بازشناسی و تدقیق علت وجودی و نقش کارکردی شناشیر در بافت تاریخی بوشهر

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد،منظر،دانشکده هنر و معماری،دانشگاه آزاد،واحد جنوب،تهران،ایران

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان. ایران

چکیده

بیان مسئله : معماری گذشتة ما همواره پاسخ‌گوی نیازهای کاربران خود بوده که این پاسخ‌گویی خود را در قالب عناصر معماری با ویژگی‌های گوناگون به نمایش می‌گذارد. به نظر می‌رسد امروزه نیز برای حل بسیاری از مشکلات خود می‌توان این عناصر را مورد استفاده و بازآفرینی قرار داد. در این باره باید بیان کرد که برای بازآفرینی این عناصر به شناختی دقیق نیازمندیم تا نقش و کارکرد این عناصر نزد ما تدقیق ‌شود. به نظر می‌رسد که این ‌نقش‌ها در ارتباط با عنصری از معماری بومی بوشهر به نام شناشیر در ‌پژوهش‌های پیشین درست و به صورت مشخص بیان نشده است.
هدف : در این پژوهش سعی بر آن است تا بر خلاف ‌پژوهش‌های پیشین که در آنها شناشیر تنها از یک بعد بررسی شده است، هم‌زمان از ابعاد مختلفی بررسی ‌شود تا بتوان ریشه‌ها و دلایل وجودی شناشیر را به منظور احیای آن، شناخت، چرا که احیای این گونه از عناصر برای حل بسیاری از مشکلات امروزمان مانند : مصرف بسیار زیاد انرژی به منظور کاهش و تعدیل شرایط محیطی در اقلیم گرم و مرطوب و مشکلات حاصل از یکسان‌سازی در مناطق مختلف کشورمان، ضروری است.
روش تحقیق : بدین منظور با استفاده از روش مطالعة ‌کتابخانه‌ای، بررسی‌های میدانی و بیان دلایل عقلانی (استدلال‌های شهودی_بازتابی) نقش اصلی شناشیر شناسایی، تناقض‌های موجود در ‌پژوهش‌های پیشین بیان و کارکرد‌های ضمنی شناشیر بیان ‌می‌شود.
نتیجه‌گیری : در این راستا باید بیان داشت که در اکثر ‌پژوهش‌های پیشین شناشیر به عنوان فضایی برای استفاده از جریان باد و فضایی برای زیستن معرفی شده است اما در این پژوهش، فرضیه‌هایی بیان و با استفاده از استدلال‌های عقلانی اثبات می‌شوند که نشان ‌می‌دهد شناشیر محل یا مکانی برای گذراندن وقت یا ‌انجام فعالیتی نبوده که شرایط آسایش در آن اهمیت داشته باشد بلکه شناشیر عنصری بوده است که استفاده از حداکثر جریان هوا را در اتاق‌های 6 دری و 5 دری به همراه داشتن ایمنی و همچنین حفظ محرمیت فراهم ‌می‌کرد. در این پژوهش بیان ‌می‌شود که شناشیر فواید دیگری هم چون سایه‌اندازی بر روی جداره و حیاط مرکزی داشته یا رابط بین فضاهای طبقات بالا هم بوده و ... ولی هیچ کدام دلیل اصلی به وجود آمدن شناشیر نبوده بلکه فوایدی بوده که ساکنان خانه در کنار عملکرد اصلی شناشیر (که در بالا بیان شد) از آن بهره‌مند می‌شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recognizing and Determining the Existence Reason and Functional Role of Senasir in the Historical Context of Bushehr

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Bahrani 1
  • Azadeh Sepehri ahrami 2
1 MA student, Landscape Design , Faculty of Arts and Architecture, Azad University, South Branch, Tehran, Iran
2 M. A. Student, Architecture, Faculty of Arts and Architecture, Azad University, Kashan Branch, Iran.
چکیده [English]

Statement of the Problem: Our past architecture has always fulfilled needs of its users, displaying it in the form of architectural elements with various features. It seems that today, in order to solve many problems, these elements can be used and recreated. It should be said that in order to recreate these elements, we need to have a precise recognition of the role and function of these elements. In previous studies, these roles were not explicitly and accurately described in relation to an element of the vernacular architecture of Bushehr, known as Senasir. Objectives: Unlike previous studies, in this research, we try to investigate different dimensions of Senasir in order to find the roots and the reasons for the existence of Senasir to recover it, because the restoration of this kind of elements is necessary to solve many of our problems today, such as excessive energy consumption in order to reduce and adjust the environmental conditions in a warm and humid climate and the problems of equalization in different regions of our country. Methodology: For this purpose, the method of library research, field research and stating rational reasons (reciprocating-intuitive arguments) are used to identify the main role of Senasir and express the contradictions in previous researches and implicit functions of Senasir.
Conclusion: In this regard, it should be mentioned that in most of the previous studies, Senasir has been defined as a space for the use of windflaw and space for living, but in this research, hypotheses are expressed and proved by rational reasoning indicating that it has not been a place or location to spend time or to do something in which the comfort conditions are of importance, but it has been an element providing the use of maximum airflow in the 6-door and 5-door rooms as well as safety and preservation of privacy. In this research, it has been argued that there are other benefits, such as shading on the wall and the central courtyard, or the interface between the upper floor spaces, etcetc.,, but none of them was the main reason for the creation of Senasir, but there were benefits for the inhabitants of the house along with the main performance of SenasirSenasir,, as stated above.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Senasir
  • Vernacular architecture
  • Bushehr
  • Climate
  • Historical context
امیری، سمانه و پورمحمد، سها و کریمی، باقر. 1395. بررسی و سنجش مؤلفه‌های معماری انعطا‌ف ­پذیر در طراحی خانه‌های مسکونی (نمونه موردی : بوشهر)، دومین کنفرانس بین‌المللی عمران، محیط زیست و مدیریت شهری.
اداره کل هواشناسی استان بوشهر.1393. سال‌نامه اداره کل هواشناسی استان بوشهر. بوشهر : اداره کل هواشناسی استان بوشهر.
براتی، ناصر. 1392. روش تحقیق در مطالعات محیطی. تهران: انتشارات ساکو.
حمیدی، سیدجعفر. 1380. فرهنگ نامة بوشهر. تهران : وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
دهدشتی، سمیه و روسائی، امین.1393. بررسی عملکرد و ‌روش‌های ساخت شناشیر در بناهای بافت قدیم بوشهر، کنفرانس بین‌­المللی ‌روش‌های نوین طراحی و ساخت در معماری زمینه­‌گرا.
رنجبر، احسان و پورجعفر، محمدرضا و خلیجی، کیوان. 1389. خلاقیت‌های طراحی اقلیمی متناسب با جریان باد در بافت قدیم بوشهر.باغ نظر، (13):17-34.
رسایی کشوک، سام. 1384. شکوه ابوشهر. بوشهر : شروع.
زنگویی، پردیس و ترکمان، احمد. 1393. کاربرد  شناشیر در صرفه جویی مصرف انرژی ساختمان در بوشهر، کنفرانس بین المللی نیارش شهر پایا. تهران : موسسه سفیران فرهنگی مبین.
آرشیو سازمان میراث فرهنگی استان بوشهر، مجموعه تصاویر بافت قدیم بوشهر.
عینی‌­فر، علیرضا. 1394. ‌روش‌های تحقیق در معماری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
غلام‌زاده ­جفره، فرامرز. 1392. معماری بوشهر در دوره زند و قاجار. تهران : آباد بوم.
فلاح ­فر، سعید.1387. فرهنگ واژه‌­های معماری سنتی ایران. تهران : کاوش پرداز.
محمدی، امین.1391. بررسی عملکرد سایه ­اندازی شناشیر و اصلاح آن به روش نقاب سایه در بوشهر، نشریه شهر و معماری بومی، شماره:2، صص:53-63.
مسعودی ­نژاد، مصطفی و زربخش، فاطمه و رضایی میرقاید، گلشن. 1395. بررسی تطبیقی الگوی کالبدی_اقلیمی شناشیل در خانه‌های بومی اهواز و بوشهر، کنفرانس بین المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط زیست، افق‌های آینده، نگاه به گذشته.
معماریان، غلام حسین. 1375.  آشنایی با معماری مسکونی ایران (گونه‌­شناسی و برون‌­گرایی). تهران : دانشگاه علم و صنعت ایران.
هدایت، اعظم و طبائیان، مرضیه. 1391. بررسی عناصر شکل دهنده و دلایل وجودی­ آنها در خانه‌های بافت تاریخی بوشهر، نشریه شهر و معماری بومی، (3): 54-35.
هدایت، اعظم و عشرتی، پرستو. 1395. گونه‌شناسی شکلی و استقراری شناشیر در معماری بومی بندر بوشهر، فصل نامه علمی_پژوهشی قطب علمی معماری اسلامی، (13) :61-40.
Elkhatieb, M.& Steve Sh. ( 2016). Climate Adaptive Building Shells for Office Buildings in Egypt, in the Proceedings of Conference SBE16, Dubai, 17-19 January.
Parsaee, M. Parva, M. & Karimi, B. (2015). Space and Cocept Analysis based on Semiology Approach in Residential Architecture, the Case Study of Traditional City of Bushehr, Iran, Housing and Building National Research Center. HBRC Journal. (11): 368-383.
Etman, O, O T, Sherif ‌,  E. (2013). Double-Skin Façades in Egypt between Parametric and Climatic Approaches. In the Proceedings of 31st eCAADe Conference, Vol. 1, 459-465, Faculty of Architecture, Delft University of Technology, Delft, Netherlands.
Yeomans, R. (2006). The Art and Architecture of Islamic Cairo. Egypt: American University in Cairo Press, Garnet Publishing.
Aljofi, E. (2005). The Potentiality of Reflected Sunlight through Rawshan Screens, In the Proceeding of International conference “Passive and Low Energy cooling for The Built Enviroment”, 817-822, Santorini.
Fathy, H. (1968). Natural Emergy and Vernacular Architecture: Principles and Examples with Reference to Hot Arid Climates, Walter and Sultan Abd-el-rahman Ahmad(Eds), Chicago and London.