بسط شاخص‌های کلیدی سنجش تاب‌آوری مکانی-فضایی شهری؛ مرور فشرده ادبیات نظری

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری معماری، دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران

2 دکتری معماری، استاد تمام دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران

3 پژوهشگر دکتری شهرسازی. دانشکده معماری و شهرسازی. دانشگاه هنر تهران

چکیده

شهرها تأثیرات قابل‌توجهی بر محیط‌زیست دارند و ارتقاء پایداری و تاب‌آوری در آنها حایز اهمیت است.
بیان مسئله و هدف تحقیق : بررسی شاخص‌های سنجش تاب‌آوری به عنوان ابزار مفید برای طراحی سیاست‌های عمومی و پشتیبانی تصمیم‌گیری‌های امور شهری یک ضرورت است. این در حالی است که با وجود پیشرفت‌های مهم در سال‌های اخیر در این زمینه و شناسایی شاخص‌های تاب‌آوری، پاسخ روشنی برای این پرسش که چگونه تاب‌آوری «مکانی-فضایی» در شهر قابل اندازه‌گیری است یافت نشد و همچنان نیاز به ارایه روش‌های مشخص برای سنجش بعد مکانی-فضایی تاب‌آوری شهری و کمی‌سازی آن وجود دارد.
پرسش‌های کلیدی : پرسش‌های این تحقیق عبارتند از :
1. شاخص‌های سنجش تاب‌آوری مکانی-فضایی کدامند؟
2. چه رابطه‌ای بین تاب‌آوری و سازمان فضایی شهر وجود دارد؟
3. نقش عناصر سازمان فضایی شهر در تاب‌آوری مکانی-فضایی شهری چیست؟
نتایج پژوهش : بر‌اساس یافته‌های تحقیق، سنجش تاب‌آوری مکانی-فضایی شهری شامل چهار شاخص تنوع، ارتباط یا اتصال، افزونگی و استحکام است که بر‌اساس مؤلفه‌های سازمان فضایی شهر (شامل بلوک‌های شهری، فضاهای سبز و باز، خیابان‌ها و محورها-پهنه‌های عملکردی) در دو الگوی ساختاری و عملکردی پیشنهاد می‌شود. یافته‌های این پژوهش، سنجش تاب‌آوری مکانی-فضایی در شهر را با ارایه تعریف عملیاتی شاخص‌ها و داده‌های قابل اندازه‌گیری هر شاخص میسر می‌سازد.

تازه های تحقیق

This paper presents part of the findings of Mona Hajjibanda’s Ph.D. dissertation titled “Exploring the theoretical and conceptual framework of urban resilience and application of its indicators with the emphasis on the elements of spatial organization of the city”, at the Faculty of Architecture and Urban Development, Tehran University of Art, under direction of Dr. Fariba Gharei (as a supervisor) and Prof. Mohammad Reza Masnavi (as an advisor). The first and second authors contributed equally to this work. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Urban Local-Spatial Resilience: Developing the Key Indicators and Measures, a Brief Review of Literature

نویسندگان [English]

  • Fariba Gharai 1
  • Mohammad Reza Masnavi 2
  • Mona Hajibandeh 3
1 Associate professor at Art University of Tehran, Faculty of Architecture and Urban Studies.
2 Professor of Architecture & Environmental design, Graduate Faculty of Environment, University of Tehran.
3 Ph. D Candidate in Urbanism, Department of Architecture and Urban Studies.
چکیده [English]

Cities are making significant impacts on the environment and urban sustainability. Problem statement and research objective: Resilience in cities is seen as an important goal towards sustainability. In the same manner, the urban resilience and its key measurement in the city structure gets a higher priority. Moreover, considering measures of resilience is specifically indispensable for policy makers and supports the process of decision making in the cities. Despite advances in this field in recent years, there is still an essential need to provide clear ways to measure and quantify the urban resilience in terms of spatial aspects.
Research questions: these questions are raised in this research:
1) what are local-spatial indicators of resilience?
2) what is the relationship between resilience and spatial organization of the city?
3) what is the role of spatial organization elements of the city in urban local-spatial resilience?
Research Methodology: A review of literature is used to identify the key elements in the measurement of resilience in relation to the spatial structure of the city. Then, the analyses of the operational definitions and the major indicators have been done separately.
Research results: Results and findings demonstrate the key indicators in the measurement of urban spatial resilience based on the urban spatial structure components including a) diversity, b) connectivity, c) redundancy, and d) robustness features as the major indicators for the cities spatial structure resilience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban local-spatial resilience
  • Key indicators
  • Resilience measures
  • Urbanism

مراجع

بنتلی و همکاران. 1389. محیط‌های پاسخده؛ کتاب راهنمای طراحان. ت : مصطفی بهزادفر. چاپ پنجم. تهران : دانشگاه علم و صنعت.
تراشی، منا و قرایی, فریبا. 1394. طراحی واحد همسایگی با شیوه طراحی پارامتریک. نامه معماری و شهرسازی، (15) : 111-97.
جیکوبز، جین. 1386. مرگ و زندگی شهرهای بزرگ امریکایی. ت : حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی. تهران : دانشگاه تهران.
چپمن، د. 1386. آفرینش محلات و مکان‌ها در محیط انسان ساخت. ت: شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبیان. چاپ دوم. تهران : دانشگاه تهران.
زیاری و همکاران. 1392. ارزیابی ساختار فضایی و تدوین راهبردهای توسعه شهری شهر جدید پردیس. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 45 (4): 28-1.
کرمونا، متیو. 1390. خوانش مفاهیم طراحی شهری. ت : کامران ذکاوت و فرناز فرشاد. تهران : دانشگاه شهید بهشتی، قطب علمی طراحی شهری، انتشارات آذرخش.
مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران. 1385. گزارش طرح جامع شهر تهران. تهران : وزارت راه و شهرسازی استان تهران.
وزارت راه و شهرسازی. 1395. بازیابی از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی. قابل دسترس در: http://news.mrud.ir/news/4814/%D8%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%84-
Ahren, J. (2011). 'From fail-safe to safe-to-fail: Sustainability and resilience in the new urban world'. Landscape and Urban Planning, 100 (4): 341-43.
Ahren, J. (2012). Urban landscape sustainability and resilience: The promise and challenges of integrating ecology with urban planning and design. Landscape Ecology. 28(6): 3-12.
Alberti, M. & Marzluff, J. M. (2004). Ecological resilience in urban ecosystems: Linking urban patterns to human and ecological functions. Urban Ecosystems, 7(3): 241–265.
Alberti, M. Marzluff, J. Shulenberger, G. Bradley, C. & Zumbrunnen. (2003). Integration Humans into Ecology: Opportunities and Challenges for Studying Urban Ecosystems. BioSience, 169-179.
Allan, P. & Bryant, M. (2011). Resilience as a framework for urbanism and recovery. Journal of Landscape Architecture, 6 (2): 34-45.
Bangalore Outcome Document. (2015). Second Urban Sustainable Development Goal Campaign Consultation on Targets and Indicators. Available from: http://media.wix.com/ugd/bfe783_5f3512ca01df49c3b9d3c4e5a781926c.pdf (accessed on 12 February 2016).
Barthel, S., Colding, S., Grahn, H., Erixon, H., Ernstson, C., Kärsten, L Torsvall, J. (2013). Principles of Socialecological Urbanism. KTH, Stockholm: TRITA-ARK.
Bruneau, M. Chang, R. Eguchi, G. Lee, T. O’Rourke, A. & Reinhorn, M. . . . Winterfeldt, W. a. (2003). A Framework to Quantitatively Assess and Enhance the Seismic Resilience of Communities. Earthquake Spectra, 19(4): 733-52.
Chelleri, L. & Olazabal, M. (2012). Multidisciplinary Perspectives on Urban Resilience. Spain: Basque Centerfor Climate Change.
Colding, J. (2007). Ecological land-use complementation’ for building resilience in urban ecosystems. Landscape and Urban Planning, 81(1–2): 46–55.
Eraydin, A. & Tasan-Kok, T. (2012). Resilience Thinking in Urban Planning. Science and Business Media: Vol 106, Springer.
Ernstson, H., Barthel, S., Andersson, E. & Borgström, S. (2010). Scale-crossing brokers and network governance of urban ecosystem services: the case of Stockholm. Ecology and Society, 15(4): 28. Available from: http://www.ecologyandsociety.org/vol15/iss4/art28/.
Ernstson, H., Van der Leeuw, S., Redman, C., Meffert, D., Davis, G., Alfsen, C. & Elmqvist, T. (2010). Urban transitions: on urban resilience and human dominated ecosystems. A Journal of the Human Environment, 39(8):
531–545.
Feliciotti, A. Romice, O. & Porta, S. (2016). Design for change: five proxies for resilience in the urban form. Open House International, 41(4): 23-30.
Garcia. (2013). The Application of Ecological Resilience to Urban Landscapes. A thesis submitted to the victoria University of Wellington in fulfilment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy: Victoria University of Wellington.
Godschalk, D. (2003). Urban Hazard Mitigation: Creating Resilient Cities. Natural Hazard. ASCE, 4(3): 136-143.
Grafakos, S. Gianoli, A. & Tsatsou, A. (2016). Towards the Development of an Integrated Sustainability and Resilience Benefits Assessment Framework of Urban Green Growth Interventions. Sustainability, 8(5): 461; doi:10.3390/su8050461.
Hassler, U. & Kohler, N. (2014). Resilience in the built environment. Building Research and Information, 42(2): 119-129, DOI: 10.1080/09613218.2014.873593 To link to this article: http://dx.doi.org/10.1080/09613218.2014.873593.
Hodson, M. & Marvin, S. (2012). Mediating Low-Carbon Urban Transitions? Forms of Organization, Knowledge and Action. European Planning Studies, 20(3): 421–439.
Lu, P. & Stead, D. (2013). Understanding the notion of resilience in spatial planning: A case studyof Rotterdam, The Netherlands. Cities, (35): 200-212.
Marcus, L. & Colding, J. (2014). Toward an integrated theory of spatial morphology and resilient urban systems. Ecology and Society, 19(4): 55-67.
Masnavi, M. R. (2011). Sustainable Urban Forms Planning and Design Strategies; The Compact City, Urban Sprawl, and Mixed Use development in theory and practice. Saarbrucken: LAP Lambert Academic Publishing.
Masnavi, M. R. (2013). Environmental Sustainability and Ecological Complexity: Developing an Integrated Approach to Analyse the Environment and Landscape Potentials to Promote Sustainable Development. International Journal of Environmental Research, 7 (4): 995-1006.
Meerow, S. & Stults, M. (2016). Comparing Conceptualizations of Urban Climate Resilience in Theory and Practice. Sustainability, (8): 2-16.
Meerow, S., Newell, J. & Stults, M. (2016). Defining urban resilience: A review. Landscape and Urban Planning, (147): 38-49.
Mehaffy, M. (2015). Urban Form and Greenhouse Gas Emissions. A+BE. Architecture and the Built, (14): 1-192.
Resilience Alliance. (2007). Assessing and managing resilience in social-ecological systems: A practitioners workbook. Retrieved from http://www.resalliance.org/3871.php: Volume 1, version 1.0.
Santos Cruz, S., Costa, J., de Sousa, S., & Pinho, P. (2012). Urban Resilience and Spatial Dynamics. In A. Eraydin, & T. Tasan-Kok, Resilience Thinking in Urban Planning. Dorthrekht: Part of the GeoJournal Library book series (GEJL, volume 106), Springer Available on https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-007-5476-8_4.
Sharifi, A. & Yamagata, Y. (2016). Urban Resilience Assessment: Multiple Dimensions, Criteria, and Indicators. Onogawa, Japan. Available from: https://www.researchgate.net/publication/306016491_Urban_Resilience_Assessment_Multiple_Dimensions_Criteria_and_Indicators [accessed Aug 13, 2016].
Suárez, M. Gómez-Baggethun, M. Benayas, J. & Tilbury, D. (2016). Towards an Urban Resilience Index: A Case Study in 50 Spanish Cities. Sustainability , 8(8): 774, 1-19.
Spaliviero, M. (2015). City Resilience Action Planning Tool. Mozambique, Maputo: United Nations Human Settlements Programme (UN-Habitat).
The Rockefeller Foundation. (2014). City Resilience Framework. NewYork City: Ove Arup & Partners International Limited.
Walker, B., C. S. Holling, S. R. Carpenter, and A. Kinzig. 2004. Resilience, adaptability and transformability in social–ecological systems. Ecology and Society 9(2): 5. Available from: http://www.ecologyandsociety.org/vol9/iss2/art5/inline.html.
Walker, B. & Salt, D. (2006). Resilience Thinking: Sustaining Ecosystems and People in a Changing World. Washington D.C, USA: Island Press.
Wood, S., & Dovey, K. (2015). Creative Multiplicities: Urban Morphologies of Creative Clustering. Journal of Urban Design, 20(1): 52–74.
باغ نظر
دوره 14، شماره 57
اسفند 1396
صفحه 19-32

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار