TY - JOUR ID - 126824 TI - واکاوی نگاره‌های خورشید در نقوش فرش ترنج خورشیدی فراهان JO - باغ نظر JA - BAGH LA - fa SN - 1735-9635 AU - صالحی, سمیه AU - رشادی, حجت اله AU - نوروزی, حسین AD - کارشناس ارشد پژوهش هنر، عضو هیئت علمی گروه فرش، دانشکدۀ هنر، دانشگاه اراک، ایران. AD - کارشناس ارشد صنایع دستی، عضو هیئت علمی گروه صنایع دستی، دانشکدۀ هنر، دانشگاه اراک، ایران. Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 18 IS - 94 SP - 47 EP - 64 KW - فرش KW - فراهان KW - نمادهای خورشید KW - ترنج خورشیدی DO - 10.22034/bagh.2020.229350.4530 N2 - بیان مسئله: هریک از فرش‌های مناطق مختلف ایران می‌توانند در پس نقوش خود حامل پیام، مفهوم و یا نمادی باشند که کشف آن بر فهم اصالت و اثبات ارزش‌های تاریخی، فرهنگی و آیینی نقوش فرش ایران تأکید خواهد کرد. فرش‌های استان مرکزی از جمله فرش‌های مشهور ایران هستند و یکی از فرش‌های اصیل این استان، فرش «ترنج خورشیدی فراهان» است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است.هدف پژوهش: معرفی فرش ترنج خورشیدی فراهان و واکاوی نمادهای خورشیدی در این قالی و کشف ارتباط مفهومی و نسبت ویژۀ آن با تقدس خورشید است.روش پژوهش: در جست‌وجوی این ارتباط مفهومی، در این پژوهش که از نوع کیفی و توصیفی-تحلیلی است، با گذری بر پیشینۀ فرهنگی-تاریخی زادگاه این فرش یعنی کهن‌دیار فراهان، به شناخت جایگاه خورشید در آیین و فرهنگ گذشتۀ این سرزمین پرداخته می‌شود. سپس نمونه‌هایی که به روش هدفمند معیاری از اسناد کتابخانه‌ای و اینترنتی گردآوری شده‌اند برمبنای ساختار و عناصر شاخص بصری، در سه گروه «اصلی»، «گلدان‌دار» و «واگیره‌ای» تقسیم شده است. نتیجه‌گیری: در جست‌وجوی نگاره‌های خورشیدی در این سه گروه، به عناصری چون «گلدرخت سه‌شاخه»، «خورشیدخانم»، «نیلوفر آبی»، «گل خورشیدی هندسی» و ... دست یافته می‌شود که در چهار بخش نمودهای «انسانی»، «جانوری»، «گیاهی» و «تجریدی» جای می‌گیرند. در نهایت به اعتبار تعدد و تنوع کاربست نگاره‌های خورشیدی در انواع این قالی و ارتباط مفهومی آنها با خورشید، نقوش این قالی می‌تواند حکایت از تقدس خورشید در گذشتۀ این سرزمین همانند دیگر مناطق ایران و تجلی آن بر فرش ترنج خورشیدی فراهان داشته باشد. UR - http://www.bagh-sj.com/article_126824.html L1 - http://www.bagh-sj.com/article_126824_5f4361e1d6fca714ca4415f869923e76.pdf ER -