قابلیت‌های روش شفاهی در انتقال و حفاظت معنا در میراث فرهنگی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدۀ معماری، دانشگاه کاشان، ایران.

چکیده

بیان مسئله: میراث فرهنگی، ورای صورت بیرونی، حامل معنایی است که وجه درونی و ماهوی آن را شکل می‌دهد. از آنجا که در حفاظت آثار توجه به هر دو وجهِ معنایی و صوریِ آن‌ها ضرورت دارد، لازم است «حفاظت و انتقال معنا» در میراث فرهنگی با رویکردی مناسب مورد توجه قرار گیرد. طیف وسیعی از اشکال میراث فرهنگی ازجمله خلق هنری، کتابت، آداب و طریقت در حِرَف سنتی و بیان شفاهی علاوه بر اینکه تجلیات مختلف میراث را شکل می‌دهند، روش و محملی برای انتقال معنا نیز محسوب می‌شوند. در این میان، روش‌های غیرکالبدی، به‌واسطۀ نامحسوس بودن، کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و ابعاد مختلف آن‌ها به‌خوبی شناخته نشده است. درنتیجه، خطر فراموشی و نابودی این روش‌ها و بالطبع معانی منتقل‌شده از طریق آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. یکی از این روش‌ها روش انتقال شفاهی است.
هدف پژوهش: مقالۀ حاضر در پی بازشناخت روش شفاهی در حفاظت آثار و زمینه‌سازی احیای آن در حفاظت میراث معنوی ایران است، با این فرض که انتقال شفاهی معانی در میراث معنوی برخلاف تصور موجود در بسیاری موارد به دلایلی فراتر از عدم امکان ثبت مکتوب صورت می‌گرفته است. بنابراین می‌توان گفت این مقاله به دنبال پاسخ این سؤال است که چه قابلیت‌هایی سبب شده روش شفاهی به‌عنوان یکی از روش‌های انتقال و حفاظت معانی در جوامع سنتی به کار گرفته شود.
روش پژوهش: در این مقاله با مراجعه به متون مکتوب به بررسی برخی علل سلبی و ایجابی کاربرد روش شفاهی و سپس به تحلیل منطقی آن‌ها پرداخته می‌شود. علت انتخاب این روش تناسب آن با ماهیت معنا است.
نتیجه‌گیری: مقاله چنین نتیجه می‌گیرد که در روش شفاهی علاوه بر حفظ معنا از گزند نااهلان ــ به استناد تعابیر و مفاهیمی که در متن مقاله به آن‌ها اشاره شده ــ معنا به‌صورت زنده و پویا تداوم می‌یابد؛ و نتیجۀ دیگر حاصل از مقاله نیز این است که به دلیل اهمیت و به‌کارگیری قابلیت‌های درونی انسان در پذیرش و انتقال معنا برای احیای آن در حفاظت به معنای امروزی، تربیت انسان واجد اهلیت، به‌عنوان محمل معنا، ضروری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The study of the Capabilities of Oral Methods of Intercultural Communication in Transmission and Preservation of Concept in Cultural Heritage

نویسنده [English]

  • Zohre Yadegari
Assistant Professor of Art and Architecture Faculty, University of Kashan, Iran.
چکیده [English]

Problem statement: Beyond the external form, cultural heritage, carries the meaning that forms its internal and essential aspect. In the protection of works, since, it is necessary to pay attention to both their semantic and formal aspects, it is necessary to pay attention to the “protection and transmission of meaning” in cultural heritage through an appropriate approach. A wide range of forms of cultural heritage, including the creation of art, writing, principles and approaches in the traditional profession and oral expression, in addition to forming various manifestations of heritage, are also a method and means of transmitting the meaning. Among these, due to their imperceptibility, non-physical methods, have received less attention and their various dimensions take little regard. Consequently, the risk of forgetting and destroying these methods and, of course, the meanings conveyed through them increases. One of these methods is the oral transmission method.
Research objective: The present article aims at recognizing the oral method in the protection of works and paving the way for its revival in the protection of Iran’s spiritual heritage, assuming that the oral transmission of meanings in the spiritual heritage, in many cases, has taken place for reasons beyond the impossibility of written recordings. Therefore, it can be said that this article seeks to answer the question of what capabilities have caused the oral method to be used as one of the methods of transmitting and preserving meanings in traditional societies
Research method: Referring to written texts in this paper, some negative and positive reasons for the use of oral methods are analyzed and then their logical analysis is performed. The cause behind choosing this method is its relevance to the essence of meaning.
Conclusion: The paper concludes that, based on the interpretations and concepts mentioned in the text of the article, in the oral method, in addition to preserving the meaning from the damage of the incompetent, the meaning continues vividly and dynamically; another result of the paper is that, due to the importance and use of human inner capabilities in accepting and transmitting meaning to revive it in the protection in contemporary meaning, it is necessary to train qualified human beings as bearers of meaning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Preservation
  • Meaning transmission
  • Oral methods
  • Traditional work
  • Cultural heritage
ابن حمزه طوسی، محمد بن علی. (1419 ه.ق.). الثاقب فی المناقب (به تحقیق و تصحیح رضا علوان نبیل). قم: انصاریان.
ابن سینا. (1366). حی بن یقظان (ترجمه و شرح فارسی منسوب به جوزجانی) (به تصحیح هانری کربن). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی. (1376). رهاورد خرد (تحف العقول) (ترجمۀ پرویز اتابکی). تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
ابویی، رضا؛ اولیاء، محمدرضا؛ یادگاری، زهره و افاضت، شهاب. (1394). مقایسۀ تحلیلی نگرش غربی حفاظت با جهان‌بینی اسلامی در تبیین وجوه فراکالبدی میراث معماری. پژوهش‌های معماری اسلامی، 3(9)، 83-96.
ارژمند، محمود و امین‌پور، احمد. (1394). نقش مرمتگر در مرمت ابنیۀ حوزۀ فرهنگ و تمدن اسلامی؛ تأملی بر مبانی رویکردهای مرمتی در دانش مرمت بر اساس عامل انسانی مرمت. پژوهش‌های معماری اسلامی، 3(4)، 98-112.
ارژمند، محمود. (1395). اهلیت در مرمت، شرح و تفسیری بر معرفی مرمتگر با رویکردی به مبانی فرهنگ اسلامی (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ دکتری). دانشگاه هنر اصفهان، ایران.
افشاری، مهران و مداینی، مهدی (ویراستار). (1388). چهارده رساله در باب فتوت و اصناف. تهران: چشمه.
افلاطون. (1364). دورۀ آثار افلاطون (ج. 3) (ترجمۀ محمدحسن لطفی). تهران: ابن سینا.
چراغچی، سوسن. (1383). کنوانسیون صیانت از «میراث فرهنگی ناملموس». اثر، 36، 245-258.
ح‍اف‍ظ، ش‍م‍س‌ال‍دی‍ن م‍ح‍م‍د. (1375). دی‍وان ح‍اف‍ظ (ت‍ص‍ح‍ی‍ح و ت‍وض‍ی‍ح پ‍روی‍ز ن‍ات‍ل خ‍ان‍ل‍ری). تهران: خوارزمی.
حجت، مهدی. (1380). میراث فرهنگی در ایران، سیاست‌ها برای یک کشور اسلامی. تهران: انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی.
خ‍رم‍ش‍اهی، ب‍ه‍اءال‍دی‍ن. (۱۳۸۲). ح‍اف‍ظ ح‍اف‍ظۀ م‍اس‍ت. ت‍ه‍ران: نشر ق‍طره.
دینانی، غلامحسین. (1393). سلسله برنامه‌های تلویزیونی «معرفت» (منبع شفاهی).
شایگان، داریوش. (1383). بت‌های ذهنی و خاطرۀ ازلی. تهران: امیرکبیر.
شوان، فریتهیوف. (1384). حضرات پنجگانه الهی (ترجمۀ محمود بینای مطلق). ماهنامه آفتاب، 1(5)، 5-10.
عین‌القضات، عبدالله بن محمد. (1348). نامه‌های عین‌القضات همدانی (به اهتمام علینقی منزوی و عنیف عسیران). تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
فکوهی، ناصر. (1391). از انسان‌شناسی تا انسان‌شناسی. اطلاعات حکمت و معرفت، 7(1)، 4-9.
کربن، هانری. (1363). آئین جوانمردی (ترجمۀ احسان نراقی). تهران: نشر نو.
لینگز، مارتین. (1378). باورهای کهن و خرافه‌های نوین (ترجمۀ کامبیز گوتن). تهران: حکمت.
مفضل بن عمر. (بی. تا.). توحید المفضل (به تعلیق کاظم مظفر). قم: کتاب‌فروشی داوری.
مولوی (مولانا جلال‌الدین محمد بلخی). (1381). گزیدۀ دیوان شمس (به اهتمام محمدرضا شفیعی کدکنی). تهران: مرشد.
مولوی (مولانا جلال‌الدین محمد بلخی). (1390). مثنوی معنوی (به کوشش توفیق ه. سبحانی). تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
ندیمی، هادی. (1386). کلک دوست؛ ده مقاله در هنر و معماری. اصفهان: سازمان تفریحی، رفاهی شهرداری اصفهان.
نسفی، عزیزالدین بن محمد. (1386). کشف الحقایق (به اهتمام و تعلیق احمد مهدوی دامغانی). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ن‍ص‍ر، ح‍س‍ی‍ن. (۱۳۷9الف). ن‍ی‍از ب‍ه ع‍ل‍م ق‍دس‍ی (ت‍رج‍م‍ۀ ح‍س‍ن م‍ی‍ان‍داری) (وی‍راس‍ت‍ۀ اح‍م‍درض‍ا ج‍ل‍ی‍ل‍ی). ق‍م: م‍وس‍س‍ه ف‍ره‍ن‍گ‍ی طه.
نصر، حسین. (1379ب). مقدمه. در: حس وحدت؛ نقش سنت در معماری ایرانی، تألیف نادر اردلان و لاله بختیار (ترجمۀ ونداد جلیلی). تهران: علم معمار.
نصری، عبدالله. (1389). راز متن: هرمنوتیک، قرائت‌پذیری متن و منطق فهم دین. تهران: سروش.
هاشمی، سیده میترا. (1393). مقدمه‌ای بر تاریخ شفاهی معماری ایران. تهران: روزنه.
هریگل، اویگن. (1377). روش ذن (ترجمۀ عسگری پاشایی). تهران: فراروان.
یادگاری، زهره. (1394). حفاظت فراکالبدی (بازاندیشی در مبانی حفاظت آثار معماری ایران با تأکید بر وجوه فراکالبدی از منظر اسلامی) (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ دکتری). دانشگاه هنر اصفهان، ایران.

Czermak, K., Delanghe, P. & Wei, H. (2003). Preseving intangible cultural heritage in Indonesia. Conference on Language Development, Language Revitalization and Multilingual Education in Minority Communities in Asia (pp. 1-8). Bangkok, Thailand.
Harrison, T. (1937). Savage Civilization. New York: Alfred A. Knopf, Inc.
Haring, L. (1994). The Search for Grounds in African Oral Tradition. Oral Tradition, 9(1), 3-22.
Henige, D. (1988). Oral, but Oral What? The Nomenclatures of Orality and Their Implications. Oral Tradition, 3(1&2), 229-238.
Nogueira, C. (2003). Oral Tradition: A Definition. Oral Tradition, 18(2), 164-165.
Vansina, J. (1985). Oral Tradition as History. Madison: The University of Wisconsin Press.