گونه‌‌شناسی خیال در فرایند طراحی معماری

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، ایران.

2 استاد دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز‌، ایران.

3 استادیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، ایران.

چکیده

مقالة پیش‌رو با محوریت موضوع طراحی شکل گرفته است. چیستی طراحی و چگونگی آن همواره دغدغة نظریه‌پردازان و محققان در حوزه‌های مختلف بوده است. در این میان تنوع دیدگاه‌ها و زمینه‌های نگرش به موضوع به جای وجود یک نظریة واحد مسئله‌ای قابل توجه است. هنگامی که مسئلة عدم قطعیت به میان می‌آید، یعنی با پدیده‌ای روبه‌رو هستیم که خطی نیست و تنها از منظر خرد و منطق نمی‌توان آن را شناخت. در این میان عده‌ای جنبه‌های متافیزیک را جست‌وجو می‌کنند، عده‌ای از بُعد روان‌شناختی، ناخودآگاه را مورد بررسی قرار می‌دهند و گروهی دیگر نگاهی عرفانی به مسئله دارند. این جنبة ناشناختة نهفته در طراحی می‌تواند برای طراح و مخاطب نیرویی رازآلود، محرک، ترس‌آور یا لذت‌بخش باشد. طراحی در نقش آفرینشی خود برخاسته از عالم فردیِ طراح و دنیای ذهنی اوست که در چهارچوب علم به سنجش برده می‌شود و دگر بار به خیال بازمی‌گردد. بر این اساس در خوانش طراحی، مجموعه‌ای از مؤلفه‌های درونی و بیرونی همزمان به میان می‌آیند. شناخت این فضای طراحی و چگونگی دگرپذیری آن موضوعی است که برای ما اهمیت دارد. رویکرد ما فرایندمحور است. در کنار مطالعاتی که پیرامون شاخصه‌های فضای فیزیکی شکل گرفته است، ضروری است شاخصه‌های فضای ذهنی نیز مطالعه شود. این فضای ذهنی را معادل همان فضای خیال طراح در نظر می‌گیریم. مشخص است که به طور مستقیم نمی‌توانیم به مکانیسم تخیل دسترسی داشته باشیم، اما می‌توانیم سعی کنیم که کارایی آن را روی سطوح ساختاری شرح دهیم. روش پژوهش تلفیقی است از شیوة روایتی و تحلیل هرمنوتیکی-پدیدارشناسی. شیوة پژوهش نیز فرایندمحور است و بر فرایند طراحی تمرکز دارد. پژوهش بر مبنای مجموعه‌ای از روابط و اثرگذاری‌های متقابل شکل می‌گیرد. تکیه بر خیال لازمة آفرینش‌گری است. خیال یک گریز دوست‌داشتنی است که بسیاری از محدویت‌ها در آن راه ندارند. همه‌‌چیز در خیال ممکن می‌شود. تجربه‌ای از آزادی و آزادگی است. فضای خیال هرکس مختص به خود اوست و شکل آن با دیگری تفاوت دارد. مجموعه‌ای از درون‌مایه‌های فردی، شاخصه‌های فضای خیال را شکل می‌دهند. طراح در جریان طراحی در گذار مدام میان این فضای خیال و فضای فیزیکی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Typology of imagination in the process of architectural design

نویسندگان [English]

  • Sara Amini 1
  • Mohammad Mansour Falamaki 2
  • Ghazal Keramati 3
1 Faculty of Architecture and Urbanism, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Iran.
2 Professor of Architecture and Urbanism, Islamic Azad University, Tehran Central Branch, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urbanism, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The paper focuses on the design subject. The matter of what is design and how it is work has always been the concern of theorists and researchers. In the meantime, it is a significant issue that rather than the existence of a single theory, we have a variety of views and context of the attitude. When uncertainty arises, we are confronted with a phenomenon that is not linear and cannot be perceived just through the logic. Some find metaphysical aspects, some have examined unconscious from the psychological point of view and others have a mystical look at the issue. As a designer and audience, this unknown aspect of design can be mysterious, stimulant, frightening, or enjoyable. Design as creativity arises from designer’s individual physical and mental world, it is created by imagination, measured by science, and once again returns to the imagination. A set of internal and external components is involved in design. Recognizing this design space and its transformation is what matters to us.
An approach is process-centered. In addition to studies on the characteristics of physical space, mental space’s characteristics are also should be studied. We consider this mental space to be the same as the imaginary space of the designer. Direct access to the imagination mechanism is impossible, but we can try to explain its effectiveness on the structural levels. The research method is a synthesis of narrative and hermeneutic-phenomenological analysis.it is process-oriented and focuses on the design process. The research is based on a set of connections and interactions. creativity should be relying on the imagination. It is a lovely escape with no limits. in imagination, everything is possible. It is an experience of freedom. Everyone’s having a unique imaginary space that is quite different from others. A series of individual elements forms the characteristics of this space. in a design process, designer flows in continuous transition between this imaginative space and physical space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Design
  • Creative space
  • Imagination
  • Idea
  • Vertu
•آذری ازغندی،جمشید. (1389). دنیای تصور،هنر و ادبیات از منظر سارتر. پژوهش ادبیات معاصر جهان، (58) : 30-5.
•آرنهایم، رودلف. (1393). هنر و ادراک بصری : روان‌‌شناسی چشم خلاق. ت : مجید اخگر. تهران : سمت.
•آریان‌پور، امیرحسین. (1357). نقد ادبی، فرویدیسم با اشاراتی به ادبیات و عرفان. تهران : امیرکبیر.
•الکساندر،کریستوفر. (1392). سرشت نظم. جلد دوم. ت : رضا سیروس صبری. تهران : انتشارات پرهام نقش.
•بانی‌مسعود، امیر. (1391). معماری معاصر ایران : در تکاپوی بین سنت و مدرنیته. تهران : هنر معماری قرن.
•باشلار،گاستون. (1391). بوطیقای فضا. ت : مریم کمالی و محمد شیربچه. تهران : انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
•باوندیان،علیرضا. (1389). نقش خیال در فرایند آفرینش هنری.اندیشه‌های نوین تربیتی، (1) : 94-73.
•بخشی، ناهید. (1390 ). تغییر سازمانی.کار و جامعه، (139) : 66-54.
•براون، مایکل. (1396). تفکر معمارانه : فرآیند طراحی و چشم خیال اندیش. ت : سعید حقیر. تهران : انتشارات فکر نو.
•بنه ولو، لئوناردو. (1395). تاریخ معماری مدرن : نهضت مدرن (1940-1918). ت : علی محمد سادات افسری. تهران : مرکز نشر دانشگاهی.
•پالاسما، یوهانی. (1395). خیال مجسم. ت : علی اکبری. تهران : انتشارات پرهام نقش.
•پرویزی، محمد. (1387). طراحی در بیان و روش. تندیس، (121) : 13-12.
•راثی، فاطمه. (1390). زمان اندیشی دورنی از دیدگاه هوسرل. جستارهای فلسفی، (20) : 90-63.
•سارتر، ژان پل. (1348). ادبیات چیست. ت : ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی. تهران : نیلوفر.
•علیا، مسعود. (1395). جایگاه امر حسی در پدیدارشناسی هنر دوفرن.پژوهش‌های فلسفی، 10 (18) : 109-95.
•فریدی‌زاد، امیرمسعود. (1395). ابهام زدایی از تفکر طراحی و شاخص‌های آن. دوفصلنامه مطالعات تطبیقی هنر، 6 (11) : 37-25.
•فلامکی، محمد‌منصور. (1390). ریشه‌ها و گرایش‌های نظری معماری. تهران : نشر فضا.
•فیضی، محسن و خاکزند، مهدی. (1384). تفکر طراحی در فرایند طراحی معماری. باغ نظر، (4) : 23-13.
•کستنبوم، جکی. ( ). نوامبر و دسامبر 1989.م. مجله معمار ژاپنی،
•گرجی مهلبانی، یوسف. (1386). تفکر طراحی و الگوهای فرایندی آن. صفه، (45) : 123-106.
•مالگریو، هری فرانسیس،پالاسما،یوهانی ، اربیب، مایکل. (1396). معماری و علوم اعصاب. ت : محمدرضا ملکی. تهران : انتشارات حیات.
•مفتونی، نادیا. (1388). خیال مشایی-خیال اشراقی و خلاقیت.خردنامه صدرا، (55) : 44-32.
•محمود الغراب، محمود. (1395). نقش خیال (اندیشه‌های ابن عربی در باب خیال). ت : دکتر محمد فرهمند. تهران : نشر جامی.
•مددپور، محمد. (1383). آشنایی با آرای متفکران درباره هنر. تهران : نشر سوره مهر.
•نادری، منیره. (1396). بررسی مفهوم آفرینشگری در هنر و معماری با تأکید بر آرای ارسطو. مدیریت شهری، (47) : 474-447.
•نامی،غلامحسین. (1387). مبانی هنرهای تجسمی. تهران : توس.
• Asimow, M. (1962). Introduction to design. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Branscome, E. (2017). Hans Hollein and Postmodernism: Art and Architecture in Austria. New York: Taylor & Francis.
• Cross, N. (2011). Design thinking (understanding how designer think and work). Oxford: Berg Publishers.
• Dufrenne, M. (1973). The Phenomenology of Aesthetics Experience. Translated by E. Casey. Evanston: Northwestern University Press.
• Kahn, L. (1998). Conversations with Students. Houston, Texas:
Rice University School of Architecture.
• Le Corbusier. (1986). Towards a new architecture. New York:
Dover Publications.
• Rowe, G. P. (1991). Design thinking. London: MIT press.
• Lawson, B. (1980). How designers think: The design process demystified. Oxford, UK: Architectural Press.
• Luchetti, R. & Stone, P. J. (1985). Your office is where you are. Harvard Business Review, 62 (1), 111–120.
• Nygaard, F. M. (2013). The Aesthetics of Imagination in Design (Design Thinking, Design Theory). New York: The MIT Press.
• Perouse, L. (1981). And If the Imaginary ... An investigation of the Imaginary and our relation with our built surroundings.
Ph. D. thesis. Massachusetts Institute of Technology.
• Sawa, M. (2016). The laboratory life of a designer at the intersection with algal biotechnology. Architectural Research Quarterly – Special: Architecture as Synthetic Biology, (20): 65-72.
• Schon, D. A. (1983). The reflective practitioner,How professionals think in action. London: Temple Smith.
• Sullivan, L. & Etlin, R. A. (2000). The Life-Enhancing Symbiosis of Music, Language, Architecture, and Ornament. Springer.
• Shakespeare, W. A. (1596). MIDSUMMER NIGHT’S DREAM TRANSLATION, Act V. Athens: The palace of THESEUS.
• Toben, R. (1982). Space-Time and Beyond. New York: Plume publisher.