پدیدارشناسی تفسیری فضاهای میانوار در معماری خانه

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 موسسه آموزش عالی غیردولتی آیندگان

2 استادیار گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

بیان مسئله: از گذشته‌های دور دو کارکرد اصلی «دسترسی» و «دیدرسی» در فضاهای میانوار (واسط) در طراحی و ساماندهی فضا مطرح بوده است ولی امروزه در طراحی توجه چندانی به این فضاها نشده و حتی گاه نادیده انگاشته می‌شوند. پیامد این وضع، برآورده نشدن شماری از نیازهای روانی و معنایی است که تنها در فضاهای میانوار پاسخ می‌یافته و می‌یابند. این در حالی است که شماری از معماران پدیدارشناس بر تعامل همه‌جانبه گستره‌های وجودی انسان با فضای معماری و  اهمیت پاسخگویی به نیازهای روانی و معنایی تأکید دارند.
هدف پژوهش: این تحقیق به جستجوی کارکرد فضاهای میانوار در معماری خانه، بر پایة رویکرد چند تن از معماران پدیدارشناس معاصر می‌پردازد و هدف آن دستیابی به کارکرد بهینة این‌گونه فضاها در خانه است.
روش پژوهش: برای رسیدن به اهداف تحقیق، در قالب روش کیفی و با بهره‌گیری از رویکرد تفسیری و پدیدارشناسانه به فضا، نخست برپایة مطالعات نظری به توصیف دیدگاه چهار تن از معماران پدیدارشناس در ارتباط با فضاهای میانوار پرداخته شده است؛ سپس با بهره‌گیری از روش «پدیدارشناسی تفسیری»، به ساخت واحدهای معنایی در آثارشان پرداخته شده و توانایی‌های کارکردی میانوارها در دو سویة «ادراکی-معنایی»، «رفتاری-کارکردی» و نیز «ویژگی‌های کالبدی-فضایی سازگار و پاسخگوی به آن کارکردها» بازخوانی شده است.
نتیجهگیری: نتایج نشان می‌دهند فضاهای میانوار هنگامی کارکرد بهینه دارند که بتوانند سلسله مراتب دسترسی مناسبی از فضای بیرون به درون فراهم آورند، در عین حال احساسی از آرامش و در‌پناه‌بودن را برای مخاطب فراهم آورده و همة حواس و ادراکات او را در این میان درگیر کنند. در پاسخ به این سه کارکرد ویژگی‌های متمایزکنندة کالبدی همچون کاربرد نور و سایه، الگوهای صوتی، بویایی و بساوایی متفاوت و  همچنین داشتن مرزهای کالبدی ویژه می‌توانند پاسخگوی آنها باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interpretive Phenomenology of Interface Spaces in House Architecture

نویسندگان [English]

  • سیده مهدیه mirmiran 1
  • Aliasghar Malekafzali 2
  • Leyla Karimifard 2
1 Academic Trainer at Ayandegan Institute of Higher Education PhD student, Azad university of Tehran south branch, College of Arts and Architecture
2 Assistant Professor, Department of Architecture, South branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Problem statement: Two main performances, including ‘Accessibility’ and ‘Visibility’, have been proposed in (intermediate) interface spaces for design and organization since a long time ago. However, these spaces have not received much attention in design today and even they have often been ignored. As a result, psychological and intellectual requirements, which are realized in interfaces, have not to be met and responded to. In this regard, some phenomenologist architects have an emphasis on all-inclusive interaction of human’s existential ranges with architectural space and also they have emphasized the importance of responsiveness to psychological and conceptual needs.
Research objective: The present article seeks to investigate the function of interfaces in house architecture, based on the approach taken by some contemporary phenomenologist architects. This paper aims to achieve optimal performance of such spaces in houses.
Research method: To this end, it has been firstly dealt with the description of attitudes from four phenomenologist architects concerning interfaces based on theoretical studies within the qualitative methodology and benefitting from interpretive and phenomenological approach; then using ‘interpretive phenomenology’, the conceptual units were built in their works and their functional capabilities of interfaces have been revised in two perceptual-conceptual and behavioral-functional aspects as well as compatible and responsive formative-spatial features to those performances.
Conclusion: The findings show that interfaces possess optimal performance so that they are capable to provide an appropriate accessibility hierarchy of outside-to-inside space. At the same time, they may provide a sense of being calm and under shelter for the audience and they make all of his/her senses and perceptions involved among them. In response to these three functions, distinctive formative features e.g. application of light and shade with different auditory, olfactory and tactile patterns and also having specific formative boundaries may be responsive to them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interface
  • Interior
  • Exterior
  • Interaction with space
  • Phenomenological architecture
اکبری، علی و نیرومند شیشوان، مهدیه. (1398). جایگاه تجربة زیسته از منظر فلسفة بدن در فرایند طراحی و خلق مکان. پژوهش‌های فلسفی، (26)، 29-52.
 امامی کوپائی، سمانه؛ نوروز برازجانی ویدا و صافیان، محمدجواد. (1397). پدیدارشناسی، پاسخی به مسألة روش در فهم چیستی معماری. باغ نظر، 15(65)، 13-24.
 امیری ریگی، سارا. (1393). سنجش تطبیقی تجربة منظر شهری میان مردم و طراحان شهری با رویکرد پدیدارشناسی (پایان‌نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد). دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین، ایران.
 بورچ، کریستینغ پالاسما، یوهانی و بومه، گرنوت. (1399). اتمسفر معمارانه (تأثیر اتمسفرها بر تجربه و سیاست‌های معماری) (ترجمة مرتضی نیک فطرت). تهران: فکر نو.
 پالاسما، یوهانی. (1395). خیال مجسم؛ تخیل و خیال پردازی در معماری (ترجمة علی اکبری). تهران: پرهام نقش.
پالاسما، یوهانی. (1392). چشمان پوست: معماری و ادراکات حسی (ترجمة علی اکبری). تهران: پرهام نقش.
 پرزگومز، آلبرتو. (1398). تأملات بهنگام (ترجمة رضا عسگری، نگین جواهریان و باوند بهپور). تهران: معمار.
 پروری، پیمان. (1396). گذر از فلسفه به روش‌شناسی؛ خوانشی نو از روش پدیدارشناسی. پژوهش در علوم انسانی، (13)، 49-66.
 دهقان، فرزانه السادات و فرقانی، کیوان. (1399). پدیدارشناسی منظر کوشک در سیستم باغ‌شاه و آسیب‌شناسی تحولات آن در ادوار مختلف. منظر، 12(51)، 48-57.
رابینسون، سارا و پالاسما، یوهانی. (1397). ذهن در معماری؛ علوم اعصاب، تجسم و آیندة طراحی (ترجمة وحیده مجدی و نسیبه مجدی). تهران: اول و آخر.
رفیعی سرشکی، بیژن؛ رفیع زاده، ندا و رنجبرکرمانی، علی‌محمد. (1387). فرهنگ مهرازی ایران. تهران: مرکز تحقیقات ساختمان مسکن.
 رنجبرکرمانی، علی‌محمد. (1387). روش سامانه‌ای در فرایند طراحی معماری در پرتو بینش اسلامی. (رسالة منتشرنشدة دکتری معماری). دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
ری، جاناتان. (1385). هایدگر و هستی و زمان (ترجمة اکبر معصوم بیگی). تهران: آگاه.
زومتور، پیتر. (1394). اتمسفر (ترجمة علی اکبری). تهران: پرهام نقش.
 زومتور، پیتر. (1395). رهیافت پدیدارشناسی در اندیشه پیتر زومتور (ترجمة مرتضی نیک‌فطرت و سیده صدیقه میرگذار لنگرودی). تهران: مؤسسة علم معمار.
 زومتور، پیتر. (1397). معماری‌اندیشی (ترجمة علی‌رضا شلویری). تهران: حرفه هنرمند.
 زومتور، پیتر و لندینگ، ماری. (1397). احساسی از تاریخ (ترجمة مرتضی نیک‌فطرت و نیما کیوانی). تهران: فکر نو.
شریفیان، محمدامین؛ طهوری، نیّر؛ اعتصام، ایرج و ذبیحی، حسین. (1398). مطالعة تطبیقی پدیدارشناسی معماری در نظریات یوهانی پالاسما و استیون هال. کیمیای هنر، (33)، 63-80.
 شیرازی، محمدرضا. (1392). جایگاه پدیدارشناسی در تحلیل معماری و محیط.  آرمانشهر، (11)، 99-91.
 شیرازی، محمدرضا. (1389). معماری حواس و پدیدارشناسی یوهانی پالاسما. تهران: رخداد نو.
 صافیان، محمدجواد و انصاری، مائده. (1393). بررسی شرایط امکان تحقق حقیقت مکان و سکنی‌گزیدن. پژوهش‌های هستی‌شناختی (6)، 24-8-24.
 کریمی، سروه؛ اعتصام، ایرج و شاهچراغی، آزاده. (1399). تحلیل مؤلفه‌های مؤثر بر ادراک نماهای شهری از منظر پدیدارشناسی. مطالعات هنراسلامی، (38)، 344-360.
 ملکیان، مصطفی. (1395). درسگفتار زندگی فیلسوفانه (جلسه اول). (فایل صوتی). تاریخ مراجعه: 1/10/1400. قابل دسترس در: https://3danet.ir/philosophical-life/
 منصوری، سیدامیر. (1394). پدیدارشناسی دیوار در باغ ایرانی. منظر، 7(33)، 6-13.
 میرمیران، سیده مهدیه؛ ملک افضلی، علی اصغر و کریمی فرد، لیلا. (1399). الگویابی میانوار در خانه‌های تاریخی گیلان. مسکن و محیط روستا، (171)، 117-128.
 نوربرگ شولتز، کریستین نوربرگ. (1397). وجود، فضا و معماری (ترجمة ویدا نورورز برازجانی). تهران: پرهام نقش.
 نوربرگ شولتز، کریستین نوربرگ. (1396). مفهوم سکونت، به سوی معماری تمثیلی (ترجمة محمود امیر یاراحمدی). تهران: آگه.
 نوربرگ شولتز، کریستین نوربرگ. (1388). روح مکان: به سوی پدیدارشناسی معماری (ترجمة محمدرضا شیرازی). تهران: رخداد نو.
 نسبیت، کیت. (1396). نظریه‌های پسامدرن در معماری (ترجمة محمدرضا شیرازی). تهران: نی.
 وودز، رابرت. ای. (1382). هایدگر، تفکر و محیط آدمی (ترجمة محمدرضا جوزی). خیال (7)، 50-56.
 هال، استیون؛ پالاسما، یوهانی و پرزگومز، آلبرتو. (1396). پرسش‌های ادراک پدیدارشناسی معماری (ترجمة مرتضی نیک‌فطرت). تهران: فکر نو.
 
Giorgi, A. (2007). Concerning the phenomenological methods of Husserl and Heidegger and their application in psychology. Collection du Cirp, (1), 63-78.
Morse, J. M. (2016). Qualitative health research: Creating a new discipline. Routledge.