%0 Journal Article %T بازتعریف مفهوم مکان با تأکید بر فرایند آفرینش و تبیین مرکزیت مکان %J باغ نظر %I پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر %Z 1735-9635 %A فرج اله زاده, روزینا %A صالحی نیا, مجید %D 2021 %\ 11/22/2021 %V 18 %N 102 %P 69-82 %! بازتعریف مفهوم مکان با تأکید بر فرایند آفرینش و تبیین مرکزیت مکان %K مکان %K کردار اجتماعی %K تفاوت %K تقارب %K تواتر %K مرکزیت مکان %R 10.22034/bagh.2021.256492.4708 %X بیان مسئله: مفهوم مکان به یکی از مهمترین مباحث معماری، طراحی شهری، معماری منظر و طراحی محیط تبدیل شده است. با این همه، عمدة این مطالعات متأثر از دوگانگی عینی-ذهنی بوده و مکان را به‌عنوان امری ایستا و جدا از روابط و ساختارهای اجتماعی مورد مطالعه قرار داده‌اند که به حوزه‌های ادراک فردی محدود شده‌اند. این مسائل باعث شده‌اند مطالعات مکان، رویکرد فروکاهنده پیدا کرده تا جایی که بعضاً مکان را تا یک فضای نوستالژیک تقلیل داده‌اند. روش پژوهش: در سالیان اخیر و با تغییر رهیافتی در حوزة فلسفه و جامعه‌شناسی فضا، چرایی آفرینش و تحول مکان نیز مورد بحث قرار گرفته است. این مقاله تلاش دارد در یک مطالعة کیفی با هدف پرداختن به چرایی تحول مکان، به کمک رهیافت پسکاوی، و با روش توصیفی تحلیلی و تحلیل محتوای کیفی، مطالعات پیشین مکان را دسته‌بندی کرده و با اتخاذ رویکرد انتقادی، مسئله‌های اصلی (پروبلماتیک) این مطالعات را بررسی کند و سپس به بازتعریف مکان بپردازد. هدف پژوهش: مطالعات مکان، بیشتر به چیستی مکان و چگونگی ادراک مکان و جنبه‌های کالبدی مکان یا جوانب ذهنی ادراک فردی پرداخته‌اند. این مقاله به دنبال پرداختن به چرایی آفرینش مکان و نحوة نمود ساختارهای اجتماعی در مکان است و تلاش دارد نقش کردار اجتماعی را در فرایند آفرینش مکان بررسی کند و مؤلفه‌های کردار اجتماعی را نیز تبیین کند. نتیجه‌گیری: مکان، همزمان هم نمود عینی و دارای تعین کالبدی است و هم فرایند اقتصادی اجتماعی. علاوه بر سه مؤلفه‌ای که اثبات‌گرایان برای مکان قائل هستند (فرم، عملکرد، معنا)، مکان دارای سه مؤلفه‌ای است که می‌تواند ساختار اجتماعی را در خود هویدا کند: تفاوت، تقارب و تواتر. با این سه مؤلفه، مکان، تجلی کردار اجتماعی خواهد شد. مؤلفة تفاوت موجب اندرکنش اجتماعی، سرزندگی محیط و تقویت هویت جمعی می‌شود. با بودن مؤلفة تقارب، مکان واجد ارزش شده و گروه‌های مختلف به جای انزواگزینی و دور شدن از مرکز، پیرامون یک پدیده یا رخداد به گفتگو می‌نشینند و مرکزیت مکان را پدید می‌آورند. با بودن مؤلفة تواتر، مفهوم زمان در مکان‌ها نمود پیدا می‌کند. %U http://www.bagh-sj.com/article_139237_4b5e9596cc195dd1f250d30192ad890e.pdf