تحلیل آثار معماری معاصر با رویکرد نقد اسطوره‌ای؛ انطباق طرح معماری پایانه بندری «یوکوهاما» با کهن‌الگوی باغ ایرانی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری تخصصی، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار معماری، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

چکیده
بیان مسئله: طراحی و روش‌های آن همواره یکی از دغدغه‌های مهم افرادی بوده است که در عرصه‌های آکادمیک و حرفه‌ای در قلمروهای مختلف آن فعالیت می‌کنند. معماری به عنوان یکی از رشته‌های مرکزی این حوزه فعالیت است که چگونگی پیدایی آثار آن در دوران مختلف، دیدگاه اندیشمندان و صاحب‌نظران را از زاویه‌های متفاوت به چالش کشیده و نتایج مطالعات گویای نظرات ضد و نقیض در حوزه روش‌شناسی طراحی است. در این میان برخی پژوهشگران روان‌شناسی و انسان‌شناسی معتقد به تأثیر برخی عوامل غیر مستقیم در پیدایش آثار هنری هستند که باعث ایجاد منظرهای تازه در تحلیل آثار هنری و ارجاع آن به برخی عوامل ناخودآگاه شده است.
هدف تحقیق: هدف از تحقیق حاضر بررسی برخی عوامل و ابعاد پنهان در شکل‌گیری یک اثر معماری است که طراح مستقیماً در آن دخالت نداشته و به صورت ناخودآگاه روش طراحی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
روش تحقیق: در این پژوهش با بهره‌گیری از ساختار روش «نقد اسطوره‌ای» و با رویکردی تحلیلی- تطبیقی و روش استقرایی، به بررسی عناصر و مفاهیمی که به صورت ناخودآگاه در آفرینش اثر نقش داشته و به بن مایه‌های اساطیری آن تأویل می‌نماید، پرداخته شده است. بدین‌منظور، نخست نحوه ظهور کهن‌الگوها در معماری تشریح می‌شوند. سپس یک نمونه کهن‌الگوی معماری انتخاب و با روش مورد پژوهی، اثر یک طراح معاصر با کهن‌الگوی انتخابی تطبیق داده می‌شود.
نتیجه‌گیری: با استفاده از ساختار روش نقد اسطوره‌ای معلوم گردید نظام فضایی پایانه بندری یوکوهاما، که یک معمار ایرانی تبار در طراحی آن نقش اساسی داشته است، با نظام فضایی کهن‌الگوی باغ ایرانی در انطباق است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Contemporary Architectural Works based on the Mythical Criticism Approach Adaptation of Yokohama Port Terminal Architectural Pattern to Persian Garden Archetype

نویسندگان [English]

  • Setareh Yamini 1
  • Parisa Alimohammadi 2
  • Kaveh Bazrafkan 2
1 Ph.D. Student, Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Iran.
چکیده [English]

Abstract
Problem statement: Designing and its methods are always the concerns of people who work in academic and professional fields in different areas. Architecture as one of the central disciplines in this field has always been challenging the genesis of its works during different periods and the thinkers’ opinion from a different point of views; the results of studies showed controversial views about the methodology of designing. Meanwhile, some researchers in psychology and anthropology believe in the influence of some indirect factors in the emergence of artistic works that have led to the appearance of new horizons in the analysis of artworks and its referral to some unconscious agents.
Research objective: This study investigates some of the unknown factors and dimensions involved in the formation of architectural work that the designer does not sense it directly, which unconsciously influences the formation of his/her design.
Research method: In this research, we used the “mythical criticism” method which by an adaptive analytical approach and an induction method, analyses the elements and concepts that have contributed unconsciously to the creation of the work and interprets its mythical motifs. For this purpose, first, the emergence of archetypes in architecture was described, then an architectural archetype was selected and the work of a contemporary designer was compared with the selected archetype.
Conclusion: Using the mythical criticism method, it was found that the spatial system of the Yokohama port terminal, which an Iranian architect has been involved in its designing, was consistent with the spatial system of the Iranian garden archetype.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mythical criticism
  • unconsciousness
  • archetype
  • architectural patterns
اعتضادی، لادن. (1392). دریچه‌ای به باغ ایرانی. منظر، 5 (24)، 6-9.
الکساندر، کریستوفر.(1387). زبان الگو: شهرها (ترجمۀ رضا کربلایی نوری). تهران:مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
انصاری، حمیدرضا. (1386). نسبت نظر و عمل در طراحی معماری. (پایان‌نامه منتشرنشده دکتری معماری). دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.
براتی، ناصر. (1383). باغ و باغ سازی در فرهنگ ایرانی و زبان فارسی. باغ نظر، 1 (2)، 3-15.
براتی، ناصر و الهام کاکاوند. (1395). کندوکاوی پدیدارشناسانه در راستای شناخت یک انگاره کهن در معماری ایرانی-اسلامی، نمونه موردی: میدان توپخانه (تهران)، میدان نقش‌جهان (اصفهان)، پارک لاله (تهران)، باغ شاهزاده (ماهان). باغ نظر، 13 (42)، 5-18.
براتی، ناصر؛ آل هاشمی، آیدا و میناتور سجادی، آرمان. (1396). جهان‌بینی ایرانیان و شکل‌گیری الگوی محوری باغ ایرانی. منظر، (41)، 78-85.
بهشتی، سیدمحمد. (1387). جهان باغ ایرانی. گلستان هنر، 4 (12)، 7-15.
پاینده، حسین. (1397). نظریه نقد ادبی درسنامه‌ای میان رشته‌ای (جلد دوم). تهران: سمت.
پیرنیا، محمدکریم، (1373)، باغ‌های ایرانی، آبادی، 4 (15)، 4.
پیرنیا، محمد کریم. (1387). باغ ایرانی (انتشار نوشته‌های محمد کریم پیرنیا). گلستان هنر، 4(12)، 20-22.
جودکی عزیزی، عباس؛ موسوی‌حاجی، سید رسول و مهرآفرین، رضا. (1393). گونه‌شناسی الگوی چهار صفه در معماری ایرانی و سیر تحول آن. پژوهش‌های معماری اسلامی، (5)، 64-86.
حمزه‌نژاد، مهدی و رادمهر، مهسا. (1396). تحلیل اصول فضایی و الگو گزینی بهینه در معماری الگو گرای معاصر ایران، بررسی موردی: سازمان میراث فرهنگی کشور، حسین امانت. مطالعات معماری ایران، 1 (11)، 145-168.
حیدرنتاج، وحید و منصوری، سیدامیر. (1388). نقدی بر فرضیه الگوی چهار باغ در شکل گیری باغ ایرانی. باغ نظر، 6 (12)، 17-30.
حیدر نتاج، وحید. (1394). نقدی بر منشأ تفکرات الگوی چهاربخشی در باغ ایرانی. هنر و تمدن شرق، 3(7)، 6-27.
دانشدوست، یعقوب. (1369). باغ ایرانی. اثر، (18 و 19)، 214-224.
دهقان، نرگس؛ معماریان، غلامحسین؛ محمدمرادی، اصغر و عبدی اردکانی، حجت اله. (1390). مقایسه تطبیقی مفهوم عروج با مشترکات معنایی کهن‌الگو با کالبد معماری. مطالعات تطبیقی هنر، 1(2)، 87-100.
سلطانی، مهرداد؛ منصوری، سیدامیر و فرزین، احمدعلی. (1391). تطبیق نقش الگو و مفاهیم مبتنی بر تجربه در فضای معماری. باغ نظر، 9(21)، 3-12.
شاهچراغی، آزاده. (1393). بازیابی طرح تک محوری چهار باغ ایرانی. هویت شهر، 8(20)، 17-30.
شایگان، داریوش. (1391). بینش اساطیری. تهران: نشر اساطیر.
شمیسا، سیروس. (1374). انواع ادبی. تهران: فردوس.
شهبازی چگنی، بهروز؛ دادخواه، کاظم و معینی، مهدی. (1393). بررسی نقش الگوهای هویت پرداز در هویت معماری معاصر ایران. مطالعات تطبیقی هنر، 9(21)، 3-14.
شیبانی، مهدی و هاشمی‌زادگان، سیدامیر. (1395). باغ ایرانی، هستی نو شونده. باغ نظر، 13(45)، 5-12.
شیروانی، محمدرضا. (1394). بنیاد نظری ماندالا و بازنمایی آن در قالی‌های چهارباغی. نگارینه هنر اسلامی، 2(5)، 5-19.
عالمی، مهوش. (1390). نماد پردازی در باغ ایرانی، حس طبیعت در باغ های سلطنتی صفوی. منظر، 3(17): 6-13.
قائمی، فرزاد. (1389). پیشینه و بنیادهای نظری رویکرد نقد اسطوره‌ای و زمینه و شیوۀ کاربرد آن در خوانش متون ادبی. نقد ادبی، 3(11) و (12)، 56-33.
کزازی، میرجلال‌الدین. (1376). رؤیا، حماسه، اسطوره. تهران: نشرمرکز.
گلابچی، محمود و زینالی‌فرید، آیدا. (1391). معماری آرکی‌تایپی (کهن‌الگویی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
گورین، ویلفرد، ال؛ لیبر، ارل، جی.؛ ویلینگهام، جان. آر. و مورگان، لی. (1370). راهنمای رویکردهای نقد ادبی (ترجمۀ زهرا میهن‌خواه). تهران: اطلاعات.
ماهوش، مریم. (1385). بیان معماری؛ بروز حقیقت معماری در اثر. هنرهای زیبا، 28(45)، 45-54.
متدین، حشمت‌اله و متدین، رضا. (1394). معماری کوشک، کوشک‌های نه قسمتی در باغ ایرانی. منظر، 7(33)، 32-39.
مسعودی، عباس. (1389). ریشه های باغ ایرانی. منظر، 2(12)، 10-15.
منصوری، سید امیر. (1384). در آمدی بر زیبایی شناسی باغ ایرانی. باغ نظر، 2 (3)، 3-6 .
منصوری، سیدامیر و حیدرنتاج، وحید. (1390). چهار باغ، بررسی منشأ پیدایش نظریه چهارباغ به عنوان هنر باغ‌سازی ایرانی. منظر، 3 (14)، 16-23.
منصوری، سید امیر. (1394). پدیدار شناسی دیوار در باغ ایرانی. منظر، 7 (33)، 6-8 .
مورنو، آنتونیو. (1376). یونگ، خدایان و انسان مدرن (ترجمۀ داریوش مهرجویی). تهران: نشرمرکز.
نیستانی، جواد؛ حاتمیان، محمدجعفر؛ موسوی کوهپر، سید مهدی و حاتم، غلامعلی. (1391). تحلیل چگونگی استمرار معماری چهارطاقی از دوره ساسانی به اسلامی در ایران با تکیه بر روش نقد کهن‌الگویی. جامعه‌شناسی تاریخی، 4(2)، 173-191.
هاشمی، محمدمنصور. (1397). آمیزش افق‌ها: منتخباتی از آثار داریوش شایگان. تهران: فرزان روز.
هیلن‌براند، روبرت. (1387). معماری اسلامی: شکل، کارکرد و معنی (ترجمۀ باقر آیت الله زاده شیرازی). تهران: انتشارات روزنه.
یونگ، کارل گوستاو. (1396). ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگو (ترجمۀ فرناز گنجی و محمد باقر اسماعیل پور). تهران: جامی.

Abrams, M.H. (2005). Classory of Literary Terms. Boston: ThomsonWodsworth.
Alexander, Ch. (1971).The State of the Art in Design Methods. DMG Newsletter, 5(3): 3-7.
Alexander, Ch. (1973). Notes on the Synthesis of Form. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
Bloom, H. (1988). Twentieth-century American Literature. Vol. 6. New York: Chelsea House Publishers.
Cross, N. (1993). A History of Design Methodology. Design Methodology and Relationships with Science. NATO ASI Series (Series D: Behavioural and Social Sciences). Springer, Dordrecht, 71, 15-22.
Jones, J. Ch. (1970). Design Methods. New York: John Wiley & Sons.
Jones, J. Ch. (1977). How My Thoughts About Design Methods Have Changed During the Years. Design Methods and Theories, 11(1) 48-62.
Jung, C. G., Franz M.L., Henderson, J.L. Jaffe, A. & Jacobi, J. (1964). Man and his Symbols. Garden City, New York: Doubleday.
Jung, C. G. (1984). The Spirit of Man in Art and Literature. London: Routledge.
Jung, C.G., (2001a). Modern Man in Search of a soul (W. S. Dell & C. F. Baynes, Trans.). London: Routledge. (Original work published 1933).
Jung, C. G. (2001 b). Dreams. (2nd ed.). London: Routledge.
Levi-Strauss, C. (1963). Structural Anthropology. New York: Basic Books.
Lynn, G. & Zaera-Polo, A. (2018). Yokohama International Port Terminal. Retrieved from: https://www.cca.qc.ca/en/events/55077/yokohama-international-port-terminal-vol-2
Pope, A. U., Ackerman, Ph. (1967). A survey of Persian Art, from Prehistoric Times to Present. London & New York: Oxford University Press .
Stronach, D. (1990). CAHARBAGH. Encyclopedia Iranica. New York: Eisenbrauns Inc.
Yokohama International Port Terminal. (n.d.). Retrieved December, 20, 2019, from: https://www.farshidmoussavi.com/node/15#yokohama_international_port_terminal_yokohama_japan_15_54.
Yokohama Int. Port Terminal. (1994). Retrieved from: http://jonespartners.com/yokohama/#text-wrap.