مفهوم «ارزش» و مبانی سنجش آن در بافت‌های روستایی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره)، قزوین، ایران.

2 عضو هیئت علمی گروه شهرسازی، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

چکیده

بیان مسئله: سرزمین ایران دارای بافت‌های با ارزش روستایی فراوانی است. پرداختن به موضوع «ارزش» در خصوص بافت‌های روستایی امروزه بسیار دارای اهمیت است. تنوع این بافت‌ها و پراکندگی آنها بر مبنای تنوع زیستی، موقعیت طبیعی و خصوصیات فرهنگی، اذهان را بر آن داشته است تا با استمداد از آموزه‌های محیطی، نسبت به شناسایی ارزش‌های آنها همت بگمارند. با توجه به محدودیت‌های ناشی از کمبود اعتبارات و ضرورت ایجاد فرصت‌های برابر در خصوص بهسازی روستاها، متولیان ناگزیر از تدوین معیارها و شاخص‌های مناسب تعیین ارزش و ارزیابی نمونه‌ها برمبنای آنها هستند تا به نمونه‌های مناسبی دست یابند که به‌صورت الگویی شایسته و فراگیر نسبت به همتایان خود، مطرح باشند. اصلی‌ترین پرسش تحقیق، سؤال از چیستی مفهوم «ارزش» و تعبیر شایسته از انواع آن در مواجهه با موضوع بافت‌های با ارزش روستایی است و اینکه چگونه می‌توان به نظامی از ارزش‌ها و سازوکار ارزیابی آنها در بافت‌های روستایی دست یافت که هم زمینة حفاظت و هم زمینة توسعه فراهم آید؟
هدف پژوهش: هدف مقاله در مرتبة نخست دستیابی به نظام دسته‌بندی ارزش‌ها متناسب با زمینة بافت‌های روستایی و سپس بازبینی در معیار‌ها و شاخص‌های ارزش مؤثر بر انتخاب آنها با ارائة تلقی تازه‌ای از مفهوم ارزش در رویکرد حفاظت مبتنی بر توسعه در امر بهسازی است که پژوهش حاضر به چگونگی سازوکار سنجش نمونه‌ها برمبنای آن نیز پرداخته است.
روش پژوهش: پژوهش به لحاظ روش، به پشتوانة مطالعات کتابخانه‌ای از ابزار منطقی چون تحلیل مقایسه‌ای میان انواع ارزش‌های معرفی شده در ادبیات موضوع استفاده کرده و با استدلال چگونگی تعریف، توصیف و تقسیم ارزش‌ها را مورد واکاوی قرار داده است.
نتیجه‌گیری: در ترسیم سازوکار سنجش ارزش‌ها، گام نخست تعیین نمونه‌های واجد ارزش براساس شناسایی ارزش‌های ذاتی موجود در تک‌تک بافت‌های روستایی با هدف حفاظت بوده، آنگاه دستیابی به اولویت‌هایی است که با دخالت ارزش‌های منتسب مبتنی بر اهداف بهسازی به عنوان برنامة توسعه به دست خواهند آمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Concept of “Value” & Its Assessment Principles in Rural Fabrics

نویسندگان [English]

  • Reza Sameh 1
  • Maliheh Babakhani 2
1 Assistant Professor in Architecture, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
2 Assistant Professor in Urban Planning, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Problem statement: Iran has myriad valuable rural fabrics. Today, discussing the “value” of rural fabrics is of great importance. Their diversity and dispersion based on biodiversity, natural location, and cultural characteristics have prompted entities to make efforts to identify their values with the help of environmental teachings. Given the limited funding and necessity to create equal opportunities to improve villages, the custodians are tasked with formulating the appropriate criteria and indicators to determine the values and evaluate the samples based on these to arrive at adequate samples that can be used as universal models for similar locations. The present research asks the question of how to define “value”, find suitable interpretations of it in a range of valuable rural fabrics, and present a mechanism to assess these to pave the way for both conservation and development.
Research objective: The first aim of the research is to classify values for the rural fabric. In the next stage, it will review the criteria and indicators that impact their selection and present a new understanding of the concept of value in conservation, development, and restoration. Finally, it discusses the mechanism for measuring samples based on these.
Research method: The library research method was used for the comparative analysis of various values introduced in the relevant literature on the topic, then values were defined, described, classified, and analyzed by reasoning.
Conclusion: The first step in setting up a mechanism to measure values was to identify the valuable samples by pinpointing the inherent values of every single rural fabric for conservation. The next step was to prioritize the attributed values and restoration goals to define a development plan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Value
  • Valuation
  • Evaluation
  • Rural fabric
  • Conservation
  • Development
اکرمی، غلامرضا و سامه، رضا. (1387). فراگیری، جامع‌نگری و چالش‌ها در طرح بهسازی بافت‌های با ارزش روستایی. آبادی، (25)، 12-17.
 بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. (1394). مجموعه قوانین و مقررات اختصاصی حوزة عمران روستایی. تهران: پژوهشکدة سوانح طبیعی.
 پورجوهری، امیر. (1398). تجارب و رویکردهای مرمت و احیاء روستاهای تاریخی در ایران و جهان. تهران: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
 حجت، مهدی. (1380). میراث فرهنگی در ایران، سیاست‌ها برای یک کشور اسلامی. تهران: معاونت حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی کشور.
 حناچی، پیروز. (1385). مرمت شهری و معاصرسازی بافت‌های با ارزش تاریخی-فرهنگی. آبادی، (17)، 93-90.
 حناچی، پیروز؛ دیبا، داراب و مهدوی‌نژاد، محمدجواد. (1386). حفاظت و توسعه در ایران، تجزیه و تحلیل تجارب مرمت در بافت‌های با ارزش شهرهای تاریخی ایران. هنرهای زیبا، (32)، 51-60.
 حناچی، پیروز وکوشش‌گران، علی‌اکبر. (1390). حفاظت و توسعه در بافت‌های باارزش روستایی. تهران: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
 خوانساری، محمد. (1400). منطق صوری. تهران: انتشارات آگاه.
 دهخدا، علی‌اکبر. (1381). لغت‌نامه دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 رحیم‌زاده، محمدرضا. (1388). ثبت میراث فرهنگی غیرمنقول در ایران، از ماهیت تا تحّقق. تهران: سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی.
 سرایی، سعید و سیما جلالی. (1386). طرح راهبردی بهسازی بافت با ارزش روستایی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی. پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
 سرتیپی‌پور، محسن. (1388). آسیب‌شناسی معماری روستایی (به سوی سکونتگاه مطلوب). تهران: انتشارات شهیدی، با همکاری دانشگاه شهید بهشتی و  بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
 شماعی، علی و پوراحمد، احمد. (1392). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا. تهران: دانشگاه تهران.
 صفامنش، کامران. (1376). دیدگاه‌ها و معیارهای ارزش‌گذاری، نگهداری و استفاده از بناها و مجموعه‌های با ارزش قدیمی. طرح پژوهشی کاربردی. تهران: سازمان عمران و بهسازی شهری وزارت مسکن و شهرسازی.
 صفامنش، کامران و منادی‌زاده، بهروز. (1382). مبانی ارزش‌گذاری بناها و مجموعه‌های قدیمی. هفت شهر، (12 و 13)، 45-31.
 طبیبیان، منوچهر. (1381). شاخص، معیاری آگاهنده برای سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری. صفه، (34)، 22-32.
 عمرانی‌پور، علی. (1383). مقدمه‌ای بر حفاظت معماری. آبادی، (10)،88-95.
 فلامکی، محمدمنصور. (1392). شکل‌گیری معماری در تجارب ایران و غرب. تهران: مؤسسة علمی و فرهنگی فضا.
 فلامکی، محمدمنصور. (1393). ریشه‌ها و گرایش‌های نظری معماری. تهران: مؤسسةعلمی و فرهنگی فضا.
 فیلدن، برنارد و یوکیلتو، یوکا. (1382). ارزش‌گذاری به منظور حفاظت. هفت شهر، (12و13)، 17-25.
 فیلدن، برنارد و یوکیلیتو، یوکا. (1395). راهنمای مدیریت در محوطه‌های میراث جهانی (ترجمة پیروز حناچی). تهران: دانشگاه تهران.
 مظاهری، محمدعلی. (1379). مبانی نظری بهسازی بافت‌های با ارزش روستایی. تهران: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
 مظاهری، محمد علی. (1380). حفاظت و ساماندهی بافت‌های با ارزش روستایی (اهداف و ضرورت‌ها). مسکن و انقلاب، (93)، 72-82.
 مهدوی‌نژاد، محمدجواد. (1386). معماری نو در زمینة با ارزش. (رسالة منتشرنشدة دکتری معماری). تهران: پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
 نژادابراهیمی، احد؛ پورجعفر محمدرضا؛ انصاری، مجتبی و حناچی پیروز. (1392). ارزش و ارتباط آن با رویکرد مداخله در آثار فرهنگی-تاریخی. فصلنامة مرمت و معماری ایران، (6)، 89-98.
 هاشم‌نژاد، هاشم. (1382). تبلور و صیانت فرهنگ معماری در گرو احیای بافت‌ها و ارزش‌های تاریخی. هفت شهر، (12و13)، 65-69.
 
 Chan, Y. L. (1988). Towards a Legisleative & Administrative Framework for Conservation in Singapoor, (Unpublished Ph.D. Thesis in IOAAS), York.
 De La Torre, M. (2002). Assesing the Values of Cultural Heritage. Los Angeles: The Getty Conservation Institue.
 Feilden, B. M. (1995). Conservation of Cultural Heritage Relevant to South Asia,  South Asian Studies, 9(2), 1-10.
Gallopin, G.C. (1996). Environmental & Sustainability Indicators & the Concept of Situational Indicators. A System Approach, Environmental Modelling & Assessment, (1), 101-117.
 Gibson, J. (1977). The Theory of Affordance, Perceiving, Acting & Knowing. NewYork: Halsted.
 Lipe, W. (1984). Value & Meaning in Cultural Resources Management in Approaches to the Archaeological Heritage. NewYork: Cambridge University.
 Orbasli, A. (2008). Architectural Conservation, Architectural Press. United Kingdom: Blackwell Science Ltd Publishing.
 Randall, M. (2012). Assessing Values in Conservation Planning: Methodological Issues and Choices, Assessing the Values of Cultural Heritage, in M. de la Torre (ed.), Assessing the value of cultural heritage. Los Angeles: The GettyConservation Institute.
 Reigl, A. (1982). The Modern Cult of Monuments: Its Character & Its Origins. Oppositions, (25), 21-51.
Throsby, D. (1997). Cultural Capital & Sustainability Concepts in the Economics of Cultural Heritage. Los Angeles: The Getty Conservation Institue.
 Tiesdell, S. (1996). Revitalising Historic Urban Quarters. Oxford: Butterworths.
 UNESCO. (1994). The NARA Document on Authenticity. hhp://whc.unesco.org/events/gt-zimbabwe/nara.htm (1 of 4) 07/11/2007.