واحد شهید بهشتی.
Attri, R., Grover, S., Dev, N. & Kumar, D. (2012). An ISM approach for modelling the enablers in the implementation of Total Productive Maintenance (TPM). International Journal of System Assurance Engineering and Management, 4(4), 313-326. doi: 10.1007/s13198-012-0088-7
Chidambaranathan, S., Muralidharan, C. & Deshmukh, S. (2008). Analyzing the Interaction of Critical Factors of Supplier Development Using Interpretive Structural Modeling—an Empirical Study. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 43(11-12), 1081-1093. doi: 10.1007/s00170-008-1788-7 
Dubey, R. & Ali, S. (2014). Identification of Flexible Manufacturing System Dimensions and Their Interrelationship Using Total Interpretive Structural Modelling and Fuzzy MICMAC Analysis. Global Journal of Flexible Systems Management, 15(2), 131-143. doi: 10.1007/s40171-014-0058-9
Hornby, A. (2004). Oxford advanced learner›s dictionary of current English. Oxford: Oxford University Press.
Jharkharia, S. & Shankar, R. (2005). IT-enablement of Supply Chains: Understanding the Barriers. Journal of Enterprise Information Management, 18(1), 11-27. doi: 10.1108/17410390510571466
Mangla, S., Madaan, J., Sarma, P. & Gupta, M. (2014). Multi-objective Decision Modelling Using Interpretive Structural Modelling for Green Supply Chains. International Journal of Logistics Systems and Management, 17(2), 125. doi: 10.1504/ijlsm.2014.059113
Nandakumar, M. K., Jharkharia, S. & Nair, A. S. (Eds.). (2014). Organisational flexibility and competitiveness. New Delhi: Springer India.
Raut, R., Priyadarshinee, P., Gardas, B. & Jha, M. (2018). Analyzing the factors influencing cloud computing adoption using three stage hybrid SEM-ANN-ISM (SEANIS) approach. Technological Forecasting and Social Change, 134, 98-123. doi: 10.1016/j.techfore.2018.05.020
Ziari, K. (2006). The Planning and Functioning of New Towns in Iran. Cities, 23(6), 412-422. doi: 10.1016/j.cities.2006.08.006
Ziari, K. & Gharakhlou, M. (2009). A Study of Iranian New Towns during Pre- and Post-revolution. International Journal of Environmental Research, 3(1), 143-154. doi: 10.22059/IJER.2009.43
Zamani, B. & Arefi, M. (2013). Iranian New Towns and their Urban Management Issues: A Critical Review of Influential Actors and Factors. Cities, 30(1), 105-112. doi: 10.1016/j.cities.2012.01.003