همزیستی درون و برون معماری در اَرسن نقش جهان

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 مدیر گروه و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد مراغه

2 استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران

3 دانشگاه تهران

4 مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه

چکیده

بیان مسئله: معماری را می‌توان تنظیم رابطه درون و بیرون متأثر از ماهیت دو وجه آن­ دانست و معماری سنتی نیز به عنوان گنجینه دانش و تجربه پیشینیان می‌تواند از زوایای نوینی مورد کنکاش قرار گیرد. فرض بر این است که در معماری مکتب اصفهانی به عنوان دوره­ای مؤثر از معماری ایران، همزیستی درون و بیرون دگرگون شده است.
هدف : تحلیل فضایی و کالبدی بناهای شاخص میدان نقش جهان از منظر جایگاه، عوامل و چگونگی همزیستی درون و بیرون و نقش هر کدام در تکوین هویت شهری و معماری مجموعه، هدف اصلی این مقاله است.
روش تحقیق : این پژوهش با یافته‌اندوزی کتابخانه­‌ای و میدانی، به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته و هدفی توسعه­‌ای در راستای تقویت تفکر و طراحی معماری دارد.
نتیجه گیری : نتایج تحقیق بیانگر رجحان نسبی فضاها و سیمای شهری بر نمود ویژه هر بنایی بوده؛ با این حال تعادلی بین درون و بیرون با اهمیت نسبی درون در هر بنا برقرار است. ارجحیت یافتن مقوله شهرسازی و رشد و توسعه شهر و توجه به مجموعه‌های شهری در مقابل تک بناهای مبتنی بر خلاقیت‌های فردی معمار در دوره صفوی، نوعی از توجه ویژه به "بیرون" قلمداد می‌شود که می‌تواند ناشی از نمایش قدرت حکومتی و رقابت در جهان اسلام باشد. در میدان نقش جهان تلفیق بازار با ابنیه عمومی به صورتی نوین و الحاق ایوان ستون‌دار در ابعاد وسیع و به صورت مطبق به بناها، از ابداعات معماری سبک اصفهانی است که ناشی از تغییر نگرش در رابطه درون و بیرون معماری است. همچنین اهمیت یافتن نقش آستانه از حیث معنایی و کارکردی در این دوره را می توان تأکیدی بر نمایش مرز و قلمرو و رعایت سلسله مراتب در معماری تلقی کرد؛ مهم‌ترین عنصر ناحیه تعاملی و منطقه گذار و جایی که دنیای درون و بیرون را در هم می‌آمیزد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Symbiosis of Inside and Outside in Architecture of the Naqsh-e Jahan Square

نویسندگان [English]

  • Ghorban Mahboobi 1
  • Mostafa Mokhtabad 2
  • Iraj Etesam 3
  • Mostafa Attarabbasi 4
1 Ph. D. Condidate, Department of Architecture, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Architecture, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
3 University of Tehran
4 M.A, Department of Architectural Restoration and Conservation, University of art, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Statement of Problem: Architecture can be defined as the art and practice of providing a balance between inside and outside spaces. It is thus possible to explore the traditional architecture as a treasure of knowledge and experience of the predecessors from a new perspective. It is assumed that the symbiosis of the inside and outside has changed in the Isfahan-i architecture as a heritage of the Safavid period, a major period of Iranian architecture.Objective: The present paper mainly aimed at the spatial and physical analysis of special buildings of the Naqsh-e-Jahan Square in terms of status, factors, the inside-outside symbiosis, and the role of each in the development of urban identity and the architecture of this historic complex.
Methodology: This is a descriptive-analytical study through library and field research with the aim of developing the architectural thinking and design.Conclusion: The results of the study indicate that the relative preference for urban spaces and landscape over the particular characteristic of each building. Nevertheless, there is a balance between inside and outside with the relative importance of inside in each building. The increasing importance of urbanism, urban development, and focus on urban complexes instead of single buildings as the product of an architect’s creativity during the Safavid period are all examples of the special attention to the “outside”, which can be attributed to the display of government power and competition in the Islamic world. The integration of the bazaar with public buildings in a new form and the combination of columned porches and monuments in large dimensions and multi stories are both among the innovations of Isfahan-i style, resulting from a change in the attitude towards the inside-outside relationship in architecture. In addition, the significant role of entrance in terms of both meaning and function in this period can be considered as an emphasis on the display of boundaries and hierarchy in architecture. The most important element of the interactive region and transition area where the inside and outside are intertwined.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Symbiosis
  • architecture
  • Inside and Outside
  • Naqsh-e-Jahan Square
احمدی، بابک. 1392. حقیقت و زیبایی. درس های فلسفه هنر. تهران : نشر مرکز.
اردلان، نادر و لاله، بختیار. 1390. حس وحدت: سنت تصوف در معماری ایرانی. ت : ونداد جلیلی. تهران : انتشارات علم معمار رویال.
آرنهایم، رودولف. 1386. پویه شناسی صور معماری. ت : مهرداد قیومی بیدهندی. تهران : انتشارات سازمان مطالعات و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
الکساندر، کریستوفر. 1392. سرشت نظم: ساختارهای زنده در معماری، گزیده جلد اول: پدیده حیات. ت : رضا سیروس صبری و علی اکبری. تهران :  انتشارات پرهام نقش.
باشلار، گاستون. 1392. بوطیقای فضا. ت : مریم کمالی و محمد شیربچه. تهران : انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
بلیلان اصل، لیدا.، اعتصام، ایرج و اسلامی، سید غلامرضا. 1390. نقش فضای بینابین در هویت بخشی به گستره فضایی بافت‌های تاریخی ایران. مجله علمی-پژوهشی هویت شهر، 5 (8) : 71-59.
بلر، شیلا اس، جاناتان ام بلوم. 1385. هنر و معماری اسلامی. ت :  اشراقی، اردشیر.  تهران : انتشارات سروش.
پاکزاد، جهانشاه، 1382.کیفیت فضا. مجله آبادی، 14 (37) : 111-100.
پاکزاد، جهانشاه و بزرگ، حمیده. 1393. الفبای روان شناسی محیط برای طراحان. تهران : انتشارات آرمانشهر.
پرتوی، پروین، 1392، «پدیدارشناسی مکان، تهران»، تهران : نشر آثار هنری «متن».
پناهی، سیامک و سیدمصطفی مختاباد امرئی و ارسلان کریمی خیاوی. 1388. فرش شهری، مقدمه ای بر شهرسازی فولدین. مجله علمی-پژوهشی هویت شهر، 3 (5) : 70-59.
پوپ، آرتور آپهام، 1370. معماری ایران. ت : غلامحسین صدری افشار. تهران : انتشارات فرهنگان.
پیرنیا، محمدکریم. 1387. سبک شناسی معماری ایرانی. تدوین غلامحسین معماریان. تهران : انتشارات سروش دانش.
توسلی، محمود و ناصر بنیادی. 1371. طراحی فضای شهری: فضاهای شهری و جایگاه آنها در زندگی و سیمای شهری. پژوهشی نقش جهان، 4 (2) : 35-22.
راپاپورت، اموس. 1391. معنی محیط ساخته شده: رویکردی در ارتباط غیرکلامی. ت : فرح حبیب. تهران : انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
رئیس زاده، مهناز و حسین مفید، 1378. مسجد در معماری شهری و استهلاک انحراف قبله. مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال، آینده، جلد دوم، تهران : دانشگاه هنر.
عینی فر، علیرضا و ایوب علی­نیای مطلق. 1393. تبیین مفهوم بیرون و درون در فضاهای مابین مسکن آپارتمانی (مطالعه موردی: بالکن در سه نمونه از مجموعه های مسکونی تهران).  نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 19 (2) :66-55.
گروتر، یورک کورت. 1386. زیبایی شناسی در معماری. ت : جهانشاه پاکزاد. تهران : انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
گیدئون، زیگفرید. 1365. فضا، زمان و معماری.  ت : منوچهر مزینی. تهران : انتشارات علمی و فرهنگی.
کنبی، شیلا. 1385. هنر و معماری صفویه. ت : مزدا موحد. تهران : انتشارات فرهنگستان هنر.
فلامکی، محمدمنصور. 1386. ریشه‌ها و گرایش های نظری معماری. تهران : نشر فضا.
لنگ، جان. 1391. آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط»، ت: علیرضا عینی فر. تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
مایس، پیرفون. 1386. عناصر معماری: از صورت تا مکان. ت : دکتر فرزین فردانش. تهران : انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
محبوبی، قربان، سید مصطفی مختاباد و مصطفی عطار عباسی. 1395. بازشناخت هستمندی همزیستی درون و بیرون معماری مساجد ایران با تأکید بر روش فازی. فصلنامه علمی-پژوهشی کیمیای هنر، 5 (21): 75-57.
میرشاهزاده، شروین، اسلامی، سیدغلامرضا و عینی فر، علیرضا. 1390. نقش فضای مرزی-پیوندی، در فرآیند آفرینش معنا. ارزیابی توان معنا آفرینی فضا به کمک رویکرد نشانه شناسی. مجله علمی-پژوهشی هویت شهر، 5 (9) : 5-16.
ناری قمی، مسعود. 1389. مطالعه ای معناشناختی در باب مفهوم درون‌گرایی در شهر اسلامی.  نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، (43) : 82-69.
نسبیت، کیت. 1393. نظریه های پسامدرن در معماری. ت : محمدرضا شیرازی. تهران : نشر نی.
نقره کار، عبدالحمید. 1390. مبانی نظری معماری. تهران : انتشارات دانشگاه پیام نور.
نوربرگ شولتس، کریستیان1391. معماری: حضور، زبان و مکان. ت : علیرضا سیداحمدیان. تهران : انتشارات نیلوفر.
ویلبر، دونالد نیوتن. 1388. باغ های ایران و کوشک‌های آن. ت : مهین دخت صبا، تهران : انتشارات علمی و فرهنگی.
هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش. 1393. زیبایی‌شناسی، دانشنامه فلسفی استنفورد، تالیف استیون هولگیت، ت : گلنار نریمانی، تهران، انتشارات ققنوس.
هیلن براند، روبرت. 1380. معماری ایران در دوره صفویان، تاریخ ایران دوره صفویان. پژوهش از دانشگاه کمبریج، ت : آژند، یعقوب.  تهران :
 انتشارات جام.
Arnheim, R. & Wolfgang M. Zucker & Joseph W. (1966), Inside and Outside in Architecture: A Symposium, the Journal of Aesthetics and Art Criticism, 25 (1): 3-15.
Eliade, Mircea, 1961, “The Sacred and the Profane” Harper and Raw, New York Nasr, S. H. (1981). Islamic life and thought, state university of New York press, USA.
Hiller, B.& Hanson J. (1984). The Social logic of Space, Cambridge, and Cambridge University press.
Lang, R. (2000). The Dwelling Door: Toward a Phenomenology of Transition, In D. Seamon & R. Mugerauer (Eds.) Malabar. Florida: Krieger Publishing Company.
Nasr, S. H. (1981). Islamic life and thought, state university of New York press, USA.
Ragin, C. (1987). The Comparative Method, University of California Press.
Skinner, P.R. (2003). Reflections on Inside-Outside Space, Design Research; Project based research in architecture, 2nd International Conference of the Australasian Association of Schools of Architecture, Melbourne. (http://www.arbld.unimelb.edu.au/events/conferences/aasa/papers).
Venturi, R. (1977). Complexity and Contradiction in Architecture, Princeton University Press, Lawrenceville, New Jersey.