2024-03-29T13:22:27Z
http://www.bagh-sj.com/?_action=export&rf=summon&issue=15196
باغ نظر
1735-9635
1735-9635
1399
17
86
جایگاه مزارع و باغها در شکلگیری و توسعۀ شهر تاریخی نراق
علی
عمرانی پور
حمیدرضا
جیحانی
فاطمه
رجبی
بیان مسئله: شهر تاریخی نراق در سدۀ اخیر به تدریج اقتصادِ مبتنی بر تجارت خود را از دست داده و از روزهای اوج فاصله گرفته است؛ با وجود این، ساختار تولیدی مبتنی بر کشاورزی و دامداری هنوز باقی مانده است. از اینرو شهر، ارتباطی گسترده با حومههای زراعی خود دارد. کمبود آب، توسعۀ شهری ولو ناچیز و تغییر کاربری اراضی ناشی از ایجاد ساختارهای بزرگ از قبیل دانشگاه و مجموعههای کوچک و بزرگ صنعتی، مزارع، اراضی و باغها را در معرض خطر قرار داده است. این در صورتی است که بررسیهای اولیه نشان از ارتباط گستردۀ میان اراضی زراعی با ساختار شهری نراق دارد. هدف: این مقاله در پی شناخت نقش و جایگاه مزارع و باغها در ساخت شهری نراق است و برای این منظور، پهنۀ قرارگیری مزارع، باغها و اراضی کشاورزی را در نسبت با هستۀ اولیۀ نراق و سیر توسعۀ تاریخی آن مطالعه خواهد کرد.روش تحقیق: روش تحقیق بهکار رفته در این مقاله تفسیری_ تاریخی است و علاوه بر متون تاریخی، بافت و بستر شهری نراق نیز برای نیل به هدف تفسیر خواهند شد. در این راستا، پهنههای زیرکشت و اراضی کشاورزی مجاور شهر و محدودههای دورتر از بافت فیزیکی آن، در قالب نمونههایی از مزارع مسکون و باغها شناسایی و مطالعه شدهاند تا نسبت میان آنها با هستۀ اولیۀ شهر و توسعههای ثانوی آن روشن شود. نتیجهگیری: تحلیل یافتههای این مقاله نشان میدهد که مزارع در الگوی خُرد استقرارِ خود، بهرهگیری از منابع آبی، برنامهریزی برای استفاده از زمین در جهت استقرار و توسعۀ یک استقرار امن و گسترش اراضی کشاورزی در راستای کاهش خطرات محیطی مانند سیلابها را فراهم میکردهاند. این الگو در مقیاسی کلانتر و در جهت توسعه و تبدیل هستۀ زراعی اولیه به زیستگاه و شهر ثانوی ادامه یافته و در عین حال با توسعۀ شهری به سوی شرق و در تبعیت از بافت و شکل مزارع و باغهای سوی شرقیِ زیستگاه اولیه هماهنگ بوده است.
باغهای تاریخی
مزارع مسکون
نراق
توسعۀ شهری
2020
07
22
5
16
http://www.bagh-sj.com/article_102589_cdc90e95103c23f7c0405f4c9dc282df.pdf
باغ نظر
1735-9635
1735-9635
1399
17
86
تحلیل آثار معماری معاصر با رویکرد نقد اسطورهای؛ انطباق طرح معماری پایانه بندری «یوکوهاما» با کهنالگوی باغ ایرانی
ستاره
یمینی
پریسا
علیمحمدی
کاوه
بذرافکن
چکیدهبیان مسئله: طراحی و روشهای آن همواره یکی از دغدغههای مهم افرادی بوده است که در عرصههای آکادمیک و حرفهای در قلمروهای مختلف آن فعالیت میکنند. معماری به عنوان یکی از رشتههای مرکزی این حوزه فعالیت است که چگونگی پیدایی آثار آن در دوران مختلف، دیدگاه اندیشمندان و صاحبنظران را از زاویههای متفاوت به چالش کشیده و نتایج مطالعات گویای نظرات ضد و نقیض در حوزه روششناسی طراحی است. در این میان برخی پژوهشگران روانشناسی و انسانشناسی معتقد به تأثیر برخی عوامل غیر مستقیم در پیدایش آثار هنری هستند که باعث ایجاد منظرهای تازه در تحلیل آثار هنری و ارجاع آن به برخی عوامل ناخودآگاه شده است.هدف تحقیق: هدف از تحقیق حاضر بررسی برخی عوامل و ابعاد پنهان در شکلگیری یک اثر معماری است که طراح مستقیماً در آن دخالت نداشته و به صورت ناخودآگاه روش طراحی او را تحت تأثیر قرار میدهد. روش تحقیق: در این پژوهش با بهرهگیری از ساختار روش «نقد اسطورهای» و با رویکردی تحلیلی- تطبیقی و روش استقرایی، به بررسی عناصر و مفاهیمی که به صورت ناخودآگاه در آفرینش اثر نقش داشته و به بن مایههای اساطیری آن تأویل مینماید، پرداخته شده است. بدینمنظور، نخست نحوه ظهور کهنالگوها در معماری تشریح میشوند. سپس یک نمونه کهنالگوی معماری انتخاب و با روش مورد پژوهی، اثر یک طراح معاصر با کهنالگوی انتخابی تطبیق داده میشود.نتیجهگیری: با استفاده از ساختار روش نقد اسطورهای معلوم گردید نظام فضایی پایانه بندری یوکوهاما، که یک معمار ایرانی تبار در طراحی آن نقش اساسی داشته است، با نظام فضایی کهنالگوی باغ ایرانی در انطباق است.
نقد اسطورهای
ناخودآگاهی
کهنالگو
پایانه بندری یوکوهاما
الگوهای معماری
2020
07
22
17
28
http://www.bagh-sj.com/article_109658_ebce34896d3e7b5e86f8beb2c467e498.pdf
باغ نظر
1735-9635
1735-9635
1399
17
86
مطالعۀ شمایلشناسانۀ نبرد «رستم و دیو سپید» در کاشینگارۀ سردر ارگ کریمخان شیراز به روش «اروین پانوفسکی»
علی
اسدپور
بیان مسئله: کاشینگارۀ «رستم و دیو سپید» بر درگاه ارگ کریمخانی از افزودههای قاجاریان است که علاوه بر ویژگیهای هنری از اهمیت اجتماعی و دیوانی ویژهای نیز برخوردار است، گرچه کمتر به آن پرداخته شده است؛ لذا تفسیر تازهای از آن میتواند درکی عمیقتر از تحولات مجموعۀ زندیه در روزگار قاجار عرضه کند. این پژوهش مبتنی بر این فرضیه است که کاشینگارۀ مورد نظر فارغ از نقش هنری آن -در ادامۀ سنت تصویرگری نبرد رستم و دیو سپید- دارای کارکردهای غیر هنری (سیاسی و دیوانی) نیز بوده است.هدف پژوهش: پژوهش حاضر در پی آن است که جنبههای محتوایی و مفهومی این اثر مغفولمانده را در بستر تاریخی و اجتماعیِ شکلگیری آن بازشناسی و کارکردهای دیوانی و حکومتی آن را بر سیمای ارگ کریمخان شناسایی کند.روش پژوهش: این پژوهش با استفاده از مراحل سهگانۀ روش شمایلنگاری اروین پانوفسکی در مطالعات تاریخ هنر میکوشد با «توصیف»، «تحلیل» و «تفسیر» اسناد و مدارک موجود به خوانشی تازه از این کاشینگاره دست یابد. دادههای اولیه شامل منابع تصویری (آرشیوی) و اسناد نوشتاری هستند که در پیوند با هم پیش میروند.نتیجهگیری: یافتههای پژوهش نشان میدهند که الف) مضمون ابتدایی این اثر با نمونههای دیگر تشابه دارد، با این حال در صحنهپردازیهایی همچون ترسیم «حیوانات» و «عناصر معماری فرنگی» در حاشیههای مجلس متفاوت است؛ ب) مضمون قراردادیِ این اثر نبرد رستم را با دیو سپید در خوان هفتم «شاهنامه» (صحنۀ سیزدهم روایت) نشان میدهد که دگرگونیهایی نیز در پارهای از جزئیات در طول زمان داشته است؛ ج) معنای ذاتی این طرح، با توجه به سه حوزۀ «پیشزمینههای هنری»، «شرایط حکومتی و دیوانی شیراز» و «مفاهیم نمادین اجتماعی و سیاسی»، نشان میدهد که استفاده از این نقش در درگاه ارگ، در دو سطح «عوام» و «خواص»، میتواند بهعنوان رسانهای تصویری برای بیان شوکت و قدرت سیاسی حسینعلیمیرزا فرمانفرما، والی فارس، و همچنین بهعنوان نمادی از مرکزیت، فردیت و استقلالطلبی او در برابر حکومت مرکزی، و بخشی از دیگر اقدامات مشابهِ والی برای اعلام جانشینی پس از فتحعلیشاه قاجار، تعبیر و تفسیر شود.
شمایلشناسی
«شاهنامه»
کاشی
رستم
حسینعلیمیرزا فرمانفرما
2020
07
22
29
40
http://www.bagh-sj.com/article_109655_4c537de0fa660698da4524e4661c3925.pdf
باغ نظر
1735-9635
1735-9635
1399
17
86
امکانسنجی وجود گنبد بر فراز کاخ چلیپایی بیشاپور در زمان ساسانیان
علیرضا
شاه محمدپور
حمیدرضا
بخشنده فرد
اصغر
محمد مرادی
چکیدهبیان مسئله: شهر بیشاپور در اوایل دورۀ ساسانی به دستور شاپور یکم بنیان گذاشته شد و عناصر معماری و هنری متعددی از آن به جای مانده است. یکی از این آثار بقایای بنایی موسوم به کاخ چلیپایی است. پلان چلیپایی این بنا با جرزهای عظیمی از سنگ و گچ و با ضخامتی نزدیک به شش متر احاطه شده که فضای مربعشکل مرکزی آن بیش از بیست و دو متر طول دارد. در حال حاضر هیچگونه نشانهای از پوشش سقف آن وجود ندارد.فرضیۀ پژوهش: نظریات پیشین در خصوص شکل سقف احتمالی کاخ چلیپایی بیشاپور بر مستندات استوار نیست. چنانچه گنبدی بر فراز مربع مرکزی پلان چلیپایی متصور شود، بزرگترین گنبد سنگی آن دوره در ایران خواهد بود. وجود گنبد بر فراز این بنا و تبعیت آن از فرم گنبدهای متعارف معماری ساسانی فرضیۀ این تحقیق است. هدف پژوهش: یافتن نشانههایی که امکان وجود یک پوشش گنبدی را بر روی بنا اثبات کند و سپس شکل اصیل احتمالی سازۀ آن را براساس شواهد مستدل بهتصویر بکشد. روش پژوهش: برای رسیدن به این اهداف از روش مطالعۀ تطبیقی بهره گرفته شد و نمونههایی که از نظر تاریخی و سبک معماری و مصالح به این سازه شباهت داشتند بررسی شدند و با محاسبه و مقایسۀ ابعاد و تناسبات آنها الگویی برای نسبت ابعاد جرزها و دهانهها در گنبدهای ساسانی بهدست آمد.نتیجهگیری: براساس نتایج بهدستآمده، ضخامت جرزهای کاخ چلیپایی با میانگین اندازههای نمونههای منتخب بناهای چهارطاقی ایران همخوانی دارد و امکان بالقوۀ وجود گنبد بر فراز بخش مربعشکل پلان چلیپایی را ثابت میکند. در خصوص ارتفاع گنبد، دامنۀ نتایج پراکندگی دارد و ارتفاع فرضی، براساس میانگین، قابلیت ارائه دارد.
معماری ساسانی
گنبد
بازآفرینی مجازی
کاخ چلیپایی
تالار تشریفات
2020
07
22
41
50
http://www.bagh-sj.com/article_109656_d293da57a6b2350f76e015b5a80a62f1.pdf
باغ نظر
1735-9635
1735-9635
1399
17
86
معماری بومی ایران در خوانشی نوین از دهۀ چهل خورشیدی تا کنون
مرجان
ارباب زاده
ایرج
اعتصام
سید مجید
مفیدی شمیرانی
چکیدهبیان مسئله: بیهویتی و عدم تعلق به مکان در کنار عدم توجه به اقلیم، طبیعت و تاریخ، معماری مدرن را با مشکلات اساسی روبهرو کرد. همین مسئله معماران معاصر را بر آن داشت تا به جستوجوی راهحلی برای مشکلات برآمده از معماری مدرن برآیند. چگونگی برقراری ارتباط بین معماری، تاریخ و طبیعت به گونهای که محصول طراحی توانایی پاسخگویی به نیازهای امروز را داشته و در عین حال بهرهمند از تکنولوژی پیشرفته باشد، مسئلۀ اصلی این پژوهش است.هدف پژوهش: یافتن ایدههای اصلی در معماری بومی با تمرکز بر معیار اقلیمی است که قابلیت ترکیب با فناوری جدید را داشته، مبنایی در شکلگیری کانسپتهای معاصر باشد و راه را برای رسیدن به معماری پایدار بگشاید. امکان یافتن خوانشهای مختلف از متن معماری بومی منتهی به آفرینش زبانی جدید مبتنی بر ارجاع مستقیم یا برداشتی نشانهشناسانه (سمبولیک) از متن نیز از جمله سؤالاتی است که یافتن پاسخ آن در مسیر رسیدن به هدف اهمیتی ویژه دارد. روش پژوهش: در این مطالعه روشی ترکیبی از تحقیق تفسیری-تاریخی و تحقیق کیفی بهکار گرفته و در بررسی نمونههای مورد مطالعه از مطالعۀ کتابخانهای استفاده شد. در بخش پایانی نیز از روش تطبیقی در بررسی شباهتها و تمایزات نمونهها بهره گرفته شد.نتیجهگیری: نتایج حاکی از آن است که معماران معاصر، با شناخت ویژگیهای اصلی معماری بومی-سنتی، نقشی ویژه در شکلگیری زبانی و محتوایی معماری پایدار معاصر داشتهاند. در اکثر نمونههای مورد بررسی، الگوهای اولیۀ معماری بومی و سنتی دچار دگرگونی اساسی در زمینۀ فرم و کارکرد در روند انتقالی شده و در بسیاری از موارد در کنار پاسخگویی به مسائل اقلیمی از ویژگیهای نشانهشناسانۀ معطوف به بیان سمبولیک برخوردار شدهاند و این امر به نوعی پایداری فرهنگی در کنار پایداری محیطی منجر شده است. در سطحی دیگر، ترکیب تکنولوژی پیشرفته با محتوای بومی و سنتی در برخی نمونهها، امکان تجلی روح زمانه و بیانی نوگرایانه از کانسپت سنتی را بهوجود آورده است.
معماری بومی
معماری سنتی
معیار اقلیمی
معماری پایدار
بومگرایی
نشانهشناسی
2020
07
22
51
64
http://www.bagh-sj.com/article_100362_3915488be3d61d6d97219887ba1a248c.pdf
باغ نظر
1735-9635
1735-9635
1399
17
86
مقایسۀ تطبیقی آثار صنایع دستی با ضوابط «نشان اصالت صنایع دستی یونسکو» (مطالعۀ موردی آثار چوبی «عبدالرحیم فروتن» خراط دزفولی)
مژده
درخشانی
منصور
کلاه کج
چکیده بیان مسئله: ارزش نمادین صنایع دستی ملی و منطقهای و نیز همترازی آنها با سرمایۀ اقتصادی، که به وسیلة نظریهپردازانی چون «بوردیو»، بیان شده، نشان از ارجمندی آنها در نزد جوامع توسعه یافته است. جایگاه نمادین صنایع دستی و کارکرد فرهنگی این هنرها، که برآمده از اصالت آنها است، سبب میشود تا اصالت این آثار همواره مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس در این مقاله، معیارهای سنجش اصالت اثر، صنایعدستی یونسکو، به عنوان مرجع تعیین اصالت، با آثار صنایع دستی خراطی «عبدالرحیم فروتن» که دارندۀ نشان ذکر شده، تطبیق داده شده است. در این راستا سؤالات پژوهش بدین شرح است: معیارهای اصالت اثر هنری یونسکو چیست و چگونه با آثار خراطی عبدالرحیم فروتن منطبق است؟ هدف: هدف این مقاله، آگاهی صنعتگران و علاقهمندان صنایع دستی از این معیارهاست. اهمیت این موضوع اعتباربخشی به صنایع دستی با بیان معیارهایی مشخص و ضرورت آن کسب اعتبار آثار تولیدی هنرمندان صنایع دستی ایران و منتفعشدن آنها در ابعاد مختلف کاری است.روش تحقیق: این پژوهش کیفی و روش آن تطبیقی است که با بهرهگیری از معیارهای اصالت یونسکو و انطباق و همسنجی آنها با شیوۀ کار هنرمند موردنظر، به صورت توصیفی و تحلیل نتایج خود را ارائه میدهد. منابع و اطلاعات این تحقیق، برآمده از منابع کتابخانهای، پایگاههای معتبر اطلاعاتی علمی و اطلاعات میدانی است. ،نتیجهگیری: یافتههای این مقاله نشان میدهد، رعایت حق کپیرایت، اصالت ایده، حقوق اجتماعی (مانند پایبندی به رعایت حقوق کارگران توسط کارفرما و ایمنی محیط کار، آموزش به داوطلبان یادگیری این هنر و قراردادن امکانات کارگاهی در اختیار افراد تحت آموزش) مرغوبیت و کیفیت مواد اولیه، توجه به هویت و اصول زیباشناسی سنتی، در نظرداشتن مسائل زیستمحیطی چون به کاربردن چوب یکپارچه بدون استفاده از مواد شیمیایی مانند چسب و دیگر مواد، اقدام به کاشت و نگهداری از درختان جغ در منطقه، بازیافت و مدیریت پسماند در کنار قابلیت بازاریابی و عرضه در بازارهای جهانی، ارکان اصلی اصالت یک اثر از نظر یونسکو است که همۀ این موارد به شرح گفته شده، در کارگاه هنرمند مورد نظر، اجرا شده است.
اصالت
صنایع دستی
خراطی چوب
دزفول
نشان اصالت یونسکو
2020
07
22
65
76
http://www.bagh-sj.com/article_107557_911b018468fdab193421023bf4ec29b5.pdf