واکاوی معنا و کارکردهای تعاملی هنر در فضاهای عمومی شهر موردپژوهی: دیوارنگاره‌های کلیسایی سده‌های میانه، رومانسک و گوتیک

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری مطالعات عالی هنر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار، عضو هیئت علمی دانشکدۀ هنرهای تجسمی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استاد، دکتری مطالعات اسلامی، فلسفۀ هنر، دانشگاه تهران، ایران.

4 دانشیار، عضو هیئت علمی دانشکدۀ هنرهای تجسمی، دانشکدگان هنرهای زیبا، د‌انشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

بیان مسئله: دیوارنگاره‌های سده‌های میانه همواره تحت گفتمان دینی مسلط بر این دوره بازخوانی می‌شوند. در این میان، کمتر به بینامتن‌های ارجاعی آن در معنای هنر و شهر و هویت‌‌های بینامتنی آثار در نسبت با تحولات منطقه‌ای آن اشاره ‌شده است.
هدف پژوهش: هدف از این پژوهش واکاوی معنایی بصری مضامینی است که با حضور در فضاهای عمومی شهر جهت اعتباربخشی گفتمان‌های اندیشه‌ای عمل می‌کنند و با بینامتن‌های هویتی و بافتارهای بومی، روایت تصویری هدفمند جهت حضور در فضای عمومی شهر می‌سازند. لذا چیستی معنا و چگونگی دست‌یابی به آن در هنر شهرهای پیشامدرن در دو سؤال: چیستی معنایی هنر و شهر و کارکردهای تعاملی هنر در شهر، در نسبت با این اندیشه واکاوی می‌شود.
روش پژوهش: روش تحقیق به لحاظ هدف بنیادین-نظری است و با جستجوی معنایی در متون تاریخی شهر و هنر آغاز و بر محوریت تاریخ و مصادیق تصویری دیوارنگاره‌های کلیسایی با روش‌ توصیفی و بعدتر تفسیری-تبیینی بنا شده است.
نتیجهگیری: نتایج نشان ‌می‌دهند معنای هنر در شهر سدة میانه بر ساختاری قدرتمند در نسبت شهر با هنر، ذیل نیروی ماورایی، با روابط جانشینی: خدا (پادشاه، پاپ)، شهر (قلعه، شهر خدا) و هنر (فن، راز) تعریف می‌شود. لذا، کارکردهای تعاملی آن در نسبت میان شهر و هنر با نیروی برتر بنیان گذارده شده و مخاطب که ماهیتی ذیل اندیشة خدای‌گون دارد، تنها در نسبت خوانندة پیام هویت می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Meaning and Interactive Functions of Art in Urban Public Spaces Case Study: The Church Murals of Medieval, Romanesque and Gothic Eras

نویسندگان [English]

  • Mahboubeh Pahlavan 1
  • Asghar Kafshchian Moghaddam 2
  • Hasan Bolkhari Ghahi 3
  • Adham Zargham 4
1 Ph.D. Candidate in High Art Studies, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Faculty of Visual Arts, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Professor, Ph. D in Islamic Studies, Philosophy of Art, University of Tehran, Tehran, Iran.
4 Associate Professor, Faculty of Visual Arts, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran. Iran.
چکیده [English]

Problem statement: The murals of the Medieval era have always been reviewed under the influence of the governing religious discourse of this era. In this regard, inter-textual relations are rarely referred to, in the form of art, the city, and the intertextual identities of the works in relation to their regional developments.
Research objective: This research aims to analyze the semantic visual meanings of concepts that validate the thought discourses by manifesting them in the public urban spaces, and to build purposeful visual narration relying on the identical intertextuality and native textual contexts to be presented in the public space of the city. Therefore, the ‘quiddity’, ‘semantic’, and the ‘way it is achieved in the art of pre-modern cities are being analyzed in two questions: the semantic quiddity of art and the city, and the interactive functions of art in the city, in relation to this concept.        
Research method: This research study is a kind of fundamental-theoretical method in terms of purpose, which initiates with a semantic quest in the historical texts of the ‘city and art’, and is based on the history and pictographic connotations of church murals by adopting a descriptive method followed by an interpretive-explanatory one.
Conclusion: Findings of the literature review indicate that the meaning of art in the medieval cities was defined by a solid structure in city-art relations under supernatural power, with a kind of succession relations as follows: God (king, pope), City (castle, city of God) and Art (skill, enigma). Therefore, its interactive functions are established in relation to the city and art with superior power, and the audience, who has a nature below the god, is identified merely in relation to the reader who perceives the message.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Functional Meaning
  • Mural
  • Urban Art
  • Middle Ages
  • Romanesque
  • Gothic
آیت‌اللهی، حبیب‌الله. (1381). وجوه افتراق و اختلاف میان دو جریان بزرگ هنری گوتیک و رنسانس. مدرسة هنر، 1(2)، 1-6.
اکو، امبرتو. (1390). تاریخ زیبایی (نظریه‌های زیبایی در فرهنگ‌های غربی) (ترجمة هما بینا). تهران: انتشارات فرهنگستان هنر و متن.
اگدن، چارلزکی و ریچاردز، آیورآرمسترانگ. (1397). معنای معنی: مطالعه‌ای در باب تأثیر زبان بر تفکر و دانش نمادگرایی (ترجمة کوروش صفوی). تهران: انتشارات علمی.
احمدی، بابک. (1374). حقیقت و زیبایی. تهران: نشرمرکز.
بلخاری قهی، حسن. (1388الف). آشنایی با فلسفة هنر. تهران: سورة مهر.
 بلخاری قهی، حسن. (1388ب). اورنگ (مجموعه مقالات دربارة مبانی نظری هنر). تهران: سورة مهر.
بنه‌ولو، لئوناردو. (1385). تاریخ شهر: شهرهای اسلامی و اروپایی در قرون‌وسطی (ترجمة پروانه موحد). چاپ دوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
پالمر، فرانک. (1395). نگاهی تازه به معنی‌شناسی (ترجمة کوروش صفوی). تهران: نشر مرکز.
ﭘﺎﻛﺘﭽﻲ، اﺣﻤﺪ. (1387). آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ. نامة پژوهش، 9(3)، 89 - 119.
پاکزاد، جهانشاه. (1390). تاریخ شهر، از آغاز تا انقلاب صنعتی. تهران: انتشارات آرمان شهر.
پاکزاد، جهانشاه. (1392). تاریخ شهر و شهرنشینی در اروپا از آغاز تا انقلاب صنعتی. چاپ سوم. تهران: آرمان شهر.
خامه، معصومه و نبی‌تبار، فاطمه. (1394). بررسی نظریه‌های گوتیک و تأثیر آن بر هنر و معماری. کنفرانس ملی چشم‌انداز 1404 و پیشرفت‌های تکنولوژیک علوم مهندسی. مرکز توسعة آموزش‌های نوین ایران (متانا)، شیراز، ایران.
سالمن، هاورد. (1387). شهرهای قرون‌وسطی (ترجمة فرید عتیقه چی). زیباشناخت، 9(19)، 27-47.
سلدن، رامان و ویدوسون، پیتر. (1397). راهنمای نظریه‌های ادبی معاصر (ترجمة عباس مخبر). تهران: نشر بان.
صفوی، کوروش. (1392). کدام معنی؟ علم زبان، (1)، 11-40.
علیزاده اسکویی، پیمان؛ بنی اردلان، اسماعیل؛ افشارمهاجر، کامران؛ شریف‌زاده، محمدرضا و صافیان محمدجواد. (1399). نمادعرفانی رنگ ونور در نقاشی و معماری دورة گوتیک. عرفان اسلامی (ادیان و عرفان)، 16(63)، 41-53.
فرگه، گوتلب؛ راسل، برترالد و استراوسن، پیتر. (1390). سه رساله در باب معنی (ترجمة راحله گندمکار). تهذان: نشر قطره.
فکوهی، ناصر. (1398). انسان‌شناسی شهری. تهران: نشر نی.
کروچه، بندتو. (1396). کلیات زیباشناسی (ترجمة فؤاد روحانی). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کوستوف، اسپیرو. (1381). معماران سده‌های میانه در شرق و غرب (ترجمة فرزانه طاهری). خیال، (3)، 114-139.
موریس، جیمز. (1385). تاریخ شکل شهر تا انقلاب صنعتی (ترجمة راضیه رضازاده). چاپ چهارم. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
وبر، ماکس. (1390). شهر در گذر زمان (ترجمة شیواکاویانی). تهران: نشر شرکت سهامی انتشار.
هاوزر، آرنولد (1370). تاریخ اجتماعی هنر (ترجمة ابراهیم یونسی). تهران: انتشارات خوارزمی.
گاردنر، هلن. (1386). هنر در گذر زمان، با تجدید نظر هورست دلاکروا و ریچارد ج. تنسی (ترجمة محمدتقی فرامرزی). چاپ هشتم. تهران: انتشارات آگه.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز. (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان (ترجمة هادی جلیلی). تهران: نشرنی.
 
Benevolo, L. (1980). The History of the City. Cumberland, Rhode Island, U.S.A.: MIT Press.
Borowski, T. & Gerrard, Ch. (2017). Constructing Identity in the Middle Ages. Speculum, 92(4), 1056-1100.
Crouzet, F. (2001). A History of Economy the European Economy, 1000- 2000. Virginia: University Press of Virginia.
Dyer, C. (1989). Standards of Living in the later Middle Ages: Social change in England c. 1200-1520. United Kingdom: Cambridge University Press.
Fairclough, N. (1992). Discourse and Social change. Cambridge: Polity Press.
Guest, G. B. (2006). The Prodigal’s Journey: Ideologies of Self and City in the Gothic Cathedral. Speculum, 81(1), 35-75.
Lindquist, S. C. M. (2012). Memorializing Knute Rockne at the University of Notre Dame: Collegiate Gothic Architecture and Institutional Identity. Winterthur Portfolio, 46(1), 1-24.
Pirenne, H. (1946). Medieval Cities: Their Origins and the Revival of Trade (D. Frank Halsey, Trans.). Princeton: Princeton University Press.
Postan, M. M., Habakkuk, H. J. & Miller, E. (1987). The Cambridge Economic History: Trade and Industry in the Middle Ages, Vol. 2. Cambridge: Cambridge University Press.
Rohr, C. (2002). Man and nature in the Middle Ages. Lecture at Novosibirsk State University, Retrieved from: https://www.sbg.ac.at/ges/people/rohr/nsk2002.htm.
Scalbert, I. (2016). The Nature of Gothic.  Architectural Association School of Architecture, (72), 73-95.
Seidel, L. (2006). Rethinking “Romanesque;” Re-Engaging Roman[z]. Gesta, 45(2), 109-123.