تبیین نقش معماری نازی بر معماری بناهای دولتی ایران (دورۀ پهلوی اول، بین سال‌های 1312 تا 1320)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری، گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

2 استاد، گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

با به قدرت رسیدن حزب نازی در مرداد چکیده
بیان مسئله: پس از به‌قدرت‌رسیدن حزب نازی در آلمان، روابط ایران و آلمان وارد دوران جدیدی شد. افزایش نفوذ آلمان در ایران و تبلیغات این کشور دربارۀ برتری نژاد آریایی و مبارزه با قدرت‌های استعماری، نظیر انگلیس و روسیه، باعث شد ایرانیان آلمان را پشتیبان و منجی بالقوۀ خود تلقی کنند. به‌واسطۀ این تلقی، انبوهی از متخصصان و کارشناسان در زمینه‌های مختلف برای همکاری با حکومت پهلوی وارد خاک ایران شدند؛ در این بین حضور معماران و مهندسان و شرکت‌های ساختمانی آلمانی بیش از هر گروه دیگری به چشم می‌خورد و نقش آن‌ها در ساخت بسیاری از ساختمان‌های دولتی و حکومتی مشهود است. ساختمان‌هایی که در راستای نمایش قدرت و شکوه حکومت، متأثر از بناهای عصر نازی و با گرایش نئوکلاسیک، پدید آمدند.
هدف پژوهش: مقالۀ پیش رو به دنبال بررسی معماری نئوکلاسیک و استخراج شاخصه‌های آن و تحلیل این شاخصه‌ها در آثار ساخته‌شده توسط معماران آلمانی در ایران است. پرسش اصلی مقاله بر این نکته استوار است که گرایش به معماری نازی (نئوکلاسیک) تا چه حد بر معماری معاصر ایران تأثیر گذاشته است؟ و چارچوب نظری مقاله نیز بر این نکته تأکید دارد که با گسترش روابط ایران و آلمان، در بین سال‌های حکومت حزب نازی در آلمان و پهلوی اول در ایران، بخشی از زمینه‌های شکل‌گیری معماری معاصر ایران تحت تأثیر کشور آلمان پدید آمد.
روش پژوهش: مقالۀ پیش رو از نوع کیفی است و در آن از روش تحقیق تاریخی-تفسیری و همچنین روش توصیفی-تحلیلی به‌صورت آمیخته استفاده شده است.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که حضور افراد و گروه‌های متخصص آلمانی در ایران نقش بسیار مهمی در ورود عناصر معماری غربی به ایران داشته است. الگوها و شاخصه‌ها در هر سه حوزۀ عملکردی (پلان)، کالبدی (فرم) و نمادین در معماری ایران تأثیرگذار بوده‌اند و در این بین، نفوذ مؤلفه‌های عملکردی، نسبت به دو مؤلفۀ دیگر، شاخص‌تر بوده است. همچنین ارتقای شیوه‌های ساخت‌وساز و استفاده از مصالح نوین یکی دیگر از زمینه‌های اثرگذاری آلمان‌ها در ایران بوده است.


کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Role of Nazi Architecture in the Architecture of Iranian State Buildings (First Pahlavi Era, period of 1933-1941)

نویسندگان [English]

  • Morteza Mirzahosseini 1
  • Hossein Soltanzadeh 2
1 Ph.D. Candidate, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
2 Professor, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Central Tehran branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Problem statement: With the rise of the Nazi Party in August 1941, Iran-Germany relations entered a new era. Increasing German influence in Iran through propaganda about the superiority of the Aryan race and the struggle against colonial powers such as Britain and Russia led Iranians to see Germany as their potential supporter and savior. Due to this perception, a large number of specialists and experts in various fields entered Iran to cooperate with the Pahlavi government. Among them, the presence of German architects, engineers, and construction companies is more prominent than any other group and their role in building many state buildings is obvious; buildings that emerged to show the power and glory of the government, influenced by the buildings of the Nazi era with a neoclassical orientation.
Research objective: The current research aims to study the neoclassic architecture and extract its indicators and analyze them in the built monuments by German architects in Iran. Therefore, the main research question is based on this point that to what extent the tendency to the Nazi Architecture (neoclassic) has affected the contemporary architecture of Iran? The theoretical framework of the article also emphasizes that with the expansion of relations between the years of Nazi ruling in Germany and the first Pahlavi in Iran, part of the underlying factors for the formation of contemporary Iranian architecture emerged under the influence of Germany.
Research method: The current study is qualitative research. Method of interpretive historical research as well as the descriptive-analytical method is used in a mixed way.
Conclusion: Research results show that the presence of German expert groups and individuals in Iran had a very significant role in the entry of the Western architectural elements in Iran. Patterns and characteristics have been effective in three functional (plan), physical (form), and symbolic areas in the Iranian architecture, and in the meantime, the influence of the functional components have been more than the other two components. Also, improving the construction methods and using modern materials has been another area of influence of Germans in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran and Germany
  • Neoclassic architecture
  • State buildings
  • First Pahlavi
آبراهامیان، یرواند. (1389). تاریخ ایران مدرن. تهران: نشر نی.
بانی مسعود، امیر. (1389). معماری معاصر ایران. تهران: هنر معماری قرن.
پاکدامن، بهروز. (1376). نگاهی کوتاه بر شیوه‌ها و گرایش‌های معماری در تهران. در کتاب تهران (ج. 5 و 6) (صص. 118-225). تهران: روشنگران.
پیرنظر، ژاله. (1392). ایران، جنگ جهانی دوم و یهودیان. ایران نامه، 28(1)، 88-101.
جنکینز، جنیفر. (1392). درگیری با قدرت سوم: روابط ایـران و آلمان تا 1941 (ترجمۀ وحید طلوعی). ایران نامه، 28(1)، 64-86.
حکیم، نگار. (1380). شیوۀ معماری بناهای عمومی گابریل گورکیان و انتساب طرح بناهای وزارت امور خارجه و دادگستری به او. معمار، (۱۵)، ۷۸-۸۵.
داعی‌پور، زینب. (1386). باستان‌گرایی یا شیوۀ ملی (مقایسه با نئوکلاسیک اروپا). رهپویه هنر، 2(4)، 68-72.
رجبی، پرویز. (1355). معماری ایران در عصر پهلوی. تهران: چاپ نقش‌جهان.
سمیعی، سیروس. (1375). سرزمین تخیلی: معماری ایران از ورای تمبرهای پستی. گفتگو، (13)، 55-62.
شافعی، بیژن؛ سروشیانی، سهراب و دانیل، ویکتور. (1394). معماری پل آبکار. تهران: بیژن شافعی.
شوکت، حمید. (1392). برنامۀ فارسی رادیو برلن در جنگ جهانی دوم. ایران نامه، 28(1)، 102-117.
صارمی، علی‌اکبر. (1374). مدرنیته و رهاوردهای آن در معماری و شهرسازی ایران. گفتگو، (10)، 57-70.
صفامنش، کامران؛ رشتچیان، یعقوب و منادی زاده، بهروز. (1376). ساختار کالبدی شهر تبریز و تحولات آن در دو سدۀ اخیر. گفتگو، (18)، 33-54.
فکوهی، ناصر. (1383). گوی بلور، زهدان سنگی (فاشیسم و معماری). معماری و شهرسازی، (8 و 9).
فکوهی، ناصر. (1396). انسان‌شناسی شهری. تهران: نشر نی.
کاتوزیان، همایون. (1392). ایرانیان دوران باستان تا دورۀ معاصر (ترجمۀ حسین شهیدی). تهران: مرکز.
کیانی، مصطفی. (1383). معماری دورۀ پهلوی اول؛ دگرگونی اندیشه‌ها، پیدایش و شکل‌گیری معماری دورۀ بیست‌ساله معاصر ایران (1299-1320). تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
لنچافسکی، ژرژ. (1351). غرب و شوروی در ایران، سی سال رقابت 1918-1948 (ترجمۀ حورا یاوری). تهران: انتشارات روزنامۀ سحر.
مانیاگو لامپونیانی، ویتوریو. (1390). معماری و شهرسازی در قرن بیستم (ترجمۀ لادن اعتضادی). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
مجلسی، فریدون. (3/6/1389). به سقف سالن ایستگاه راه‌آهن تهران نگاهی بیندازید؛ درگذر زمان: به مناسبت سوم شهریور 1320. روزنامه شرق، (1046)، 20.
محبوبی اردکانی، حسین. (1370). تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مقتدر، رضا. (1372). دوران صد سالۀ تجدد در شهرسازی و معماری ایران. ایران نامه، 11(2)، 259-270.
میرزاحسینی مرتضی و سلطان‌زاده حسین (1397). تبیین الگوهای‌ نما در بناهای ساخته‌شده توسط معماران آلمانی در ایران (دورۀ پهلوی اول). مطالعات تاریخ فرهنگی، 10(۳۸)، ۱۱۳-۱۵۵.
میرزاحسینی، مرتضی؛ سلطان‌زاده، حسین و البرزی، فریبا. (1398). نقش مهندسان آلمانی در معماری معاصر ایران (با تأکید بر دورۀ پهلوی اول بین سال‌های 1304 تا 1320). باغ نظر، 16(75)، 53-70.
نیکویه، محمود. (1387). تاریخچۀ بلدیۀ رشت از مشروطه تا 1320. رشت: انتشارات ایلیا.
وشمه، علی؛ ترابی فارسانی، سهیلا و جدیدی، ناصر. (1395). نقش صنایع آلمانی در نوسازی صنایع ایران در دورۀ رضاشاه پهلوی. پژوهشنامۀ تاریخ، 12(45), 147-168.
هاشمی، سیدعلیرضا. (1389). از گذشته‌های رادیو. کتاب ماه علوم اجتماعی، (30)، 74-85.

Hinz, H. (1979). Art in the Third Reich. New York: Pantheon.
Joggerst, A & Heidari, S. (2017). Bahnhof Teheran 1935–1939 (Ingenieurprojekt). University of Potsdam, Germany.
Krier, L. (2013). Albert Speer: Architecture 1932-1942. New York: The Monacelli Press.
Lane, B. (1985). Architecture and Politics in Germany, 1918-1945. Harvard: Harvard University Press.
Pohl, M. (1999). Philipp Holzmann, Geschichte eines Bauunternehmens 1849–1999. Munich: C.H. Beck.
Spotts, F. (2002). Hitler and the Power of Aesthetics by Frederic Spotts. London: Hutchinson.
Taylor, R. (1974). The Word in Stone: The Role of Architecture in the National Socialist Ideology. Oakland: University of California Press.