TY - JOUR ID - 30 TI - نقدی بر فرضیه الگوی چهارباغ در شکل‌گیری باغ ایرانی JO - باغ نظر JA - BAGH LA - fa SN - 1735-9635 AU - حیدر نتاج, وحید AU - منصوری, سید امیر AD - AD - استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران Y1 - 2009 PY - 2009 VL - 6 IS - 12 SP - 17 EP - 30 KW - باغ ایرانی KW - چهارباغ KW - هندسه باغ ایرانی KW - عوامل شکل‌گیری باغ DO - N2 - باغ ایرانی با تاریخ درخشان خود به عنوان یکی از بهترین الگوهای منظرسازی، محصول تعامل سازنده انسان ایرانی در مواجهه با طبیعت است. چرایی و چگونگی شکل این پدیده، محمل نظرات گوناگونی بوده است. از بین عوامل مختلف شکل‌گیری باغ ایرانی و هندسه خاص آن، فرضیه الگوی چهارباغ به عنوان یکی از مشهورترین فرضیه‌ها شناخته شده است. اغلب نقل قول‌ها حاکی از این تعریف است که چهارباغ به باغی گفته می‌شود که به وسیله دو محور عمود بر هم به چهار قسمت با استناد به تعابیر و تفاسیر متعدد از عدد چهار- تقسیم می‌شود؛ محورها در وسط شامل کانال‌های آب بوده و در محل تقاطع محورها، حوض یا کوشکی تعبیه شده است. این تعریف به عنوان ریشه هندسی باغ ایرانی شناخته شده و دارای بیشترین طرفدار در بین اندیشمندان باغ ایرانی است. الگوی چهارباغ در باغ ایرانی چنان مشهور شده است که بسیاری از نویسندگان و محققان فعلی بدون ریشه‌یابی واژه و بررسی تاریخی، آن را بدون هیچ تردیدی به عنوان یک اصل پذیرفته و به کهن الگو بیان می‌کنند. به جرأت می‌توان گفت اغلب نوشته‌های موجود درباره باغ ایرانی که منبع مطالعات دانشجویان و پژوهشگران است مؤید نظریه چهارباغ‌اند؛ به گونه‌ای که فکر درباره باغ ایرانی بدون فرم چهارباغ معنایی ندارد. مقاله درصدد است با بررسی و نقد آرای مختلف در این باب، این الگو را در باغ ایرانی به چالش کشیده و به دنبال معنای واژه چهارباغ و یافتن پاسخ این پرسش باشد که آیا چهارباغ را می‌توان به عنوان الگوی هندسی باغ ایرانی شناخت؟ فرضیه مقاله این است که واژه چهارباغ، نه دلالت بر چهاربخشی بودن باغ ایرانی دارد و نه می‌تواند توجیه کننده شکل و هندسه غالب بر باغ‌های ایرانی باشد. لذا در ابتدا به تعاریف موجود در مورد چهارباغ و ریشه‌ای شکل‌گیری این مفهوم پرداخته و در بخش بعد به بررسی تاریخی و تحلیل الگوی هارباغ به نقد نظریات موجود و بهره‌گیری از روایات و اسناد متضاد به اثبات فرضیه تحقیق می‌پردازیم. UR - http://www.bagh-sj.com/article_30.html L1 - http://www.bagh-sj.com/article_30_f84eedc101f4d07ce42823cd347594b1.pdf ER -