بازشناسی و تحلیل جایگاه عناصر موجود در باغ ایرانی با تاکید بر اصول دینی- آیینی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

چکیده

امروزه نیاز جسمی و روحی انسان به برقراری ارتباط با طبیعت، موجب گردیده که در همة جوامع، طبیعت به مثابه میراث فرهنگی تلقی شود؛ در میان عناصر موجود در طبیعت، آب و گیاه از اهمیت بیشتری نسبت به بقیه برخوردارند و همواره سایر عناصر طبیعی را تحت تأثیر قرار می¬دهند. ترکیب هوشمندانه آب و گیاه در فضاسازی باغ¬های ایرانی نشان می¬دهد که هر سه رویکرد مفهومی، کارکردی و زیباشناختی به خوبی در آن رعایت شده و در واقع رمز پایداری باغ های ایرانی تبلور این سه مفهوم در مجموعه واحد باغ است. در واقع چنانچه در طراحی محیط زیست جایگاه این دو عنصر به درستی انتخاب شود، محیطی پایدار و کارآمد حاصل می¬گردد. از این رو در طراحی طبیعت و ساماندهی عناصرآن بایستی به سه رویکرد مذکور توجه ویژه مبذول داشت.
هدف اصلی در پژوهش حاضر بیان مبانی و مفاهیم دینی – آیینی متبلور در میراث کنونی باغ¬های ایران است، که به نوبه خود تأثیراتی از دوران پیش از اسلام و پس از آن و همچنین از تفکرات آیینی متفاوت در آن جلوه¬گر شده است؛ لکن چگونگی پیدایش این تفکرات و میزان یا تفاوت تأثیرگذاری اندیشه¬های پیش یا پس از اسلام در باغ ایرانی، مورد نظر پژوهش حاضر نبوده و هر گونه پرسش در علل پیدایش این تفکرات نیازمند واکاوی در پژوهش های دیگر است. در حقیقت پژوهش حاضر به دنبال آن است که با ارائه مستندات و مصادیق مختلف دینی آیینی و عرفانی، بدین مفهوم تاکید نماید که کانسپت اصلی و میراث موجود باغ¬های ایرانی، ریشه در تفکرات دینی و آیینی مردمان این سرزمین دارد.
روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی - تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه¬ای، به همراه مطالعات میدانی بوده است.
نتایج حاصل بیانگر آن است که باغ ایرانی نظامی حکیمانه و کمال¬گراست که عناصر طبیعی آب و گیاه را به نحوی در خود جای داده که نیازهای فیزیکی استفاده¬کنندگان را برآورده می سازد، و در همان حال نیز به بعد ماوراء الطبیعه و معنوی آن توجه شده است. همین مسئله باعث بقا و تداوم آن در طول زمان و شاخص شدن آن به صورت مجموعه¬ای واحد شده است. به کمک بازشناخت این ساختار می¬توان در ساختن محیط زیستی مناسب و هماهنگ با نظم موجود، بهره برداری لازم را به عمل آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recognition and Analyses of the Persian Gardens` Elements with Respect to Ethical Principles

نویسندگان [English]

  • ehsan zamani
  • mohammadreza leylian
چکیده [English]

Among different natural elements, water and plants are the most important ones. They usually influence the other natural elements. If they are carefully taken into consideration at the time of environmental design, a more qualified sustainable living space could be developed which could result in an economic saving as well. Meanwhile, it is important to be familiar with the different conceptual, functional and esthetic aspects of the mentioned elements to be able to organize them in a better way. Herein, the wise combination of water and plants in the Persian gardens is a remarkable example of its kind which crystallizes a sustainable design with respect to the above aspects.
This paper investigates the importance of water, trees and flowers –as the leading environmental factors- in Islamic documents in addition to some gnostics viewpoints. The position of these elements in the Persian gardens is discussed afterwards.
The results show that the Persian garden has a wise, philosophical design concept in which the environmental factors such as water and plants are arranged, not only to provide people with their physical needs (Functional and Esthetic aspects), but also to prepare them with a metaphysical and intellectual space (Conceptual aspect). These qualities have made the Persian gardens survive over the centuries, while harnessing a great cooperative relationship with nature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian garden
  • Ethical Principles
  • Conceptual Aspect
  • Functional Aspect
  • Esthetic