نقش ذهنیت طراح در بازنمود لایه‌های آثار معماری معاصر ایران با نگاهی به اندیشۀ فرم نشانه‌دار دلوز

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی ، قزوین، ایران.

2 گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

چکیده
بیان مسئله: با به‌کارگیری نشانه‌شناسی به‌عنوان پارادایم نظری پسامدرنیسم در فرایند خلق اثر، معنا اهمیت یافت، موردی که در تحقیقات پیشین در نظر گرفته نشده بود. از نکات قابل بررسی در معماری معاصر ایران کم‌توجهی به وجوه معناشناختی در فرایند طراحی است که نادیده‌گرفتن این مهم موجب تضعیف ابعاد هویتی می‌شود. «ژیل‌دلوز» با استمداد از نشانه‌شناسی پیرس به بیان روند شکل‌گیری محیط واقعی در سینما پرداخته است. وی قبل از تحقق محیط واقعی، جهان اولیه‌ای (پس‌زمینه) را ترسیم و برای آن دو مؤلفة قدرت و کیفیت را تبیین می‌کند. وی شکل‌گیری محیط واقعی را نوعی فعلیت می‌پندارد که حاصل کنش یک چیز با چیز دیگر است. این مفاهیم در معماری به معنای الهام‌گرفتن طراح در ایده‌یابی از مؤلفه‌های پس‌زمینة مفاهیم و ویژگی‌های معماری سنتی و سپس انتخاب از میان لایه‌های آن و در نهایت خلق اثر است. در پژوهش با توجه به اندیشه‌های دلوز و مراجعه به نظرات پنج نفر از طراحان حرفه‌ای معاصر ایران، به ارزیابی فرایند شکل‌گیری آثارشان و نحوة انتخاب از میان لایه‌های متن معماری و در نهایت تعیین نوع فرم دلوزی پرداخته شده است.
هدف پژوهش: هدف این پژوهش بررسی شیوه‌های طراحی معماران حرفه‌ای ایران، شناسایی مؤلفه‌های پس‌زمینه تأثیرگذار بر آن و شناخت نحوة بهره‌گیری از لایه‌های متن معماری در خلق اثر است.
روش پژوهش: در این پژوهش کیفی، گردآوری اطلاعات از طریق توصیفی-تحلیلی و مطالعة مدارک مربوط به فرایند طراحی معماران، تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش «تحلیل محتوا» با رویکرد «نشانه‌شناسی لایه‌ای» صورت گرفته است.
نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است که معماران حرفه‌ای ایران در ایده‌پردازی از مفاهیم و ویژگی‌های معماری گذشته، الهام و سپس  با بیانی نو از لایه‌های مختلف معماری به‌ویژه لایة تأویلی و زیباشناختی، درک عمیق‌تر و متکثری از معنا را بیان و مفاهیم گذشته را در معماری امروز بازتاب می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Designer Mindset on the Representation of layers of contemporary Iranian architectural works through Deleuze’s Significant Form Perspective

نویسندگان [English]

  • Mehrnush Zoghi Tutkaboni 1
  • Maryam Armaghan 1
  • Mehrdad Matin 2
1 Department of Architecture, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
2 Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Problem statement: Using semiotics as the theoretical paradigm of postmodernism in the design process, meaning gained importance which has been under-explored in the previous research. One of the points to be considered in contemporary Iranian architecture is the lack of attention to semantic aspects in the design process, which weakens the dimensions of identity. Deleuze has applied Pierce’s semiotics to describe the process of shaping the real environment in cinema. Before realizing the real-world environment, he sets an originary world (background) and explains its two components of power and quality. In this model, the real environment is formed as a kind of actuality, and because of the corresponding relations. Being inspired by the elements in the background as well as concepts and features of traditional architecture, designer start choosing appropriate layers and finally create their works. This study applied Deleuze’s perspective to survey five professional Iranian architects to analyze their works and how they chose their architectural layers.  
Research objective: Analyzing how professional architects in Iran select their design methods and identify the background components affecting their designs and how they use architectural context layers in creating their works.
Research method: In this qualitative research, data collection was conducted through descriptive-analytical and analysis of documents related to the architectural design processes was carried out by “content analysis” method with a “layered semiotics” approach.
Conclusion: The results indicated that professional architects in Iran are inspired by the concepts and features of past architecture. They further express more profound and comprehensive meanings and concepts through a modern understanding of different layers of architecture, especially the interpretive and aesthetic layers. They reflect the past in contemporary architecture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Designer Mindset
  • Contemporary Architecture
  • Deleuze
  • Semiotic System
  • Iran

مراجع

احمدی، فرهاد. (1388). دانشگاه هنر اصفهان. معمار، (59)، 20-27.
احمدی، فرهاد. (1390). ایده. شارستان، (35و34)، 10-14.
اعتمادی‌پور، مرضیه؛ مهدی‌نژاد، جمال‌الدین و صالح صدق پور، بهرام. (1399). شاخصه‌های ایده‌پردازی در فرایند طراحی از دیدگاه نشانه‌شناختی با کاربست تحلیل عامل R، اندیشة معماری، 4(8)، 1-18.
اکو، امبرتو. (1387). نشانه‌شناسی (ترجمة: پیروز ایزدی). تهران: نشرثالث.
 ایروانیان، مهرداد. (1388). موزة نساجی، بخشی از طرح توسعة حافظیه. معماری شهرسازی، (96و97)، 28-31.
 پناهی، سیامک؛ هاشم‌پور، رحیم و اسلامی، سیدغلامرضا. (1393). معماری اندیشه، از ایده تا کانسپت.  هویت شهر، 8(17)، 25-34.
پیرس، چارلز سندرز. (1381). منطق به‌مثابه نشانه‌شناسی: نظریة نشانه‌ها. (ترجمة: فرزان سجودی). زیباشناخت، (6)، 51-64.
تاتارکویچ، وودایسوف. (1392). فرم در تاریخ زیبایی‌شناسی (ترجمة:کیوان دوستخواه). هنر، (52)، 46-61.
تغابنی، علیرضا. (1390). ایده. شارستان، (35و34)، 29-33.
تغابنی، علیرضا. (1397). گفتگو با تغابنی. تاریخ مراجعه:20/04/1400. قابل‌دسترس در:  https://www.aparat.com/v/npFAf/
دانشمیر، رضا. (1378). مهرداد ایروانیان؛ بدیه‌سرایی‌معماری. معمار، (7)، 10-21.
دلوز، ژیل. (1392). سینما 1: حرکت- تصویر (ترجمة: مازیار اسلامی). تهران: مینوی‌خرد.
دیبا، داراب. (1374). معماری ایرانی: در سخن چهار نسل از معماران صاحب نظر. آبادی، (28)، 15-20.
دیبا، داراب. (1378). الهام و برداشت از مفاهیم بنیادی معماری ایران. معماری و فرهنگ، 1(78)، 11-17.
روشن، محبوبه و شیبانی، مهدی. (1394). نشانه‌شناسی و معنایابی مفاهیم عرفان‌شناختی در معماری و شهرسازی با تلفیق «عرفان      اسلامی و رمزگان امبرتو اکو»، مورد پژوهی: معماری صفوی مکتب اصفهان. مدیریت شهری، 14(38)، 151-172.
روشنی‌پایان، میلاد. (1393). دلوز و نظام نشانه‌ها در حرکت – تصویر.ماهنامه کتاب ماه فلسفه، (81)، 29-38.
سجودی، فرزان. (1387). نشانه‌شناسی‌کاربردی. تهران: نشرعلم.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه. (1393). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. چاپ بیست و دوم. تهران: نشر آگه.
شایگان، داریوش. (1380). افسون‌زدگی جدید: هویت چهل تکه و تفکر سیار (ترجمة فاطمه ولیانی). تهران: فرزان روز.
عادلی، سمیرا و ندیمی، هادی. (1399). مرزهای مفهومی فرم در معماری. باغ نظر، 17( 89)، 55-70.
قبادیان، وحید. (1393). مبانی و مفاهیم در معماری معاصر غرب. تهران: پژوهش‌های فرهنگی.
کیانی، مصطفی؛ حسینمردی، حمید، بیگلری، بنفشه و مروجی، نرگس. (1387). گفتگو با فرهاد احمدی. آبادی،17(58)، 6-19.
لاری‌پور، نگین و دادور، ابوالقاسم. (1398). تحلیل نشانه‌شناسی صورت و معنا در مسجد وکیل شیراز. مطالعات هنر اسلامی، 15 (33)، 70-97.
لاوسون، برایان. (1392). طراحان چگونه می‌اندیشند: ابهام‌زدایی از فرایند طراحی ( ترجمة: حمید ندیمی). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
ماراتی، پائولا. (1395). ژیل داوز: سینما و فلسفه (ترجمة فائزه جعفریان و مهرداد پارساخا‌نقاه). تهران: شوند.
محمودی، امیرسعید و باستانی، مهیار. (1397). روش‌های خلق ایده و کانسپت در فرایند طراحی معماری. هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی، 31(2)، 5-18.
مطلبی، قاسم. (1380). روان‌شناسی محیطی دانشی نو در خدمت معماری و طراحی شهری. هنرهای زیبا، (10)، 52-67.
منطقی فسایی، زهرا گلناز. (1397). از تصویر - حرکت تا تصویر -زمان. ‏ تهران: بختیاران.
میرمیران، سیدهادی. (1374). معماری ایرانی در سخن چهار نسل از معماران . آبادی، 5(19)، 19-30.
میرمیران، سیدهادی. (1378). نقطه گرهای طرح. معماری و شهرسازی، (54و55)، 62-67.
ندیمی، حمید و شریعت‌راد، فرهاد. (1391). منابع ایده‌پردازی معماری جستاری در فرایند ایده‌پردازی چند معمار از جامعة حرفه‌ای کشور. هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی،17(2)، 5-14.
نزبیت، کیت. (1394). نظریه‌های پسامدرن در معماری (ترجمة: محمدرضا شیرازی). تهران: نشر نی.
یزدانجو، پیام. (1381). به‌سوی پسامدرن. تهران: نشر مرکز.
یلدا، ترانه. (1390). گفت‌وگو با مهرداد ایروانیان. معماری و شهرسازی، (104)، 83- 80.
 
Canova, C. R. (2020). Utopia as a practical approach to urban chaos. towards a meaningful design process in architecture. Excursions, 10(1), 1-14.
Chandler, D. (2007). Semiotics. The Basics. London: Routledge
Dawkins, R. (2020). From the perspective of the object in semiotics: Deleuze and Peirce. Semiotica, (233), 1-18.
Deely, J. (2005). Basics of Semiotics. (4nded.). Tartu: Tartu University Press.
Deleuze, G. (2003). Cinema 1: The Movement-Image (H. Tomlinson & B. Habberjam, Trans.). Minneapolis: University of Minnesota Press.
Johnson, P.A. (1994). The Theory of Architecture: Concepts Themes & Practices. New York: Routledge.
Keskin, S. & Baykan, B. (2020). Becoming-Animal in the Narrative and the Form of Reha Erdem’s       Kosmos. CINEJ Cinema, 8(1), 249-285.
Marrati, P. (2008). Gilles Deleuze: Cinema and Philosophy (A. Hartz, Trans.). Michigan: Johns Hopkins University Press.
Martin-Jones, D. & Brown, W. (2012). Deleuze & Film, Edinburgh. Edinburgh University Press.
Möystad, O. (2019). Cognition and the Built Environment. Published by Routledge, New York, NY 10017.
Parsaee, M., Parva, M. & Karimi, B. (2015). Space and Place Concepts Analysis Based on Semiology Approach in Residential Architecture; the Case Study of Traditional City of Bushehr: Iran. HBRCJ, (11), 368-383.
Rebello, H. (2019). Peirce and Deleuze in the Protoplasm of Philosophy: Triadic Relations and Habit as Pragmatic Concepts. Review of Contemporary Philosophy, (18), 23–63.
Sim, G. (2019). [Review of the book Deleuze and World Cinemas, by David Martin-Jones]. SubStance, 48(1), 102-106.
Terzoglou, N.I. (2019). Architecture as Meaningful Language: Space, Place and Narrativity. Linguistics and Literature Studies, 6(3), 120-132.
باغ نظر
دوره 19، شماره 117
اسفند 1401
صفحه 5-20

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار