مطالعۀ تطبیقی رهیافت‌های فرمی- فضایی معماری و نقاشی در مرور آثار مهرداد ایروانیان و علیرضا تغابنی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری معماری، گروه معماری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

2 استادیار، گروه معماری، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران.

3 استادیار، گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

4 استادیار، گروه فلسفۀ هنر، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

چکیده

بیان مسئله: ارتباط میان معماری و نقاشی یکی از حوزه‌های مورد مطالعه در نظریة هنر و معماری است. هر چند معماری ترکیبی از معانی کاربردی است، ولی می‌تواند در ارتباط با نقاشی، از بابت فرم و فضا مطالعه شود. در این میان، در خلق اثر هنری، اگر «هنرمند» متغیر ثابت فرض شود، این سؤال مطرح است که ساختار فکری او در خلق فرم و فضا در دو رسانه، چه تأثیری بریکدیگر دارند و در نهایت منجر به چه نوع ارتباطی بین دو نظام هنری می‌شود؟
هدف پژوهش: هدف این پژوهش به‌طور اخص مطالعة آثار معمارانی است که در هر دو حیطه فعالیت دارند. فرض بر آن است که مهارت معمار از فاصلة تصور تا تصویرکردن طرح‌واره‌های ذهنی به عنوان نقاشی، منجر به نشر اندیشة او می‌شود و این فرایند در نحوة آفرینش اثر معماری و تفکر فضایی او مؤثر است.
روش پژوهش: پژوهش با رویکرد کیفی و روش تطبیقی بین‌رشته‌ای، منطبق با دیدگاه کری واک انجام شده و مدل پژوهش ترکیبی از گرایش‌های فضایی و رهیافت‌های معنایی فرم و فضا است. در بخش اول آثار نقاشی مهرداد ایروانیان و علیرضا تغابنی، به‌عنوان نمونه، با روش شکل‌گرایی ولفلین تحلیل می‌شوند. در گام بعد مفاهیم فرمی-فضایی معماری آنان بررسی شده است. دستاوردهای این تحلیل برآمده از مطالعات نظری و داده‌های تجربی هستند که از طریق روش توصیفی نتیجه‌گیری می‌شوند. در نهایت جهت تبیین رابطه، مقایسة تطبیقی تحلیل‌ها در دو رسانه صورت می‌گیرد.
نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد برخورد هنرمند در راستای معانی مصادیق عینی (ابژکتیو) اثر، در سطح «ابتدایی» و «کارکردی» در دو حیطة کاملاً مستقل صورت گرفته و به معانی ذهنی (سابژکتیو) در سطح «ارزشی» پرداخته شده است که قابلیت تطبیق بر ساختار فکری هنرمند را دارد. در سطح «نمادین» با انتقال برخی رهیافت‌های فرمی از نقاشی به معماری، اثر معماری بیشتر به بعد هنری خود نزدیک شده و جنبة زیبایی‌شناسی یافته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Formal-Spatial Approach in Architecture and Painting: a Case Study on the Works by Mehrdad Iravanian and Alireza Taghaboni

نویسندگان [English]

  • Ensieh Vali 1
  • Siamak Panahi 2
  • Manouchehr Foroutan 3
  • Hossein Ardalani 4
1 Ph.D. Candidate in Architecture, Department of Architecture, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Architecture, Abhar Branch, Islamic Azad University, Abhar, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Architecture, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Philosophy of Art, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran.
چکیده [English]

Problem statement:The architecture-painting relationship is one of the study fields in the theory of art and architecture. Although architecture is a combination of practical concepts, it can be studied in relation to painting focusing on form and space. Meanwhile, in creating an artwork, if an “artist” is assumed as a fixed variable; the question is that how his intellectual structure affects the creation of form and space in two media, and how it connect the two art regimens.
Research objective: This study addresses the works by architects who work in both areas. It is assumed that the architect’s skill from the distance of imagination to depicting mental schemas as a painting leads to the dissemination of his thought, affecting the creation of his architectural work and spatial thinking.
Research method: The present study was performed using a qualitative comparative analysis technique concerning Kerry Walk’s model. The study model was a combination of spatial tendencies and semantic approaches of form and space. In the first section, the paintings by Mehrdad Iravanian and Alireza Taghaboni were analyzed using Wolf Lane’s formalism method. Next, the concepts of their architecture form and space were examined. The achievements were concluded based on theoretical studies and experimental data through a descriptive method. Finally, a comparative analysis was performed to clarify the architecture-painting relationship.
Conclusion: It seems that the artist deals with the objective concepts of the work at the levels of “basic” and “functional” in two completely independent areas, and the subjective concepts at the “value” level, which can be adapted to the intellectual structure of the artist. At the “symbolic” level, by transferring some formal approaches from painting to architecture, the architectural work gets closer to its artistic aspect and acquires an aesthetic aspect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Formal-spatial approach
  • Architecture
  • Painting
  • Mehrdad Iravanian
  • Alireza Taghaboni
آدامز، لویی. (1395). روش‌شناسی هنر (ترجمة علی معصومی). تهران: نظر.
اوکویرک، اوتو؛ استینسون، رابرت؛ ویگ، فیلیپ؛ بون، رابرت و کایتون، دیوید. (1396). مبانی هنر؛ نظریه و عمل (ترجمة محمدرضا یگانه). تهران: سمت.
بانی مسعود، امیر. (1394). معماری معاصر ایران. تهران: هنر معماری قرن.
بذرافکن، کاوه. (1395). چه کسی از علیه فرمالیسم می‌هراسد؟ علیه فرمالیسم: «خیلی دور-خیلی نزدیک». معمار، (101) ، 64-69.
بیکن، ادموند. (1391). طراحی شهرها، تحول شکل شهر از آتن باستانی تا برازیلیای مدرن (ترجمة فرامرز طاهری). تهران: شهیدی.
پرتویی، پروین. (1392). پدیدارشناسی مکان. تهران: فرهنگستان هنر.
پیراوی ونک، مرضیه. (1395). معرفی معیار برای تحقیق تطبیقی مبتنی بر دیدگاه کری واک. مطالعات تطبیقی هنر، 6 (11)، 1-11.
تقوایی، ویدا. (1389). از چیستی تا تعریف معماری. هویت شهر، 4(7)، 75-86.
جلیلی، محمد و فروتن، منوچهر. (1394). ماهیت فضای معماری، ریشه‌ها و رویکردها. مطالعات محیطی هفت حصار، 4(13)، 51-62.
جمالی، مریم. (1394). مقدمه‌ای بر مفهوم فرم و فرمالیست در هنر مدرن. جستارهای فلسفی، 11(28)، 5-33.
سرمستانی، حسین؛ فروتن، منوچهر و طهوری، نیر. (1396). آفرینش شاعرانه در فضای شهری (واکاوی نشانه‌شناختی فضای شهری باغ بلند شیراز). هویت شهر، 12(34)، 67-78.
سمیعی، امیر؛ خدابخش، سحر و فروتن، منوچهر. (1395). مطالعة تطبیقی بازنمایی فضای معماری سنتی در آثار نقاشی و معماری معاصر ایران، نمونة موردی آثار نقاشی پرویز کلانتری و آثار معماری سید هادی میرمیران. آرمانشهر، 9(17)، 63-78.
شولتز، کریستین نوربرگ. (1388). روح مکان؛ به سوی پدیدارشناسی معماری (ترجمة محمدرضا شیرازی). تهران: رخداد نو.
ضرغامی، اسماعیل و  بهروز، سید محمد. (1394). نقش و مفهوم فضا در بازآفرینی نظریه معماری و علوم اجتماعی. فصلنامة مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 7(2)، 81-99.
فروتن، منوچهر. (1387). چگونگی فهم فضای معماری ایران از نگاره‌های ایرانی (617-1000 ق/ 1220-1591 م) (پایان‌نامة منتشرنشدة دکتری معماری). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، ایران.
فلامکی، محمد منصور. (1381). ریشه‌ها و گرایش‌های نظری معماری. تهران: فضا.
گیدئون، زیگفرید. (1386). فضا، زمان و معماری (ترجمة منوچهر مزینی). تهران: علمی و فرهنگی.
لنگ، جان. (1390). آفرینش نظریة معماری نقش علوم رفتاری در طراحی محیط (ترجمة علیرضا عینی‌فر). تهران: دانشگاه تهران.
معماریان، غلامحسین. (1393). سیری در مبانی نظری معماری. تهران: سروش دانش.
میرمیران، سید هادی. (1383). جریانی نو در معماری معاصر ایران. روزنامة همشهری، (3229)، 19.
نقره‌کار، عبدالحمید؛ مظفر، فرهنگ و نقره‌کار، سلمان. (1389). مدلسازی؛ روشی مفید برای پژوهش‌های میان‌رشته‌ای. انجمن معماری و شهرسازی ایران، 1(1)، 129-138.
نوروزی‌طلب، علیرضا؛ مقبلی، آناهیتا و جودت، شهرناز. (1393). روانکاوی تحولات نقاشی و معماری در بستر تاریخی جنگ جهانی اول تا جنگ دوم. باغ نظر، 11(31)، 17-32.
 
Blau, E. & Troy, N. (2002). Architecture and Cubism. Cambridge: MIT.
Douglas, Ch., Obrist, U. H. & Gmurzynska, K. (2012). Zaha Hadid +Suprematis. Stuttgart: Hatje Cantz.
Hershberger, R. G. (1970). Architecture and Meaning. Journal of Aesthetic Education,4 (4), 37-55.
Lefebvre, H. (1991). The production of Space. London: Oxford University.
Soja, E. (1990). Postmodern geographies, the reassertion of space in critical social theory. London-New York: Verso.
Wolfflin, H. (1998). Principles of Art History: The Problem of the Development of Style in Later Art. Oxford: Oxford University.